Komisja Europejska ponownie pomaga najuboższym

W październiku bieżącego roku Komisja Europejska zatwierdziła przyznanie 500 mln euro na rzecz programu dystrybucji żywności wśród osób najbardziej potrzebujących na 2013 rok.

Przewiduje się, że z budżetu skorzysta ponad 18 mln osób w 19 państwach członkowskich UE.

Rok 2013 będzie ostatnim, w którym program będzie prowadzony w obecnej formie ze środków wspólnej polityki rolnej (WPR). W niedługim okresie mają zostać przedstawione nowe wnioski legislacyjne dotyczące szerszego, bardziej elastycznego systemu, powiązanego bliżej z polityką spójności społecznej. Przypomnijmy pokrótce na czym polega ów program.

Unijny program dystrybucji żywności dla osób najbardziej potrzebujących we Wspólnocie został zainicjowany w 1987 roku, po przyjęciu przez Radę zasad dotyczących udostępniania publicznych zapasów interwencyjnych produktów rolnych państwom członkowskim.

Główne założenia programu to:

• finansowanie z budżetu UE z zachowaniem pułapu wynoszącego 500 mln EUR rocznie,
• dopuszczenie, obok zapasów interwencyjnych, zakupów na rynku, które są regularnym uzupełniającym źródłem dostaw w ramach programu (jednak z pierwszeństwem wykorzystania zapasów interwencyjnych),
• państwa członkowskie wybierają produkty żywnościowe w oparciu o obiektywne kryteria, uwzględniając wartości odżywcze i przydatność do dystrybucji,
• państwa członkowskie mogą przyznawać pierwszeństwo produktom pochodzącym z Unii,
• koszty przechowywania ponoszone przez organizacje charytatywne kwalifikują się do zwrotu.

Idea realizacji programu pomocy żywnościowej dla osób najbardziej potrzebujących w Unii Europejskiej polega na tym, że UE wskazuje określone ilości poszczególnych rodzajów towarów żywnościowych znajdujących się na zapasach interwencyjnych, w tym między innymi zboża, masło czy cukier, bądź przeznacza pulę środków finansowych z przeznaczeniem na zakup gotowych artykułów z rynku, w przypadku gdy dany towar nie jest dostępny w zapasach interwencyjnych. Wskazane do dyspozycji państwa członkowskiego towary bądź środki finansowe w wyniku przeprowadzonej procedury przetargowej stanowią zapłatę za gotowe artykuły żywnościowe, których beneficjentami są osoby najbardziej potrzebujące. Tak przyjęty sposób działania pozwala w konsekwencji na jednoczesne zagospodarowanie nadwyżek towarów żywnościowych przechowywanych w zapasach interwencyjnych Unii Europejskiej, gdyż odbiorcom ostatecznym dostarczane są gotowe artykuły spożywcze, uzyskane:

• w wyniku przetworzenia towarów żywnościowych pochodzących z zapasów interwencyjnych Unii Europejskiej tj. np. przetworzenia zbóż na kasze,
• w wyniku zamiany towarów żywnościowych pochodzących z zapasów interwencyjnych Unii Europejskiej na gotowe artykuły spożywcze należące do tej samej grupy co towary żywnościowe tj. np. w zamian za zboże pochodzące z zapasów interwencyjnych zostanie dostarczony makaron czy mąka,
• poprzez zakup gotowych artykułów spożywczych na rynku.

Obecnie Komisja Europejska przymierza się do zmian w dotychczasowych zasadach programu i w związku z tym we wniosku dotyczącym budżetu na lata 2014 - 2020 Komisja proponuje przeznaczenie dla systemu, który zastąpi obecny, budżetu w wysokości 2,5 mld euro przeznaczonego na pomoc osobom najbardziej potrzebującym. Jako że działania są bliżej związane z celami Unii Europejskiej w zakresie ograniczania ubóstwa, przewiduje się finansowanie ich w ramach polityki spójności społecznej, a nie jak dotychczas w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Zdaniem przedstawicieli Komisji, kolejne reformy WPR doprowadziły do powstania systemu w dużo większym stopniu zorientowanego na rynek i poważnego zmniejszenia ilości zapasów interwencyjnych. W związku z tym w bieżącym 2012 roku – po długich debatach w Radzie – system został poddany przeglądowi. Wprowadzono między innymi środki dotyczące aspektów związanych z wartością odżywczą żywności, co pozwoliło na włączenie do systemu żywności w puszkach: owoców i warzyw, wołowiny i tuńczyka. Jednak w 2013 roku program praktycznie nie będzie już korzystał z publicznych zapasów interwencyjnych.

Jeśli chodzi o przyszłą formę systemu, we wniosku dotyczącym wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020 Komisja zaproponowała wspomniany budżet w wysokości 2,5 mld euro na okres 7 lat, przeznaczony na dalszą pomoc finansową dla osób najbardziej potrzebujących, realizowaną w ramach pozycji 1 budżetu UE związanej z celem ograniczenia ubóstwa w ramach strategii „Europa 2020”.

Opracowała: Dagmara Długokęcka, FAMMU/FAPA