Basen Morza Czarnego znowu górą w eksporcie zbóż

W sezonie 2015/16 kraje basenu Morza Czarnego ponownie odegrają dużą rolę w światowym eksporcie zbóż, a zwłaszcza pszenicy. Dostawy z Ukrainy, Rosji, Kazachstanu, ale i z Rumunii ostro konkurują o wiodące rynki zbytu – przede wszystkim o kraje północnej Afryki i Bliskiego Wschodu. Dla Unii oznaczać to może trudności w eksporcie pszenicy.

Główną przewagą komparatywną eksporterów z tego regionu jest niska cena ziarna w porównaniu z pozostałymi ofertami oraz niewygórowane koszty frachtu. Dobrą ilustracją konkurencyjności ofert są wyniki przetargów organizowanych przez egipski GASC. W bieżącym sezonie wygrywają przeważnie oferty z Rosji i Rumunii. Warto odnotować, iż egipski importer rządowy GASC rozważa zaostrzenie wymogów jakościowych dotyczących zawartości protein w importowanym ziarnie z wcześniejszych 12% do 12,5%. Dotychczas nie podjęto jeszcze ostatecznej decyzji w tej kwestii, ale jeśli ona zapadnie, to oznaczałoby to utrudnienia dla niektórych eksporterów. Według obecnie obowiązujących wymogów ziarno pochodzące od dostawców z basenu Morza Czarnego (Rosja, Ukraina i Rumunia) musi charakteryzować się minimalną zawartością białka wynoszącą 12%, natomiast dla pszenicy francuskiej jest to 11,5%. Niektórzy analitycy oceniają, iż jeśli GASC dokona zmian w specyfikacji, to będzie to niekorzystne dla Francji, Niemiec i USA. Umocni się natomiast pozycja konkurencyjna krajów z rejonu Morza Czarnego.

Kluczowe kraje regionu mają wysoki potencjał eksportowy po tegorocznym urodzaju. Rosja szacuje zbiory zbóż ogółem na około 103 mln ton, tj. o 2 mln ton mniej w porównaniu z zeszłorocznym wynikiem. Taka wysokości produkcji zbożowej oznaczałaby trzeci z rzędu rezultat w postsowieckiej historii kraju. Według USDA, w tym roku rosyjska produkcja pszenicy wyniosła 61 mln ton, więcej w porównaniu do 59 mln ton zebranych rok wcześniej. Ostatnia prognoza eksportu pszenicy w sezonie 2015/16 wynosi 23,5 mln ton w porównaniu do 22,8 mln ton w poprzednim sezonie. Korzystnie na rosyjski eksport wpływa utrzymująca się słabość rubla. Także ostatnie decyzje o obniżeniu taryf obowiązujących w eksporcie pszenicy powinny spowodować zwiększenie tempa wywozu. Od pierwszego października br. Rosja zmieniła sposób kalkulowania wysokości obciążeń celnych. Obecna formuła będzie wyglądała następująco: 50% ceny zbóż minus 6500 rubli (ok. 99 USD) za tonę, jednak nie mniej niż 10 rubli za tonę.

Według USDA, tegoroczne zbiory pszenicy na Ukrainie wyniosły 27 mln ton wobec 24,75 mln ton w zeszłym sezonie, a eksport tego gatunku ma osiągnąć 15 mln ton (11,3 mln ton w zeszłym sezonie). Tegoroczne zbiory kukurydzy są szacowane na 25 mln ton, a wywóz na 17 mln ton. Oznacza to co prawda gorszy wynik niż sezon wcześniej (odpowiednio 28,45 mln ton i 19,8 mln ton), w dalszym ciągu należy go jednak uznać za wysoki.  

Jak podają źródła krajowe, w bieżącym roku Kazachstan zebrał 17,3 mln ton zbóż, czyli nieznacznie tylko więcej w porównaniu z 17,2 mln ton zebranymi rok wcześniej. Eksport w sezonie 2015/16 jest oceniany na 7 mln ton, wobec 6,4 mln ton w ubiegłym sezonie i 8,7 mln ton dwa sezony wcześniej.

Wreszcie Rumunia, kraj członkowski UE i jednocześnie istotny eksporter zbóż z regionu, w bieżącym sezonie zebrała 18,8 mln ton ziarna (21 mln ton sezon wcześniej), w tym pszenicy 7,6 mln ton (7,4 mln ton w ubiegłym sezonie).

Dla UE konkurencja dostawców z basenu Morza Czarnego (z wyjątkiem Rumunii) oznacza utrudnienie w eksporcie zbóż, a przede wszystkim pszenicy. Tegoroczne unijne zbiory pszenicy były rekordowe. Stategie Grains oszacowała je 149,5 mln ton, uwzględniając wyższe od wcześniej oczekiwanych wyniki produkcji w krajach bałtyckich, Francji, Wielkiej Brytanii oraz w Niemczech. Oznacza to poziom produkcji tego gatunku o 400 tys. ton przekraczający zeszłoroczny rekord. Korekta szacunków produkcji pszenicy przełożyła się na podniesienie prognozowanych zapasów końcowych do 18,4 mln ton, tj. o 4,9 mln ton powyżej poziomu początkowego. Do podwyższenia prognozy unijnych rezerw pszenicy zwyczajnej na koniec bieżącego sezonu przyczyniło się również obniżenie przewidywanego zużycia na cele paszowe (o 500 tys. ton) na korzyść kukurydzy oraz negatywna korekta (także o 500 tys. ton) prognozowanego eksportu – do 26,5 mln ton.

Ostra konkurencja w eksporcie zbóż, a zwłaszcza pszenicy, ze strony krajów basenu Morza Czarnego będzie w bieżącym sezonie jednym z kluczowych czynników zwiększających presję na spadek cen. Nie bez znaczenia będzie również  dla unijnego eksportu zbóż.

Autor: Maria Kosewska (FAMMU/FAPA)