Polska chętniej kupuje cukier surowy

W strukturze towarowej importu cukru dominuje cukier surowy, który jest rafinowany w krajowych zakładach. To bardziej opłacalne niż sprowadzanie cukru białego.

W pierwszym półroczu 2013 roku sprowadzono do Polski 144 tys. ton cukru – o 40% więcej w ujęciu rocznym. Aż 70% kupowanego cukru stanowił cukier surowy. Cukier surowy to cukier powstały z buraków cukrowych lub trzciny cukrowej, który nie został poddany procesowi rafinacji. Cukier surowy ma barwę brązowawą, bo zawiera melasę, która nadaje mu dodatkowo specyficzny smak i aromat. Taki cukier może być spożywany przez ludzi, zarówno do słodzenia herbaty jak i do wypieków. Głównie ze względu na smak cukier surowy jest doczyszczany, a poprzez oddzielenie od niego melasy nabiera białej barwy i traci posmak i zapach.

W pierwszym półroczu 2013 roku do Polski sprowadzono 99,7 tys. ton trzcinowego cukru surowego. Kupowano go przede wszystkim z Kuby (27,5 tys. ton) i Sudanu (27,3 tys. ton), co stanowiło po 27% importu, Brazylii (25 tys. ton, 25% udział) i Mozambiku (19,8 tys. ton, 20% udział). Kuba i Brazylia korzystają z preferencyjnego dostępu do unijnego rynku cukru i przysługują im kontyngenty importowe po obniżonym do 98 €/t cle. Mozambik i Sudan należą do grupy najsłabiej rozwiniętych państw (LDC) i mogą eksportować bezcłowo cukier do UE. Z Mozambiku kupowano cukier po 690 €/t, z Sudanu po 640 €/t, z Kuby po 585 €/t, a z Brazylii dużo taniej, bo po 432 €/t.

W pierwszym półroczu cukier surowy był tańszy na giełdzie od białego o średnio ponad 100 $/t. W Polsce funkcjonują dwie rafinerie cukru surowego. Przy takich różnicach w cenie opłaca się sprowadzać cukier surowy i rafinować go na miejscu niż kupować cukier biały. Dzięki rafinacji na miejscu na imporcie cukru surowego zarabia się więcej niż w przypadku sprowadzania cukru białego. Dlatego też od kilku lat w strukturze importu cukru do Polski dominuje cukier surowy. W 2012 roku stanowił 68% przywozu. W pierwszym kwartale jego zakupy wzrosty dynamicznie, bo o 44%.

W UE produkcja cukru jest kwotowana, co oznacza, że ustalony jest limit ilościowy, jaki można wytworzyć. Taka ilość nazywana jest cukrem kwotowym i może trafić na cele spożywcze w Polsce i całej UE. Nadwyżka, czyli ilość wytworzona ponad limit produkcyjny, która zwana jest cukrem pozakwotowym, nie może trafić na sklepowe półki, ani do przemysłu spożywczego. Taki cukier trzeba wyeksportować do krajów trzecich albo użyć go w UE do produkcji bioetanolu, kosmetyków lub drożdży. Pod pewnymi warunkami (wysoka opłata karna, specjalne rozporządzenie umożliwiające wprowadzenie pozakwotowej produkcji z opłatą wyrównawczą) cukier pozakwotowy może trafić na rynek unijny.

Polsce przysługuje kwota produkcyjna na cukier w wysokości 1,403 mln ton. Spożycie jest wyższe o około 200 tys. ton i taka ilość powinna być sprowadzona, żeby zaspokoić potrzeby krajowego rynku. Polacy eksportują także swój cukier, co dodatkowo obniża podaż w kraju. Jeśli import jest drogi i jego poziom niski, a eksport wysoki, to ceny w Polsce są wysokie. Tak było w ostatnich latach. Zaopatrzenie jednak poprawiło się (spadł eksport, wzrósł import i był tańszy). Dlatego też od początku 2013 roku obserwowane są obniżki cen cukru.

Najprawdopodobniej w 2017 roku zostaną zniesione kwoty produkcyjne na cukier. Oznacza to, że Polscy producenci będą mogli produkować bez żadnych ograniczeń. Pytaniem otwartym pozostaje, czy uda im się konkurować z importem cukru surowego?

Opracowanie: Łukasz Chmielewski FAPA/FAMMU