21.03.2012

Definicja aktywnego rolnika (ang. active farmer) - co oznacza dla Polski?

Dyskutowana w kraju propozycja Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach WPR zawiera kilka całkiem nowych rozwiązań. Jednym z nich jest zapis o aktywnym rolniku, który ma stanowić zapewnienie lepszego i bardziej precyzyjnie ukierunkowanego wsparcia. Zgodnie z Art.9 ww. rozporządzenia do płatności bezpośrednich uprawniony jest wyłącznie rolnik aktywny czyli rolnik czynny zawodowo (oficjalne tłumaczenie terminu ang. active farmer). Definicja zawarta w przepisie ma charakter wyłączeniowy i mówi, że nie przyznaje się płatności rolnikom, których:

roczna kwota płatności bezpośrednich nie przekracza 5 % łącznych przychodów uzyskanych przez nich z działalności pozarolniczej w ostatnim roku obrotowym;

lub

powierzchnia użytków rolnych obejmuje głównie powierzchnię utrzymywaną naturalnie w stanie odpowiednim do wypasu lub uprawy i nie prowadzą na tej powierzchni działalności minimalnej określonej przez państwa członkowskie (zgodnie z definicjami określonymi w Art. 4 wymienionego rozporządzenia).

Jednocześnie zawarto zastrzeżenie, że ww. wyłączenia nie dotyczą rolników, którzy za poprzedni rok otrzymali płatności bezpośrednie w wysokości niższej niż 5 000 euro, co od razu klasyfikuje ich w kategorii aktywnych.

Proponowana definicja wydaje się niespójna i nieodzwierciedlająca faktycznej aktywności rolników, gdyż ta wiąże się bezsprzecznie z działalnością rolniczą (zdefiniowaną w rozporządzeniu) lub dostarczaniem dóbr publicznych. Zatem wyznaczenie aktywności poprzez poziom uzyskiwanych płatności bezpośrednich, począwszy od najniższych, wcale nie gwarantuje dobrego ukierunkowania. Z drugiej strony, w odniesieniu do rolników uzyskujących płatności powyżej wyznaczonego poziomu, postawiono na sprawdzenie relacji dwóch czynników: kwoty płatności bezpośrednich oraz kwoty dochodów uzyskiwanych z pozarolniczej działalności. Ten element definicji również wydaje się niedoskonały, a wręcz krzywdzący przede wszystkim rolników przedsiębiorczych, rozwijających działalność pozarolniczą i osiągających z tej działalności znaczące (wysokie) dochody. Oczywiście osiąganie dochodów z działalności pozarolniczej nie dyskwalifikuje aktywności rolników w zakresie działalności rolniczej, tym bardziej, że nie dochody osiągane z działalności rolniczej są porównywane do tych z działalności pozarolniczej, a wysokość pobieranych płatności bezpośrednich. Taka konstrukcja czynnika dodatkowo stwarza gorsze warunki dla krajów, w których płatności bezpośrednie są na niskim poziomie.

Jakie będą przewidywane skutki zastosowania takiej definicji aktywnego rolnika dla Polski?

W Polsce, płatności bezpośrednie w wysokości do 5000 euro pobiera ponad 1,25 mln gospodarstw, co stanowi 92% ogółu gospodarstw otrzymujących płatności. Te gospodarstwa obejmują swoją powierzchnią (kwalifikowaną do płatności) ponad 54% całkowitej powierzchni referencyjnej zgłoszonej w ramach jednolitej płatności obszarowej. W związku z tym warto zwrócić uwagę, że pozostała część gospodarstw (8% ogółu pobierających płatności w wysokości powyżej 5000 euro), mimo że niewielka, obejmuje 45% powierzchni referencyjnej użytków rolnych kwalifikowanych do płatności, a zatem jest odbiorcą znacznego strumienia finansowego wsparcia. Z kolei analizy pozarolniczej działalności gospodarstw rolnych wskazują, że tylko ok. 115 tys. gospodarstw (4,8% ogółu) prowadzi jednocześnie działalność rolniczą i pozarolniczą, natomiast wśród nich grupa gospodarstw o pow. powyżej 20 ha (zakładany poziom dla uzyskania płatności w wys. 5000 euro) jest szacowana na liczbę ok. 10,5 tys.

Zatem, jak wynika z przedstawionych danych, zastosowanie definicji aktywnego rolnika, w kształcie proponowanym przez KE, nie spowoduje w Polsce istotnych zmian w liczbie beneficjentów płatności bezpośrednich. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że będzie miało charakter marginalny, ale niewątpliwie wygeneruje dodatkowe koszty związane z obsługą administracyjną systemu, np. koszty sprawdzania dochodów gospodarstw z pozarolniczej działalności i dokumentowania ich w systemie płatności.

Więcej na ten temat w opracowaniu FAPA/SAEPR „Definicja aktywnego rolnika w propozycji legislacyjnej Komisji Europejskiej – próba oceny z polskiej perspektywy”, zamieszczonym tutaj

Portale regionalne

Znajdź KSOW na:

Definicja aktywnego rolnika (ang. active farmer) - co oznacza dla Polski?