Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich dochodzi przyczyn śmiertelności pszczół

W kwietniu br. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich wszczął dochodzenie dotyczące skuteczności działań Komisji Europejskiej w kierunku przeciwdziałania rosnącej śmiertelności pszczół w UE. Rzecznik domaga się, aby Komisja udzieliła odpowiedzi w tej sprawie do 30 czerwca 2012 r. Rozpoczęcie postępowania zostało poprzedzone skargą austriackiego rzecznika praw obywatelskich przeciwko Komisji Europejskiej. Zdaniem Austriaków, Komisja nie wzięła pod uwagę wyników najnowszych badań naukowych, które zalecają ograniczenie stosowania w ochronie roślin niektórych pestycydów z grupy neonikotynoidów.

Naukowcy od wielu lat starają się dociec przyczyn rosnącej śmiertelności pszczół, która zagraża produkcji żywności i stabilności środowiska naturalnego w UE i na świecie. Około 84% gatunków roślin i 76% produkcji żywności w Europie zależy od zapylania przez pszczoły. Badania wskazują, że jednym z czynników zagrażających pszczołom jest obecność w środowisku czynników toksycznych np. pestycydów. Substancje te znacząco obniżają odporność pszczół na różne choroby, upośledzają ich pamięć i orientację, utrudniając powrót do ula, a także powodują trudności z utrzymaniem odpowiedniej temperatury w gnieździe. Neonikotynoidy wchodzą w skład wielu popularnych środków owadobójczych stosowanych do oprysków roślin i zaprawy nasion.

Komisja musi okresowo dokonywać przeglądu zezwoleń na stosowanie pestycydów. W 2011 r. uznała toksyczność tych substancji, lecz zezwoliła na dalsze ich stosowanie w dopuszczalnych dawkach. Neonikotynoidy charakteryzują się dużą trwałością w środowisku, co powoduje, że dawki z jakimi styka się pszczoła mogą być znacznie większe od przyjętych na podstawie instrukcji stosowania środka. Badacze udowodnili, że już bardzo niskie, trudne do wykrycia stężenia tych substancji mogą wywoływać zaburzenia wpływające na kondycję rodziny pszczelej, a nawet ginięcie całych rodzin.

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich rozpatruje złożone skargi w związku z niewłaściwym administrowaniem instytucji i organów Unii Europejskiej np. skargi na działania niezgodne z prawem, nieprzestrzeganie zasad dobrej administracji lub działania z naruszeniem praw człowieka.. Rzecznik jest całkowicie niezależny i bezstronny. Obecnie Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich jest Grek – Nikiforos Diamandouros, który sprawuje swój urząd od 1 kwietnia 2003 roku. Skargę do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich może złożyć każdy obywatel Unii Europejskiej lub każda osoba fizyczna i prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w państwie członkowskim UE.

Stosowanie nieodpowiednich środków ochrony roślin było m.in. powodem protestów polskich pszczelarzy w marcu br. Demonstranci domagali się także wprowadzenia zakazu upraw roślin genetycznie modyfikowanych, które zdaniem pszczelarzy powodują również wymieranie pszczół. Częściową rekompensatę utraty rojów pszczelich umożliwiają środki z krajowych programów dla pszczelarstwa w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) 2007-2013. W przypadku Polski, całkowita kwota finansowania programu krajowego na lata 2011-2013 wynosi 5,030 mln euro rocznie, w tym wkład unijny – 2,515 mln euro rocznie.

Autor: Ewa Siemieńska, FAMMU/FAPA