Rynek zbóż, roślin oleistych i wysokobiałkowych

Ukraina w centrum uwagi

Jesienna susza spowodowała znaczne pogorszenie warunków dla upraw ozimin, a zwłaszcza pszenicy na Ukrainie. Prognozy przyszłorocznych zbiorów zostały skorygowane w dół. Analitycy spodziewają się jednak wzrostu areału upraw jarych. Oznacza to, że nadal jest szansa na odnotowanie dobrego wyniku w produkcji zbożowej w 2016 roku, pomimo iż, znacznie mniej będzie pszenicy.

Według szacunków ukraińskiego Ministerstwa Rolnictwa, ekstremalna susza obejmująca wschodnią, środkową i południową część kraju spowodowała znaczne ograniczenie areału pszenicy ozimej. Pozostawiono nieobsiane około 11% planowanej powierzchni. Pszenica ozima stanowi na Ukrainie około 95% całej produkcji tego gatunku. Tej jesieni jej areał jest najniższy od co najmniej 10 lat, poza tym kiełkowanie i kondycja upraw również są słabe.

W 2016 roku Ukraina odnotuje znaczny spadek zbiorów pszenicy miękkiej – o około 8% (rok do roku). Przyszłoroczna produkcja tego gatunku jest prognozowana na nawet 17,5 mln ton (UkrAgroConsult). Prognozy handlowców są jeszcze mniej optymistyczne i zawierają się w przedziale od 14 mln ton do 18 mln ton. Dla porównania w 2015 roku kraj zebrał 25 mln ton ziarna tego gatunku.

Mniejsze zbiory pszenicy ozimej wpłyną bezsprzecznie na znaczny spadek potencjału eksportowego w kolejnym sezonie. Według handlowców, może to oznaczać drastyczne ograniczenie sprzedaży zagranicznej nawet do zaledwie 3,5 mln ton. Podczas gdy w bieżącym sezonie ukraiński eksport pszenicy jest prognozowany na około 16,5 mln ton.

W analizie sytuacji na ukraińskim rynku zbożowym trzeba uwzględnić bardzo dobre wyniki tegorocznej produkcji oraz wysokie zapasy. W 2015 roku zbiory zbóż na Ukrainie mogą osiągnąć nawet 60 mln ton, w tym: 28,8 mln ton pszenicy, 22,4 mln ton kukurydzy, 8,5 mln ton jęczmienia, 388 tys. ton żyta oraz 484 tys. ton prosa. Konsumpcję wewnętrzną zbóż szacuje się na ok. 25 mln ton.

Jak podały ukraińskie służby statystyczne, stan zapasów zbóż na Ukrainie (na dzień 1 listopada br.)  wynosił 31,7 mln ton. Rezerwy zbożowe kraju będą działać stabilizująco na rynek wewnętrzny. Podobny cel mają podjęte ostatnio  działania rządu zmierzające do ograniczenia eksportu pszenicy. W trzecim tygodniu listopada br. Ukraińskie Ministerstwo Rolnictwa i związki reprezentujące firmy handlowe uzgodniły zastosowanie limitów w eksporcie pszenicy z Ukrainy w sezonie 2015/16 wynoszących 16,6 mln ton. Ilość ta może ulec zmianie w zależności od perspektyw dla produkcji zbożowej w kolejnym sezonie. Będzie to związane przede wszystkim z kondycją pszenicy ozimej.

Pomimo obecnych problemów, Ukraina ma jednak w dalszym ciągu szansę na odnotowanie dobrego wyniku w przyszłorocznej produkcji zbożowej. Należy spodziewać się zwiększenia areału zasiewów zbóż jarych.

Jak szacuje UkrAgroConsult, tegoroczny areał pszenicy ozimej będzie o 17,3% mniejszy niż przed rokiem. W przypadku jęczmienia ozimego spadek ten będzie jeszcze bardziej widoczny – o 27,5% (rok do roku). Spadki te mają być jednak zrekompensowane poprzez zwiększenie powierzchni upraw odmian jarych. Areał jęczmienia jarego ma się zwiększyć o ok.73%, pszenicy jarej  o blisko 40%, a kukurydzy  o 11%.

Pomimo niekorzystnych warunków dla upraw ozimych, w sezonie 2016/17 Ukraina może odnotować dobre wyniki w produkcji zbożowej dzięki zwiększeniu zasiewów zbóż jarych. Wysokie zapasy zbóż oraz zastosowane limity w eksporcie pszenicy będą działać stabilizująco na rynek krajowy.

Obecna  trudna sytuacja z uprawami ozimymi na Ukrainie nie powinna mieć większego znaczenia dla rynku globalnego. Bilans pszenicy na świecie (w tym w UE) jest wyjątkowo „ciężki”. Spodziewany drastyczny spadek eksportu ukraińskiej pszenicy nastąpi dopiero w sezonie 2016/17. Dla unijnych dostawców, odczuwających w bieżącym sezonie znaczną presję podażową i ostrą konkurencję ze strony krajów basenu Morza Czarnego,  będzie to oznaczało osłabienie konkurencji w eksporcie na kluczowe rynki zbytu.

Nie należy się spodziewać większych umocnień cen pszenicy w związku z wprowadzonymi ostatnio limitami w ukraińskim eksporcie. Ograniczenie sprzedaży zagranicznej do 16,6 mln ton oznacza bowiem i tak lepszy wynik niż prognozowany w listopadowym raporcie USDA (15 mln ton).

Autor: Maria Kosewska (FAMMU/FAPA)