Dochody rolnicze - zmiany i zróżnicowanie w krajach Unii Europejskiej

Dochody rolnicze - zmiany i zróżnicowanie w krajach UE

Opracowania Komisji Europejskiej nt. sytuacji dochodowej (1) w sektorze rolnym dowodzą, że w ostatnich latach (tj. 2000-2009) w UE jako całości dochody rolnicze wzrosły średniorocznie o 0,6%. Chociaż sytuacja dochodowa gospodarstw rolnych generalnie wykazuje tendencje wzrostowe, to należy podkreślić, że jest bardzo niejednorodna. Różnice poziomu dochodów wynikają przede wszystkim z:

Regionu i członkostwa w UE – w krajach UE-15, a szczególnie w Europie Północnej dochód utrzymuje się na dużo wyższym poziomie niż w krajach UE-12 (ze względu na inną strukturę wielkości gospodarstw i lepsze plony oraz całkowity poziom gospodarki), jednakże w okresie poakcesyjnym zauważa się stopniowe zbliżanie poziomów dochodów pomiędzy tymi grupami państw. Należy zwrócić uwagę na następujące dane: w krajach „starej piętnastki” dochód wzrósł o 30% w latach 1993-2007 i spadł o 17% w latach 2007-2009, podczas gdy w krajach „dwunastki” pomiędzy rokiem 2000 a 2009 zanotowano wzrost o 67%.

Rys. 1 Dochody gospodarstw rolnych w krajach UE-25 w latach 2004-2006 w cenach bieżących (wskaźnik dochodu netto w przelipczeniu na zatrudnionego)

Rys. 2 Zróżnicowanie dochodów gospodarstw rolnych pomiędzy krajami UE oraz wewnątrz krajów w 2006 r. (Wskaźnik liczony jako wartość dodana netto w przeliczeniu na zatrudnionego)

Objaśnienia: linie pionowe oznaczają zakres procentowy od 9 do 95, żółte prostokąty oznaczają zakres procentowy od 25 do 75, linia pozioma – oznacza medianę, znak + oznacza średnią

Żródło: DG AGRI EU FADN

Typu gospodarstwa - zarówno ze względu na wielkość jaki i rodzaj produkcji - w całej UE gospodarstwa produkujące trzodę chlewną oraz drób, a następnie gospodarstwa mleczarskie osiągają najwyższe dochody, natomiast uprawy polowe i hodowla bydła charakteryzują się niższymi dochodami

Rys. 3 Dochody gospodarstw rolnych w UE- 25 wg ich wielkości ekonomicznej. Średnia w latach 2004-2006 (wskaźnik dochodu netto na zatrudnionego, w euro).

Indywidualnych czynników na poziomie gospodarstw

Jednocześnie dochody rolnicze cechuje wysoka wahliwość, co jest szczególnie widoczne podczas analizy na poziomie gospodarstw. Dochody gospodarstw rolnych odbiegają od średniej (z trzech poprzedzających lat) o co najmniej 30% w ponad połowie gospodarstw. Przyczyną tego zjawiska jest zmienność cen i plonów, a stopień wahliwości jest zróżnicowany ze względu na typ gospodarstwa i jego wielkość jak również zmienia się w czasie. Niestabilność dochodów, a zwłaszcza spadki dochodów są dotkliwe przede wszystkim dla małych gospodarstw, gdyż nawet obiektywnie niewielka zmiana istotnie oddziaływuje na ogólnie niski poziom dochodów.

Rys. 4 Rozkład gospodarstw wg zmienności dochodów (spadków i przyrostów) w krajach UE-15 w latach 1998-2006. Dochód netto na gospodarstwo w cenach bieżących, w euro (bez danych dla Włoch w latach 2003-2005).

Warto zauważyć, że stratom dochodów w części gospodarstw jednocześnie towarzyszą wzrosty dochodów w innych gospodarstwach. W większości sektorów udział gospodarstw z pozytywnymi zmianami dochodów jest wyższy niż tych z analogicznie negatywnymi. Jedynie w zakresie upraw polowych udział gospodarstw ze stratami widocznie przewyższa udział tych drugich.

Rys. 5 Udział gospodarstw doswiadczających zmian dochodów powyzej 30% (dane skumulowane z lat 1998-2006 w podziale na typ produkcji).

Polska należy do grupy krajów UE (także Włochy, Hiszpania, Grecja), dla których szacuje się największą liczbę gospodarstw doświadczających spadków dochodów powyżej 30%. Wg danych za lata 1998-2006 wynosiła ona ok. 90 000. Z drugiej strony ta liczba stanowi jedynie ok. 6% wszystkich gospodarstw w Polsce, biorąc pod uwagę statystykę gospodarstw powyżej 1 ha powierzchni użytków.

Rys. 6 Liczba gospodarstw ze spoadkiem dochodu wiecej niż 30% w krajach UE (dane średnie za lata 1998-2006, dochód na zatrudnionego w cenach bieżących euro)

(1) Developments in the income situation of the EU agricultural sector, EUROPEAN COMMISSION DIRECTORATE-GENERAL FOR AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT, Brussels, December 2010 oraz Income variability and potential cost of income insurance for EU, Brussels 2009

Portale regionalne

Znajdź KSOW na:

Dochody rolnicze - zmiany i zróżnicowanie w krajach UE