Rynek zbóż, roślin oleistych i wysokobiałkowych

Susza dotknęła plantacje kukurydzy w Unii

Letnie miesiące w UE były w niektórych rejonach suche i upalne. Jednak na szczęście niekorzystne warunki pogodowe nie miały już większego wpływu na wysokość produkcji zbóż podstawowych. Znacznie ucierpiała natomiast kukurydza, zbierana w Europie bądź późnym latem bądź jesienią.

Niestety susza nie ominęła także polskich rolników. Ucierpiały uprawy zbóż jarych, a także kukurydzy. Jak na razie nie ma jeszcze ostatecznych szacunków strat w tegorocznych zbiorów. Więcej będzie wiadomo po zakończeniu żniw. Nie wszędzie jednak kukurydza ucierpiała aż tak dotkliwie, są jednak rejony kraju, w których plantacje prawie zupełnie wyschły – więc trudno spodziewać się dobrych plonów.

W zeszłym roku zbiory kukurydzy w Polsce były wysokie - ok. 4,5 mln t, tj. o ponad 0,4 mln t (o 10,6%) więcej od uzyskanych rok wcześniej. Wstępne prognozy Coceral dla Polski (z czerwca br.) wskazywały na tegoroczną produkcję w wysokości ok. 4 mln ton. Letnia susza zweryfikowała jednak drastycznie te wczesne, optymistyczne prognozy.

Ministerstwo Rolnictwa postarało się o wsparcie dla rolników dotkniętych klęską suszy. Dotyczy to również plantatorów kukurydzy. Jak poinformował minister rolnictwa Marek Sawicki, do końca września br. poszkodowani przez suszę rolnicy będą mogli składać wnioski o pomoc, a już od 10 października br. zostanie uruchomiona wypłata środków. Łączna suma przyznanej rolnikom pomocy opiewa na ok. 488 milionów złotych.

Ewentualne niedobory kukurydzy na rynku polskim mogą być z powodzeniem zastępowane bądź przez inne gatunki zbóż, bądź przez importowane ziarno. Globalna produkcja kukurydzy jest bowiem wysoka. W ostatnim raporcie Międzynarodowa Rada Zbożowa (IGC) podniosła prognozę produkcji kukurydzy na świecie z 966 mln ton do 968 mln ton. Skorygowano również szacunki produkcji tego gatunku w poprzednim sezonie – do 1 003 mln ton. Warto odnotować wysoki poziom globalnych zapasów początkowych w wysokości 202 mln ton.  

Potencjalny import jest możliwy w obrębie samej Unii. Z unijnych eksporterów można rozważać przywóz m.in. z takich krajów jak: Węgry, Rumunia, Czechy czy Słowacja. Najbliżej położonym, liczącym się dostawcą kukurydzy z krajów spoza ugrupowania jest Ukraina. Według IGC, tegoroczne zbiory kukurydzy w tym kraju wyniosą 24 mln ton, a prognozowany eksport w sezonie 2015/16 – 16,5 mln ton. Poza tym bardzo dobrych wyników tegorocznej produkcji tego gatunku spodziewają się Stany Zjednoczone.  Międzynarodowa Rada Zbożowa oceniła je na 340 mln ton, tj. o 8 mln ton więcej niż w poprzedniej prognozie. Eksport kukurydzy z USA w sezonie handlowym 2015/16 jest prognozowany na 46,5 mln ton.

Sytuacja na unijnym rynku kukurydzy nie jest jednak katastrofalna. Co prawda w ostatnim raporcie Komisja Europejska skorygowała wcześniejsze prognozy produkcji kukurydzy w Unii – do 58,7 mln ton (drastyczny spadek w porównaniu do rekordowych 76 mln ton w ubiegłym sezonie), jednak ogólna sytuacja na unijnym rynku kukurydzy nie wygląda całkiem źle.

Po pierwsze, pomimo strat spowodowanych suszą, prognozowane zbiory tego gatunku w wysokości 58,7 mln ton należy uznać za wystarczające.

Po drugie, dzięki wysokim zapasom początkowym pozostającym po rekordowych zbiorach w zeszłym sezonie (wynoszących 22,4 mln ton) oraz spodziewanemu zwiększeniu importu (z 7 mln ton do 10 mln ton), podaż kukurydzy w UE w sezonie 2015/16 jest oceniana na 91,17 mln ton, tj. tylko o 7,3 mln ton mniej w porównaniu do wyniku z poprzedniego sezonu.

Po trzecie, należy wziąć pod uwagę fakt, iż kukurydza może być z powodzeniem zastępowana w paszach gotowych przez inne gatunki zbóż, a bilans zbożowy dla Unii jest w bieżącym sezonie całkiem przyzwoity. Zbiory zbóż ogółem są prognozowane na 296,57  mln ton. O ile jednak tegoroczna produkcja zbożowa ma być o 32,4 mln ton mniejsza w porównaniu do ubiegłego sezonu (329 mln ton), o tyle podaż – dzięki zapasom początkowym i wzrostowi importu - będzie już tylko o 21,2 mln ton mniejsza niż w sezonie 2014/15 (w wysokości 358,07 mln ton).

Niestety globalna sytuacja na rynku zbożowym rzutuje na poziom cen w UE, w tym w Polsce. Na początku września br. notowania kukurydzy w najbliższym kontrakcie na paryskiej giełdzie (Euronext) wynosiły ok. 165 EUR/tonę (w najbliższym kontrakcie – listopadowym).  Tendencja cen jest już więc wyraźnie spadkowa.  

Ceny kukurydzy na rynku polskim nie odbiegają znacząco od tego poziomu. Według danych ZSRIR/MRiRW, w połowie sierpnia br. kształtowały się one średnio w wysokości 667 PLN/tonę, co w przeliczeniu dawało 160 EUR/tonę.

Może to być problemem, gdyż polscy rolnicy odnotują gorsze wyniki produkcji zbóż – zwłaszcza dotyczy to kukurydzy - a obecne ceny nie są na tyle wysokie by to zrekompensować. 

Jak na razie jeszcze nie ma jednak powodów do dużego niepokoju. Ewentualne niedobory kukurydzy na krajowym rynku będą mogły być z powodzeniem zastąpione bądź przez inne gatunki, bądź przez ziarno sprowadzone z zagranicy. Poza tym poszkodowani rolnicy mają otrzymać rządowe wsparcie.

Autor: Maria Kosewska (FAMMU/FAPA)