Rynek zbóż, roślin oleistych i wysokobiałkowych

Rynek zbóż w sezonie 2016/17

Zbiory zbóż na półkuli północnej powoli dobiegają końca. Na polach pozostaje do zebrania jeszcze kukurydza. Czas na pierwsze podsumowania tegorocznej produkcji zbożowej. O ile Unia nie odnotowała wysokich zbiorów zbóż (zwłaszcza pszenicy miękkiej), to podaż ziarna na świecie będzie wyjątkowo wysoka, co wpływać będzie na kształtowanie się ich cen także na rynku unijnym. 

Bilans zbożowy na świecie przedstawia się bardzo dobrze. Większość krajów zaliczanych do grona czołowych producentów i eksporterów zbóż odnotowała dobre, albo nadzwyczaj dobre wyniki. Niestety w Unii Europejskiej w kilku krajach, a zwłaszcza we Francji zbiory są sporo niższe w porównaniu z ubiegłym rokiem. Niestety tych gorszych rezultatów nie zrekompensują ceny, które kształtują się pod wpływem globalnych tendencji.  Należy spodziewać się przetasowań w rankingu dostawców. Na podkreślenie zasługuje przede wszystkim fakt wyjątkowo dobrych zbiorów w krajach basenu Morza Czarnego. Dostawcy z tego rejonu umocnią swoją pozycję w światowym eksporcie i to nie tylko pszenicy. Z kolei Francja, a co za tym idzie i cała UE, odnotuje mniejszy eksport niż w zeszłym sezonie.

Polska całkiem nieźle wypada na tle Unii i świata. Tegoroczne zbiory zbóż okazały się być wyższe od wczesnych prognoz, wskazujących nawet na gorsze wyniki produkcji niż przed rokiem. Pomimo nie najlepszych warunków pogodowych zbiory zbóż były jednak całkiem dobre.  Według GUS, tegoroczne zbiory zbóż w Polsce wyniosły 29,9 mln ton, tj. o około 7% więcej niż rok wcześniej. Produkcję zbóż podstawowych (łącznie z mieszankami zbożowymi) oszacowano na 25,8 mln ton, tj. o ok. 5% więcej niż w ubiegłym roku. Jakość zbóż jest gorsza niż w 2015 roku, na co wpływ miały niekorzystne warunki pogodowe, a zwłaszcza deszcze odnotowane w okresie żniw. Spowodowały one porastanie ziarna i wzrost jego wilgotności. Żniwa rozpoczęły się w drugiej dekadzie lipca br. Opady utrudniały zbiory w pierwszej połowie sierpnia br., zwłaszcza w północno-zachodniej części kraju.

Powierzchnia upraw zbóż na zbiór w bieżącym roku została oszacowana na ok. 7,7 mln ha, w tym zbóż podstawowych na 7,1 mln ha. Największy areał przeznaczono pod pszenicę – 2,3 mln ha oraz pod pszenżyto – 1,3 mln ha. Średnie plony wyniosły 3,87 t/ha, tj. o 4% więcej niż przed rokiem. Zbóż ozimych zebrano łącznie 16,2 mln ton, a jarych 9,2 mln ton.

Zbiory zbóż w UE nie należą w bieżącym roku do najwyższych. Ucierpiała przede wszystkim pszenica miękka. Spadek zbiorów odnotowano także w przypadku jęczmienia. Zbiory kukurydzy są co prawda wyższe niż przed rokiem, ale ubiegły rok naznaczony był skutkami dotkliwej suszy, która spowodowała znaczące straty w uprawach kukurydzy.

Jak podała KE (oszacowanie z 29 września br.), tegoroczna produkcja zbożowa Wspólnoty wyniosła 283,8 mln ton, tj. o 5,3% mniej w porównaniu do wyniku z 2015 r. Zbiory pszenicy zwyczajnej w UE są w bieżącym sezonie znacznie niższe w porównaniu z ubiegłym rokiem. Komisja oszacowała je na 134,2 mln ton, tj. o 11,5% mniej niż w zeszłym roku. Mniej niż przed rokiem zebrano także jęczmienia – spadek o 1,8% do 59,6 mln ton, pszenicy twardej – spadek o 1,9% do 8,3 mln ton oraz pszenżyta – o 10,2% do 11,4 mln ton.

W przypadku kukurydzy Unia ma odnotować zwiększenie produkcji o 2,8% (w ujęciu rok do roku) do 59,7 mln ton. Taką wysokość zbiorów należy jednak uznać za stosunkowo niską, lepszą jednak od wyjątkowego nieurodzaju z zeszłego roku.

W sezonie 2016/17 Unia odnotowała więc stosunkowo słabe zbiory. Natomiast w skali globalnej zbóż będzie pod dostatkiem. IGC w raporcie z końca września br. oszacował światowe zbiory na 2 069 mln ton, tj. w tej samej wysokości co miesiąc wcześniej. Prognoza dla pszenicy wyniosła 747 mln ton, tj. o 11 mln ton więcej niż sezon wcześniej. Dodatnie korekty dla krajów basenu Morza Czarnego, w tym dla Kazachstanu (z 14,5 mln ton do 16 mln ton) oraz dla Kanady (z 30 mln ton do 31 mln ton) z nadwyżką zrekompensowały redukcję szacunków w UE – z 145,2 mln ton do 143,6 mln ton (łącznie pszenica miękka i durum), w tym pszenicy miękkiej 134,6 mln ton (136,3 mln ton w poprzednim raporcie).  IGC obniżył szacunek światowej produkcji kukurydzy w bieżącym sezonie – z 1 030 mln ton do 1 027 mln ton (wobec 970 mln ton sezon wcześniej), uwzględniając przede wszystkim redukcję prognoz dla Unii - z wcześniejszych 61,6 mln ton do 59,5 mln ton. O ile w dalszym ciągu taki poziom zbiorów w skali globalnej należy uznać za rekordowo wysoki, to prognozy dla Unii są niskie. Sytuacja na unijnym rynku kukurydzy przedstawia się więc odmienne w niż w USA czy na Ukrainie. W przypadku tych dwóch ostatnich dostawców zapowiadają się wyjątkowo dobre zbiory, natomiast UE odnotuje nie najlepsze wyniki produkcji. Niestety silna presja podażowa w skali globalnej może rzutować na poziom cen na rynku unijnym i dotyczyć to będzie nie tylko kukurydzy. 

Jeśli przeanalizujemy kształtowanie się cen w kontraktach terminowych na Euronext, to możemy stwierdzić, że obecnie poruszają się one w trendzie bocznym, a ich poziom jest stosunkowo niski, wyższy jednak niż w sezonie 2009/10. Ceny pszenicy i kukurydzy są obecnie bardzo zbliżone. W dniu 5 października br. notowania obu tych gatunków w najbliższych kontraktach wynosiły tyle samo, tj. 161 EUR/tonę. 

Bieżący sezon w skali świata będzie w dalszym ciągu charakteryzować się wysoką podażą zbóż i niskim poziomem ich cen. W najbliższych tygodniach presja podażowa związana z rosnącą dostępnością kukurydzy z nowych zbiorów będzie coraz większa, dotyczy to przede wszystkim USA. Zbiory kukurydzy na świecie będą rekordowo wysokie – ponad miliard ton – co będzie miało duży wpływ na kształtowanie się cen całego segmentu paszowego. W przypadku pszenicy duże znaczenie odgrywać będzie jakość ziarna. Pszenica o wysokich parametrach jakościowych będzie droga, a jej ceny mogą się nawet umacniać, natomiast ceny pszenicy paszowej będą stosunkowo niewygórowane. Biorąc pod uwagę nie najlepszą jakość unijnej pszenicy z tegorocznej produkcji (zwłaszcza we Francji), należy spodziewać się większego udziału pszenicy jakości paszowej niż rok wcześniej. Konkurencja w eksporcie zbóż będzie bardzo ostra, w szczególności ze strony dostawców z rejonu Morza Czarnego, które odnotowały bardzo dobre wyniki tegorocznych zbiorów (Rosja – rekordowe). Unia zmniejszy eksport zbóż w sezonie 2016/17. Według KE, wywóz zbóż ogółem jest prognozowany na 37,6 mln ton, w tym pszenicy 25 mln ton (odpowiednio 50,8 mln ton i 32,7 mln ton sezon wcześniej).

 

Autor: Maria Kosewska (FAMMU/FAPA)