Województwo zachodniopomorskie Województwo pomorskie warminsko-mazurskie Województwo podlaskie Województwo lubuskie Województwo wielkopolskie kujawsko-pomorskie Województwo mazowieckie Województwo lodzkie Województwo lubelskie Województwo dolnośląskie Województwo opolskie Województwo świętokrzyskie Województwo śląskie Województwo małopolskie Województwo podkarpackie

Jednostka Centralna KSOW (strona archiwalna)

English 
baner

  Znajdź KSOW na:

      

Agroleśnictwo na obszarach wiejskich

Agroleśnictwo jest terminem niezbyt popularnym w Polsce, również wśród rolników. Jest to sposób użytkowania ziemi, który łączy pielęgnację drzew i krzewów leśnych z działalnością agro- i zootechniczną na tym samym terenie, uwzględniający jednocześnie lub w następujących po sobie okresach, ekonomiczne, ekologiczne i kulturowe funkcje tego terenu. Wielofunkcyjne agroleśnictwo wykorzystuje się do wdrażania zrównoważonego rozwoju na obszarach wiejskich. Mimo, iż koncepcja jest nowa, agroleśnictwo było praktykowane od tysięcy lat do trwałego zapewnienia żywności, lekarstw i materiałów. Istnieje kilka rodzajów systemów agroleśniczych:

  1. Las pastwiskowy – drzewa mają indywidualne osłony chroniące je przed zgryzaniem przez zwierzęta, umożliwia to bieżące uzyskiwanie dochodu z „plantacji drzew”, bez utraty możliwości użytkowania ziemi przez kilka/kilkadziesiąt lat.
  2. Uprawa alejowa – drzewa uprawiane są w rzędach, pomiędzy nimi prowadzi się np. uprawę zboża lub traw.
  3. Rolnictwo leśne – uprawa roślin (i nie tylko) cieniolubnych w lesie. Przykładem może być np. uprawa żeń-szenia lub grzybów - boczniaków.

Agroleśnictwo jest stosowane z powodzeniem w krajach Europy Zachodniej, jak: Francja, Wielka Brytania czy Niemcy od blisko 20 lat. Połączenie produkcji rolniczej i leśnej pozwala na uzyskiwanie wielu korzyści:

  • ograniczanie erozji gleb;
  • złagodzenie skutków powodzi,
  • zmniejszenie zanieczyszczeń wód powierzchniowych i gruntowych – drzewa mają rozleglejszy, głębszy system korzeniowy niż np. rośliny jednoroczne;
  • ochronę różnorodności biologicznej dzięki zwiększeniu powierzchni zadrzewień;
  • urozmaicenie krajobrazu poprzez zwiększenie jego wartości estetycznych, ważne, np. w przypadku prowadzenia gospodarstwa agroturystycznego,
  • podwyższenie plonów w przylegających do systemu agroleśnego obszarach.

Ponadto zaobserwowano szybszy zwrot z inwestycji ze sprzedaży drewna niż w przypadku samego lasu (np. orzech włoski lub orzech czarny). Koszty na budowę infrastruktury dla zwierząt gospodarskich mogą zostać ograniczone - nie trzeba budować wiat, aby ochronić inwentarz od wiatru, słońca, zbędne są również specjalne budynki, aby uchronić mniejszy inwentarz (np. drób) przed atakiem ze strony ptaków drapieżnych. Specyficznym rodzajem agroleśnictwa są nasadzenia żywopłotów, szpalerów drzew czy alej, w celu ochrony upraw przed wiatrem, które odpowiednio usytuowane mogą przyczynić się do wzrostu produktywności pól uprawnych, lasów i pastwisk o kilka a nawet kilkanaście procent. Innym sposobem zastosowania drzew w rolnictwie to sadzenie nadbrzeżnych pasów roślinności drzewiastej, zabezpieczając w ten sposób cieki wodne, jeziora, stawy przed zanieczyszczeniem spowodowanym nawożeniem roślin. Kolejnym przykładem wykorzystania systemu agroleśnego jest tzw. „leśny ogród”. Jest to ogród zaprojektowany i utrzymywany na wzór lasu. Zamiast gatunków drzew typowo leśnych sadzi się odmiany sadownicze. System ten nadaje się najlepiej dla gospodarstw agroturystycznych, gdyż oprócz produkcji żywności, teren będzie cechował się niezwykłymi walorami krajobrazowymi. Agroleśnictwo jest więc sposobem na tworzenie bardziej zrównoważonych ekosystemów rolniczych, które pomagają chronić środowisko jak i uzyskiwać większe plony z upraw. W ten sposób system ten łączy zarówno efektywność ekonomiczną jak i ochronę środowiska rolniczego.

Agroleśnictwo jest w Polsce mało popularne. Według Wojciecha Majdy, specjalisty z zakresu agroleśnictwa, głównym powodem są małe opady deszczu oraz mało żyzne gleby. Nie oznacza to jednak, że klimat, warunki atmosferyczne oraz gleby stoją na przeszkodzie tego typu uprawom. Sądzi się, że można te problemy przezwyciężyć poprzez np. lepsze nawadnianie upraw. Wydaje się, że gospodarstwa ekologiczne, stawiając przede wszystkim na jakość produktów, mogą być miejscem gdzie narodzi się moda na agroleśnictwo w Polsce. Dane statystyczne Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi wskazują, że według stanu na 2013 rok (GUS, 2013) w Polsce było ok. 26 tys. gospodarstw ekologicznych. Zagadnienie to jest ważne dla Polski, gdyż Wspólna Polityka Rolna na lata 2014-2020 przewiduje znaczący nacisk na kwestie ekologiczne. Każdy kraj członkowski Unii Europejskiej będzie musiał dostosować się do zasady, że minimum 7% powierzchni użytków rolnych kwalifikującej do płatności bezpośrednich będzie obowiązkowo posiadać szpalery żywopłotów lub inne powierzchnie zalesione.

Portale regionalne
mapa
 
logo Unia Europejska
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich:
Europa inwestująca w obszary wiejskie
logo PROW
logo FAPA    logo CDR
   |    copyright KSOW 2009