Baza projektów

Znaczna liczba mieszkańców wsi pozbawionych szans realizacji potrzeb na oczekiwanym poziomie, bezsilność i marginalizacja niektórych grup społecznych oraz inne negatywne zjawiska społeczno-gospodarcze powodują, że nieustannie poszukiwana jest odpowiedź na pytanie, co zrobić, aby podnieść poziom życia ludności wiejskiej. Próba znalezienia rozwiązań zmierzających do poprawy sytuacji ekonomicznej i społecznej grup defaworyzowanych wymaga nie tylko przedstawienia możliwych sposobów, lecz także identyfikacji czynników oraz przyczyn nierealizowania potrzeb. Charakterystyczny dla współczesności wzrost gospodarczy oraz innowacje w sferze produktów i usług powiązany z pojawianiem się grup, które nie mogą w pełni korzystać z dobrodziejstw związanych z poprawą kondycji i unowocześnianiem się gospodarki, jest czynnikiem przesądzającym o konieczności działań zmierzających do poprawy sytuacji ludności wiejskiej. Zważywszy, że na wsi odsetek osób nierealizujących swoich potrzeb jest nawet trzykrotnie wyższy niż w mieście, należy zaprojektować działania, które poprawiałyby sytuację mieszkańców wsi. Jednym z czynników sprzyjającym poprawie poziomu i jakości życia jest idea smart villages (inteligentnych wsi).

Promocja idei inteligentnych wsi może przyczynić się nie tylko do poprawy jakości i poziomu życia na wsi, ale przede wszystkim może hamować proces depopulacji i starzenia się obszarów wiejskich. Wyludnianie się wsi można złagodzić, oferując jej młodym mieszkańcom szanse rozwojowe, które mają ich rówieśnicy z miast. Szanse te można zwiększyć pobudzając nie tylko mobilność młodych osób, ale przede wszystkim tworząc warunki zwiększania dobrobytu na wsi. 

Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk (IRWiR PAN) w 2019 r. realizował operację pt. „Moja SMART wieś”. Celem jej było upowszechnienie i promocja koncepcji smart villages wśród mieszkańców obszarów wiejskich, identyfikacja różnorodnych innowacji społecznych i cyfrowych pojawiających się w przestrzeni wiejskiej oraz zaprezentowanie ich w formie elektronicznej. Realizacja operacji przeprowadzona została w formie konkursu, w którym poszukiwane były pomysły i inicjatywy, poprawiające jakość życia na wsi, zgodnie z założeniami koncepcji smart villages. Wpłynęło 65 prac ze wszystkich województw, obejmujących zakresem tematycznym szerokie spektrum: zarządzanie energią, ochronę środowiska, idee społeczeństwa obywatelskiego, infrastrukturę, edukację, komunikację między mieszkańcami gminy, kulturę, rolnictwo i gospodarkę żywnościową. W sumie nagrodzono 10 prac.

Przeprowadzony konkurs upowszechnił koncepcję smart villages wśród mieszkańców obszarów wiejskich oraz pozwolił na zidentyfikowanie, wśród niektórych grup, działań zmierzających do poprawy jakości życia społeczności lokalnych. Dzięki konkursowi zidentyfikowano różnorodne innowacje społeczne i cyfrowe pojawiające się w przestrzeni wiejskiej oraz zaprezentowano wybrane z nich w formie elektronicznej dostępnej pod adresem http://smart.irwirpan.waw.pl/.

Stworzono bank przykładów inteligentnych rozwiązań na wsi. Zidentyfikowano istniejące już przykłady inteligentnych wsi w Polsce oraz wizji i pomysłów wdrażania tej koncepcji w przyszłości, co pozwoli zarówno na określenie aplikowalności tej idei w Polsce, jak również uwarunkowań, potrzeb i barier jej dalszego wdrażania. Ważnym efektem projektu jest wzrost świadomości decydentów lokalnych (w wyniku prezentacji konkursu na Kongresie Gmin Wiejskich RP) co do potencjału i znaczenie koncepcji smart villages. W szerszym znaczeniu operacja ta może przyczynić się do poprawy jakości i poziomu życia ludności wiejskiej, wzmocnienia lokalnego rynku pracy oraz szerszych działań zmierzających do poprawy uwarunkowań lokalnych.

Wartością dodaną operacji było nawiązanie współpracy z wieloma sołectwami, Związkiem Gmin Wiejskich RP, a także jego członkami oraz możliwość promowania idei inteligentnych wsi m.in. na Forum Green Smart City, czy Kongresie Gmin Wiejskich.