KSOW: Rozwój obszarów wiejskich - integralna część zrównoważonego rozwoju regionów Unii Europejskiej

WPR po 2013 roku

Rozwój obszarów wiejskich - integralna część zrównoważonego rozwoju regionów Unii Europejskiej

W Parlamencie Europejskim trwają prace nad projektem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (KOM (2011) 627 wersja ostateczna), wniesionym 12 października 2011 r. z wniosku Komisji Europejskiej.

Pod koniec czerwca br. Komisja Rozwoju Regionalnego przekazała swoją opinię dotyczącą oceny wskazanego projektu rozporządzenia, artykułującego założenia dla rozwoju obszarów wiejskich, w kolejnym okresie programowania, tj. w latach 2014-2020.

Zasadniczym założeniem przedstawionym w opinii jest stwierdzenie, że rozwój obszarów wiejskich stanowi istotną część zrównoważonego rozwoju regionów Unii Europejskiej. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich wiąże się nie tylko ze wspólną polityką rolną, ale jest także ściśle związany z przyświecającym Unii Europejskiej celem wzmocnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Wspomniane priorytety odpowiadają najważniejszym celom i inicjatywom określonym w strategii „Europa 2020”, ustanowionym przez Radę Europejską.

Komisja Rozwoju Regionalnego (Komisja RR) pozytywnie odniosła się do przedstawionej propozycji legislacyjnej, jednocześnie w poprawkach i w uzasadnieniu wskazując:

1) potrzebę zdefiniowania pojęcia „obszary wiejskie”, co pomoże zwiększyć ich rolę w ramach EFFROW. Zdaniem Komisji RR definicja obszarów wiejskich powinna obejmować również obszary funkcjonalne, co zapewniłoby powodzenie lokalnym strategiom rozwoju. Ponadto istnieje niebezpieczeństwo, iż w wyniku osobnego ujmowania obszarów wiejskich nie będzie możliwe stymulowanie ich zrównoważonego rozwoju. Obszary wiejskie mogą natomiast skorzystać na wsparciu stosunków gospodarczych i kulturalnych między obszarami miejskimi i wiejskimi oraz między regionami;

2) potrzebę stworzenia wspólnych ram strategicznych w zakresie wszystkich funduszy dla realizacji wspólnych priorytetów UE. W odniesieniu do przyszłego wieloletniego planowania finansowego, dla wspólnego wsparcia zrównoważonego rozwoju regionalnego, a tym samym harmonijnego rozwoju całej UE powinny być stworzone wspólne ramy strategiczne w zakresie wszystkich funduszy: EFRR, FS, EFS, EFRROW i EFMR.

Dzięki sprzężonemu systemowi funduszy objętych wspólnymi ramami strategicznymi inwestycje wspierane przez te fundusze będą realizować te same cele. Fundusze te powinny się uzupełniać, zwiększając efekt synergii związany z zastosowaniem środków, dzięki czemu powstanie maksymalna wartość dodana. Jednocześnie należy ograniczyć bariery administracyjne dla lokalnych organizatorów projektów, którzy będą chcieli skorzystać ze środków z większej liczby funduszy.

Obszary wiejskie mogą w szczególny sposób skorzystać na zintegrowanym podejściu dotyczącym funduszy objętych wspólnymi ramami strategicznymi. Wymaga to jednak szeroko zakrojonej harmonizacji zasad wdrażania i warunków kontroli w odniesieniu do wszystkich funduszy.

3) ogromne znaczenie metody LEADER, dającej większe możliwości rozwoju obszarów wiejskich. Metoda LEADER stanowi najpopularniejszy i najbardziej ceniony instrument Unii Europejskiej na szczeblu lokalnym. Dzięki tej metodzie wykorzystuje się pozytywne doświadczenia z ponad 20 lat rozwoju obszarów wiejskich. Metoda ta jest w skali światowej najskuteczniejszą formą pobudzania obszarów wiejskich, a do tego wzmacnia rozwój społeczno-gospodarczy obszarów wiejskich w ich różnorodności. Lokalna społeczność uczestniczy w działaniach na rzecz zrównoważonego rozwoju swojego obszaru zamieszkania. Tzw. podejście oddolne wykorzystuje wiedzę lokalnej społeczności dotyczącą najlepszych rozwiązań, aby w ten sposób przeciwdziałać niekorzystnym sytuacjom, w jakich znajdują się regiony oraz ujawnia nowe możliwości rozwoju i zatrudnienia. Zgodnie ze wspomnianą metodą lokalnej społeczności przekazuje się także odpowiedzialność za rozwój danego terenu. Połączenie partnerstwa horyzontalnego i wertykalnego pokazało, że rozwijane lokalnie działania mogą zazębiać się i wywierać znaczący wpływ na tworzenie miejsc pracy na obszarach wiejskich. Aktywne uczestnictwo obywateli w rozwoju ich miejsca zamieszkania powoduje, że utożsamiają się oni bardziej z lokalnym otoczeniem, co zmniejsza tendencje emigracyjne i łagodzi negatywne tendencje demograficzne. Dzięki temu rozwiązaniu lokalne społeczności aktywnie współuczestniczą w realizacji celów strategii „Europa 2020”. Metoda LEADER może także służyć do tworzenia wspólnych ram strategicznych dla wskazanych powyżej funduszy;

4) na złożoność strategii rozwoju obszarów wiejskich, która wymaga także stawiania czoła aktualnym wyzwaniom społeczno-gospodarczo-środowiskowym. Jednym z takich aktualnych wyzwań jest konieczność podjęcia działań prawnych w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatu. Zmiany klimatu mają ogromny wpływ na regionalne systemy gospodarcze, społeczne oraz zmiany w zakresie środowiska. Klęski powodowane powodziami, suszami, pożarami, czy erozją odbijają się szczególnie na rolnictwie i turystyce wiejskiej, ponieważ sektory te zależą od usług ekosystemowych i zasobów naturalnych. Jednocześnie to właśnie te sektory, zdaniem Komisji, tworzą najwięcej miejsc pracy na obszarach wiejskich. Może to rodzić także konflikty społeczne i być przyczyną wyludnienia. Dlatego też metody gospodarowania oraz ochrony klimatu i zasobów w rolnictwie mają, zdaniem Komisji Rozwoju Regionalnego, wymiar terytorialny. Znacząco przyczyniają się one do utrzymania zamieszkiwanych obszarów wiejskich oraz dobrobytu ich mieszkańców.

Z tego też względu, zdaniem Komisji Rozwoju Regionalnego, niewielkie zasoby finansowe UE na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich powinny być optymalnie i skutecznie wykorzystanie, tak aby służyły zrównoważeniu w zakresie środowiska naturalnego, do integracji społecznej wszystkich podmiotów zamieszkujących obszary wiejskie oraz osiągnięciu faktycznego dobrobytu społeczności wiejskiej.

Opracowała: Monika A. Król SAEPR/FAPA

Portale regionalne

Znajdź KSOW na:

Rozwój obszarów wiejskich - integralna część zrównoważonego rozwoju regionów Unii Europejskiej