Komisja Kodeksu Żywnościowego chce ustalic standardy dla stosowania raktopaminy

W dniach 2-7 maja br. odbyła się w Rzymie 35-ta sesja corocznego spotkania Komitetu Kodeksu Żywnościowego (KKŻ). Głównym celem Codex Allimentarius jest wspieranie i kreowanie zasad, które pozwalają utrzymać bezpieczeństwo żywnościowe. Komisja Kodeksu Żywnościowego została powołana przez Organizację ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) przy ONZ oraz Światową Organizację Zdrowia (WHO). Tym razem Komisja Codex Alimentarius postanowiła wyznaczyć precyzyjne ogólnoświatowe standardy odnośnie stosowania raktopaminy w żywieniu zwierząt gospodarskich. Problem stosowania raktopaminy w żywieniu zwierząt to temat, który od wielu lat wzbudza kontrowersje na arenie międzynarodowej.

Komisja postanowiła określić wskaźnik dla dopuszczalnego dziennego pobrania (ADI) raktopaminy przez człowieka oraz najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości (NDP) w mięśniach, tłuszczu, wątrobie oraz w nerkach u trzody chlewnej i bydła. Te standardy mają zapewnić ochronę zdrowia publicznego oraz wyznaczyć sprawiedliwe zasady w handlu międzynarodowym.

Trzeba podkreślić, że decyzję dotyczącą procesu standaryzacji stosowania raktopaminy podjęto w Komisji tylko dwoma głosami większości. Kraje Unii Europejskiej oraz inne kraje Europy, a także kraje reprezentujące duże społeczności, jak Chiny, Rosja, Indie, Turcja, Iran, Egipt, Kenia, Zimbabwe i inne nie poparły procesu zmian, opowiadając się za zakazem stosowania raktopaminy. Należy także stwierdzić, że eksperci FAO/WHO, którzy oceniali wpływ stosowania raktopaminy na zdrowie ludzi juz trzy razy (w 2004, 2006 oraz 2010 roku) potwierdzili jej bezpieczeństwo.

Raktopamina, czyli chlorowodorek raktopaminy stosowana jest obecnie jako składnik pasz w hodowli bydła i trzody chlewnej w 26 państwach z pośród 185 krajów członkowskich KKŻ FAO/WHO, m.in. w USA, Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii, Brazylii, Meksyku, Japonii, Korei Południowej, Peru i RPA. W Brazylii używanie tej substancji na farmach świń jest dozwolone przez brazylijskie ministerstwo rolnictwa (MAPA) od 10 lat. W przypadku brazylijskich farm bydła raktopaminę dopuszczono w 2011 roku. W Stanach Zjednoczonych, Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) wydała pozwolenie na stosowanie raktopaminy już 12 lat temu.

W wyniku stosowania raktopaminy zwiększa się masa mięśniowa i tłuszczowa zwierząt, a tym samym poprawia się efektywności produkcji. W 1996 roku Unia Europejska zakazała stosowania substancji z rodziny beta-antagonistów, do której należy raktopamina jako stymulatorów wzrostu. Sprzedaż mięsa uzyskiwanego ze zwierząt poddanych działaniu takich substancji jest również zakazana na terenie UE.

Pod koniec 2011 roku również Chiny wprowadziły zakaz produkcji i sprzedaży raktopaminy. Substancja ta była stosowana nielegalnie w paszach dla trzody chlewnej i bydła rzeźnego w celu zwiększenia przyrostów masy ciała i zwiększenia mięsności. Wprowadzenie zakazu było wywołane przez skandal, jaki miał miejsce w Państwie Środka wiosną 2011 roku. Wówczas ponad sto osób zatruło się po spożyciu wieprzowiny, wyprodukowanej z tuczników karmionych paszą z dodatkiem tzw. „chudego mięsa w proszku”, zawierającego m.in. klenbuterol i raktopaminę. Trzeba wspomnieć, że już w 2002 roku Chińczycy wprowadzili zakaz stosowania tzw. „chudego mięsa w proszku” jako dodatku do pasz i wody pitnej dla zwierząt rzeźnych. Pod koniec lat 80-tych najwięksi producenci mięsa m.in. USA i UE zabronili stosowania w paszach klenbuterolu ze względu na niebezpieczne efekty uboczne wśród ludzi, jak nudności, bóle i zawroty głowy oraz problemy z oddychaniem.

Trzeba teraz jasno podkreślić, że wprowadzenie w życie przez Komisję Kodeksu Żywnościowego standardów dla raktopaminy może oznaczać dla krajów, które dopuszczają obecnie stosowanie w paszach dla zwierząt raktopaminy problemy z eksportem swoich produktów. Wszystko będzie zależało od tego, na jakim poziomie zostaną określone przez Komisję wartości ADI oraz NDP. Ponadto można oczekiwać, że wkrótce rozgorzeje kolejna „gorzka wojna” dotycząca stosowania raktopaminy na forum światowej Organizacji Handlu (WTO), między Unią Europejską oraz Stanami Zjednoczonymi i Brazylią.

Opracował: Paweł Kostrzyński - FAMMU/FAPA