25.05.2012

Zarządzanie ryzykiem w rolnictwie, cz.II – Instrument Stabilizacji Dochodów

Jednym z celów Komisji Europejskiej jest zwiększenie efektywności radzenia sobie z niestabilnością i niepewnością dochodów na rynkach rolnych bez względu na źródło ich pochodzenia (np. produkcyjne czy rynkowe). Z tego powodu KE zaproponowała wprowadzenie Instrumentu Stabilizacji Dochodów (IST – Income Stabilisation Tool), który został opracowywany jako rekompensata dla rolników w przypadku poważnych spadków dochodów, płacona bez względu na przyczynę spadku dochodów (np. plony, ceny, koszty surowców).

Analizy, jakie wykonano w KE dostarczyły informacji, że liczba gospodarstw w UE uprawnionych do rekompensat wynosiłaby średnio ok. 20% wszystkich gospodarstw rolnych (odpowiednio mniej, bo 13-14% w krajach UE-9), absorbując wydatki na poziomie ok. 7 mld euro. W Polsce udział uprawnionych gospodarstw byłby niższy nie tylko w porównaniu do średniej dla całej UE, ale również w porównaniu do średniej dla UE-9 i wyniósłby 10%.

Propozycje legislacyjne na nowy okres programowania 2014-2020 zawierają kolejne szczegóły dotyczące IST: będzie realizowany w postaci wkładu finansowego na rzecz funduszu wspólnego inwestowania (mutual fund); rekompensaty będą dotyczyły wyłącznie rolników stowarzyszonych w funduszach wspólnego inwestowania; poważny spadek dochodów ustalono na poziomie przekraczającym 30% średniego rocznego dochodu indywidualnego z poprzednich 3 lat lub 3 lat wybranych z poprzednich 5 (z pominięciem wartości skrajnych – najniższej i najwyższej). Ponadto dochód został zdefiniowany jako suma przychodów, które rolnik uzyskuje z rynku, tj. z działalności rolniczej oraz wszelkich form wsparcia publicznego, pomniejszona o koszty produkcji. Wprowadzono też ograniczenie płatności rekompensat do wysokości 70% utraconych dochodów.

Analizy potencjalnych skutków wprowadzenia Instrumentu Stabilizacji Dochodów w UE prowadzą do konkluzji, które wskazują na pewne trudności. Należy do nich przede wszystkim brak jednolitego systemu podatkowego w rolnictwie w UE. Ten aspekt jest szczególnie istotny w odniesieniu do Polski, ponieważ tu rolnictwo jest wyłączone z systemu podatku dochodowego. Drugim, nie mniej ważnym i problematycznym elementem z polskiego punktu widzenia jest potrzeba danych historycznych z co najmniej 3 lat, co faktycznie odsuwa w czasie możliwości stosowania instrumentu, nawet przy wprowadzeniu podatku dochodowego dla rolnictwa w kraju.

Odroczenie w czasie płatności rekompensat z tytułu spadku dochodów jest ogólną i obiektywną, choć niekorzystną cechą tego instrumentu. Praktyka innych krajów stosujących podobne rozwiązania (np. Kanada) pokazuje, że okres oczekiwania na płatności może wydłużać się nawet do 2 lat od czasu doświadczenia przez rolnika spadku dochodów. Jednakże dokładność i trafność nacelowania instrumentu na indywidualne wahania dochodów jest korzyścią zdecydowanie przewyższającą niekorzyści wynikające ze słabej szybkości jego realizacji.

Gromadzenie i przetwarzanie dużych ilości informacji, nawet przy założeniu ich dostępności, spowoduje generowanie dodatkowych obciążeń administracyjnych i kosztów, co może być również czynnikiem klasyfikowanym po stronie wad.

Dodatkowo w Polsce instrument będzie miał charakter niszowy i z tego powodu należałoby spodziewać się też niewielkiego jego wpływu na faktyczną stabilizację dochodów w obszarze rolnictwa.

Autor:SAEPR/FAPA

Portale regionalne

Znajdź KSOW na:

Zarządzanie ryzykiem w rolnictwie, cz.II – Instrument Stabilizacji Dochodów