Cukrowy koniec świata dla najbiedniejszych

Pozarządowa organizacja zajmująca się sprawiedliwym handlem przygotowała raport, z którego wynika, że zniesienie kwot produkcyjnych w UE 2017 roku bardzo negatywnie wpłynie na życie ludzi w najbiedniejszych krajach świata.

Fairtrade Foundation (FF) przygotowała raport zatytułowany „Sugar Crash” (cukrowa kraksa), według którego zniesienie kwot produkcyjnych na cukier w UE w październiku 2017 roku może doprowadzić do biedy nawet 200 tysięcy osób w krajach Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP). Wśród najbardziej narażonych na negatywne skutki zmiany polityki w unijnym sektorze cukru są kraje, takie jak Gujana, Jamajka, Malawi, Fidżi i Suazi. Ich gospodarki są w dużej mierze uzależnione od sektora cukrowniczego, który produkuje na eksport do UE. Kraje AKP korzystają z bezcłowego dostępu do unijnego rynku cukru na podstawie porozumień o partnerstwie ekonomicznym (EPA), natomiast państwa należące do ugrupowania Najsłabiej Rozwiniętych Krajów (LDC) mogą eksportować bezcłowo cukier do UE dzięki inicjatywie „Wszystko prócz broni” (EBA). W sezonie 2013/14 (październik/wrzesień) import cukru do UE dzięki EPA-EBA wyniósł prawie 2,2 mln ton. Zdaniem FF zniesienie kwotowania produkcji cukru w UE sprawi, że drobni producenci cukru z najbiedniejszych krajów świata nie będą w stanie konkurować z unijnymi i zostaną wypchnięci z rynku. Nie mają też specjalnie możliwości dywersyfikacji produkcji.

Według FF około 1/4 unijnego importu cukru z AKP-LDC trafia do Wielkiej Brytanii. W sezonie 2013/14 (listopad/październik) w brytyjskich sklepach aż 40% sprzedawanego cukru było fair trade (FT), czyli miało certyfikat potwierdzający, że produkt spełnia kryteria sprawiedliwego handlu. To znacznie więcej, niż w przypadku produktów silnie kojarzonych z tym ruchem jak czekolada, kawa, herbata czy banany. Głównym założeniem sprawiedliwego handlu jest, że człowiek jest ważniejszy od zysku. Żeby dostać certyfikat, produkt musi między innymi powstać w oparciu o poszanowanie praw człowieka, kobiet, dzieci, środowiska itd. Cena zwykle jest wyższa, ale uwzględnia godną zapłatę do producenta i pracownika. W przypadku cukru nie obowiązuje minimalna cena sprawiedliwego handlu, ale odbiorcy dopłacają do ceny premię sprawiedliwego handlu w wysokości 60 USD za tonę cukru i 80 USD za tonę cukru organicznego. Pieniądze z premii przeznaczane są na różne inwestycje.

Dlatego też FF wzywa do zmiany podejścia do rynku cukru i uwzględnieniu przez UE interesów rolników w najbiedniejszych krajach. Koszty produkcji w tych państwach są zwykle wysokie i wytworzony tam cukier nie będzie konkurencyjny cenowo. Ze względu na wysoki udział w imporcie, duża odpowiedzialność spoczywa na Wielkiej Brytanii, w której wyniki sprzedaży cukru fair trade można uznać za zrozumienie dla problemów trzeciego świata. Organizacja podkreśla także, że unijni plantatorzy buraków cukrowych otrzymują płatności bezpośrednie, a plantatorzy trzciny cukrowej w krajach AKP-LDC nie mają takiego wsparcia ze strony UE. FF wspierana przez AKP domagała się wydłużenia kwotowania produkcji do 2020 roku (takie było też stanowisko unijnych plantatorów). Zdaniem AKP, zniesienie limitów produkcyjnych w UE leży tylko w interesie wąskiej grupy koncernów spożywczych, które chcą mieć dostęp do tańszego surowca. FF podkreśla, że zmiana unijnej polityki stawia pod znakiem zapytania przyszłość ekonomiczną wielu biednych krajów i systemu fair trade w sektorze cukru.    

Łukasz Chmielewski FAPA/FAMMU