Jak produkują, przetwarzają i sprzedają w Austrii – relacja z wyjazdu studyjnego

Rolnicy, nauczyciele szkół rolno-spożywczych, przedstawiciele jednostek doradztwa rolniczego, izb rolniczych, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Centrum Doradztwa Rolniczego w dniach 03-06.03.2013 roku uczestniczyli w  4 dniowym wyjeździe studyjnym do Austrii. Wizyta została zorganizowana w ramach realizowanego projektu „Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości  i form działalności pozarolniczej na obszarach wiejskich związanej z przetwórstwem na poziomie gospodarstwa” wpisanego do Planu działania Sekretariatu Centralnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich. W wyjeździe uczestniczyły 34 osoby. Celem wyjazdu było poznanie zasad funkcjonowania małego przetwórstwa w austriackich gospodarstwach rolnych, systemu sprzedaży bezpośredniej, zakresu wymagań higienicznych i sanitarnych jakie muszą spełnić małe zakłady przetwórcze produkujące żywność.

Opracowany program  obejmował wizyty w trzech gospodarstwach rolnych, które prowadzą małe zakłady produkujące żywność na rynek krajowy. Były to:

- Gospodarstwo Państwa Johanna i Manueli Hickelsberger, hodowla bydło mięsnego i trzody chlewnej.

Gospodarstwo jest prowadzone przez rodzinę Hickleberger od 1870 roku. Powierzchnia gospodarstwa zajmuje 60 ha, w tym : 18 ha grunty orne,  16 ha las, reszta to użytki zielone.  W gospodarstwie utrzymywane są:  krowy mamki z przychówkiem do dalszego opasu, świnie utrzymywane latem na wolnym powietrzu  zimą w chlewni.

Bydło mięsne to 70% rasy Galloway i 30 % Limousin. Rasa ta pochodzi ze Szkocji i Ameryki Północnej. Charakteryzuje się bardzo dobrymi wskaźnikami rozrodu, długowiecznością, dobrym , przyjaznym charakterem i genetyczne uwarunkowaną bezrożnością. Świnie to krzyżówka starej  rasy "Schwäbisch-Hällisch i Duroc.        

 Wyprodukowany w gospodarstwie surowiec właściciel  przetwarza według własnej domowej receptury bez peklosoli i azotanów na wędzonki wieprzowe i wołowe, wędliny oraz przetwory z mięsa. Sprzedaje je na targach i we własnym sklepie. W gospodarstwie można kupować także świeżą wołowinę i wieprzowinę.

- Gospodarstwo Państwa  Franza i Antoni Ber. Hodowla bydła mlecznego oraz produkcja serów miękkich, twardych dojrzewających, ponadto sprzedaż mleka pasteryzowanego dla szkół.

Rodzina Bertl  gospodaruje  w  Pömmern od  1851 roku. Od 1988 roku do chwili obecnej gospodarstwo jest  prowadzone przez Antonia i Franza Bertl. Gospodarstwo po zmianach w systemie zarządzania pełni również rolę bazy edukacyjnej dla dzieci, które podczas wizyt w gospodarstwie mogą poznać proces produkcji i dowiedzieć się skąd pochodzi mleko, które piją, a program „Szkoła w gospodarstwie rolnym” stał się dodatkowym źródłem dochodu.

Do chwili obecnej około 3000 dzieci odwiedziło gospodarstwo. W gospodarstwie prowadzone są systematycznie inwestycje w celu należytego przystosowania gospodarstwa dla produkcji mleka. W 1982 roku  wybudowano nową  oborę  wolnostanowiskową dla 25 krów mlecznych, wprowadzono wiele rozwiązań  ułatwiających obsługę zwierząt jak również polepszono warunki ich utrzymywania.

W 1998 roku  we współpracy z rodziną Grassman  zaczęto budowę nowej mleczarni. Celem tej inwestycji było umożliwienie przetwórstwa mleka i owoców pozyskanych z własnego gospodarstwa i od  okolicznych rolników. Obecnie w mleczarni swoje mleko w bardzo dobrze wyposażonym technicznie małym zakładzie może przetwarzać 10 rolników.

Od 2013 roku Gminy Wihelmsburg, Eschenau und St. Pölten będą mogły posługiwać się marką Genussregion „Smakowity Region“ Traisentaler Hofkas.  Nazwa "Hofkas" oznacza tradycyjne ręczne przetwarzanie mleka w gospodarstwie na bardzo wartościowe, smakowite sery.  Znaczy to, że z tego regionu będą pochodzić różne warianty tradycyjnych serów od świeżych poprzez miękkie do serów twardych dojrzewających. Właściciel wiąże z tą produkcją duże nadzieje na powiększenie rynków zbytu produktów i poprawę finansów gospodarstw.

- Gospodarstwo Państwa Kathariny i Haralda Aufreiter. Uprawa winorośli i rodzimych odmian moreli, z których produkowane są przetwory owocowe, wino, likier oraz nektar morelowy i sok.

Jest to typowe gospodarstwo rodzinne, w którym zatrudnienie znajdują dziadkowie, rodzice, dzieci i wnuki. Gospodarstwo oprócz przetwórstwa prowadzi usługi pobytowe i gastronomiczne dla rodzin odwiedzających. Właściciele z wielkim zaangażowaniem wprowadzili nas w tajniki produkcji win i likierów, które oferowane są do sprzedaży w przydomowym sklepie.

W wizytowanych gospodarstwach grupa otrzymała szczegółowe informacje od właścicieli dotyczące warunków i zakresu wymagań jakie muszą spełnić przy produkcji i przetwórstwie żywności. Bardzo dużym zainteresowaniem uczestników cieszyła szeroka gama produktów, które zaoferowano do degustacji. Podkreślano ich wysoką jakość, walory smakowe i zdrowotne.

W dniu 04. 03 2013r. grupa wizytowała targi AB HOF Spezialmesse für bäuerliche Direktvermarkter Wieselburg – targi i wystawa dla rolników i sprzedawców bezpośrednich. Grupę powitał Dyrektor Targów Werner Roher, który w swym wystąpieniu przedstawił historię powstania centrum wystawowego i podkreślił rolę jaką spełnia  w zakresie promocji żywności tradycyjnej i regionalnej produkowanej w małych przydomowych zakładach. Pierwsza edycja tej wystawy miała miejsce w 1995 roku. Była ona odpowiedzią na zainteresowanie oraz liczne pytania ze strony rolników, gdzie mogą sprzedawać produkty pochodzące z ich gospodarstw. Centrum wystawowe obecnie obejmuje 80.000 metrów kwadratowych powierzchni, na której znajduje się 8 stałych hal o różnej powierzchni od 600 do 3200 m². Targi podzielone są na dwie zasadnicze części:

- część przeznaczoną do prezentacji szerokiej gamy maszyn i urządzeń  do przetwarzania produktów pochodzących z gospodarstwa rolnego w różnej skali – mleka, mięsa, zbóż, owoców,

- część, w której  zwiedzający mają możliwość zapoznać się z efektami przetwórstwa na poziomie gospodarstwa rolnego – a więc z finalnymi produktami spożywczymi.

W tym roku przypadła 18. rocznica funkcjonowania targów. Początkowa skala wystawowa była niewielka – ok.9-10 wystawców. Po 18 latach trwania przedsięwzięcia liczba wystawców wzrosła do 300. Podczas Targów "AB Hof" Wieselburg prowadzone są również oceny jakości produktów spożywczych  - począwszy od wódek  i likierów aż po wyroby wędliniarskie, miody, owoce oraz pieczywo. Oceny dokonywane są  w ramach licznych konkursów spożywczych. Podczas Targów "AB Hof" Wieselburg 2013, dokonano oceny jakości ponad 4400 produktów spożywczych.

W części wystawienniczej oprócz firm z branży spożywczej, wystawia się bardzo wiele gospodarstw z regionu, które sprzedają swoje produkty w ramach sprzedaży bezpośredniej. Przedsięwzięcia tego rodzaju jakim  są targi  regionalne,  mają bardzo istotne znaczenie dla rozwoju regionu, co bardzo mocno podkreślał Dyrektor Targów podczas swojej prelekcji. Dają bowiem konsumentom możliwość bezpośredniego poznania producenta żywności, którą zakupują, poznania informacji o pochodzeniu i sposobie wytwarzania produktu. Sytuacja taka buduje zaufanie zarówno do producenta jak i kupowanych produktów. Ponadto znacznie skraca drogę producent-konsument.

W czwartym dniu wyjazdu  06.03. grupa odwiedziła gospodarstwo Pana Bogdana Piotrowskiego położone w województwie Świętokrzyskim, które prowadzi produkcję trzody chlewnej oraz zakład przetwórstwa mięsa w ramach działalności MLO. Zakład produkuje wędliny tradycyjne, co umożliwia zastosowanie odstępstw w zakresie wyposażenia zakładu w celu zachowania tradycyjnych metod. Wizyta w gospodarstwie stworzyła dla uczestników możliwość porównania warunków i zasad na jakich funkcjonują małe zakłady w Polsce i Austrii.

Autor: Barbara Sałata/CDR Radom