Limity finansowe dla żywności do poprawki

Komisja Europejska domaga się zmian w propozycji nowych regulacji transakcji finansowych, które mają ograniczyć spekulacje także w sektorze spożywczym.

Komisja Europejska (KE) odrzuciła projekt zmian regulacji rynków instrumentów finansowych (tak zwane MiFiD II), jaki przygotował Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA). Powodem jest między innymi niewystarczające  lub nieodpowiednie przepisy dotyczące handlu na rynkach towarowych, jak zboża. Wcześniej KE wydłużyła o rok, do stycznia 2018 roku, termin wejścia w życie MiFiD II ze względu na konieczność dostosowania się do nowych przepisów. Odrzucenie propozycji ESMA stawia jednak ten termin pod dużym znakiem zapytania.

Po zapoczątkowanym upadkiem banku inwestycyjnego Lehman Brothers kryzysie gospodarczym z lat 2008-09, który jest między innymi obwiniany o wzrost cen żywności na świecie (i dużą ich zmienność), Unia Europejska postanowiła wprowadzić mechanizmy regulujące rynki finansowe. Ograniczyć ryzyko miała właśnie przygotowywana przez ESMA zmiana dyrektywy o regulacjach rynków finansowych (Markets in Financial Directive II). Nowa dyrektywa pozwalała między innymi na określenie, jak wysokie zapasy może stworzyć dany uczestnik rynku, lub jak duże może być jego zaangażowanie w różne instrumenty finansowe. W marcu 2016 roku KE zakwestionowała jednak część propozycji.

Wątpliwość wzbudziły między innymi zapisy dotyczące limitów w sektorze rolno-spożywczym, które miały uchronić przez działaniami spekulacyjnymi. Zdaniem KE część surowców powinna mieć niższe, niż zaproponowano, limity ze względu na charakterystyczną dla nich dużą zmienność cenową. Z kolei takie, które można określić jako o niskiej płynności, powinny mieć wyższe limity. Zmian mają wymagać także ograniczenie w handlu derywatami – jeśli zaangażowanie w instrumenty pochodne byłoby znacznie niższe od pozycji na rynku rzeczywistym, to limit powinien być wyższy, niż w sytuacji, kiedy derywaty byłyby wyższe od instrumentu fizycznie realizowanego. Te zastrzeżenie dotyczą giełdy, w tym kontraktów terminowych. Część towarów rolno-spożywczych jest w ten sposób handlowana na całym świecie. Najważniejsze surowce spożywcze, które są notowane na giełdach, to cukier, zboża, w tym kukurydza, kawa, kakao, soja i oleje. Można przyjąć, że w porównaniu do rynku akcji rynki towarowe są bardziej podatne na ryzyko spekulacji, bo charakteryzują się niższą kapitalizacją (potrzeba mniej pieniędzy, żeby zachwiać cenami giełdowymi kukurydzy w USA niż kursem akcji Apple’a).

Część obserwatorów zwraca uwagę, że zmiany i ich zakres, jest tak złożony i skomplikowany, że należy bardzo uważnie przeanalizować zapisy pod kątem potencjalnych skutków. W przeciwnym razie może dojść nie tylko do utrudnień w handlu, ale i do nadużyć. 

Łukasz Chmielewski FAPA/FAMMU