26.04.2012

Instrumenty zarządzania ryzykiem w rolnictwie, cz.I - ubezpieczenia

Wyzwaniem przyszłości dla Wspólnej Polityki Rolnej jest m.in. zachowanie produkcji rolnej we wszystkich częściach Europy. Wiele czynników (np. ograniczona dostępność zasobów naturalnych i ziemi przy jednoczesnym wzroście kosztów produkcji, masowy wzrost światowego zapotrzebowania na żywność) powoduje, że osiągnięcie tego celu jest zagrożone.

W celu racjonalnego i efektywnego zarządzania ryzykiem w rolnictwie (głównie ryzykami produkcyjnymi i rynkowymi) Unia Europejska w ramach WPR proponuje szereg instrumentów wspierających te działania. Wsparcie przybiera formę głównie subsydiowania składek ubezpieczeniowych i funduszy wzajemnych. Może być realizowane ze środków krajowych oraz ze środków wspólnotowych.

Środki krajowe

Subsydiowanie ze środków krajowych polega na tym, że kraje członkowskie mogą współfinansować składki ubezpieczeń, które obejmują ochroną: szkody spowodowane przez działanie żywiołów i w wyniku zdarzeń losowych, szkody powstałe w wyniku niekorzystnych warunków klimatycznych, szkody spowodowane przez choroby zwierząt i roślin. Subsydia wymagają akceptacji i notyfikacji przez Komisję Europejską.

W Polsce wsparcie ze środków krajowych jest realizowane w formie dotowanych ubezpieczeń upraw i zwierząt gospodarskich, na podstawie Ustawy z dnia 7 lipca 2005r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (DU 150, poz. 1249 z późn. zmianami). Dopłaty są udzielane do składek z tytułu ubezpieczeń:

dla produkcji roślinnej (uprawa zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych), od następujących ryzyk: huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsuniecie się ziemi, lawina, susza, ujemne skutki przezimowania oraz przymrozki wiosenne ;
dla produkcji zwierzęcej (bydło, konie, owce, kozy, drób lub świnie), od następujących ryzyk: huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsuniecie się ziemi, lawina, ubój z konieczności.

Wysokość dopłat ustalana jest corocznie przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia i wynosi na rok 2012: 50% wartości składki do 1 ha upraw rolnych i 50% wartości składki do 1 szt. zwierzęcia gospodarskiego.

Ubezpieczenie jest obowiązkowe dla rolników ubiegających się o płatności bezpośrednie lub korzystających z innych form wsparcia z budżetu krajowego w przypadku wystąpienia klęsk, a dotyczy co najmniej połowy powierzchni upraw od co najmniej 1 ryzyka.

Środki wspólnotowe

Subsydiowanie ze środków wspólnotowych odbywa się obecnie (do 2013r.) na podstawie regulacji zawartych w art. 68 rozporządzenia Rady (WE) Nr 73/2009 w ramach tzw. wsparcia specjalnego. Polega na tym, że kraje członkowskie mogą przeznaczyć do 10% krajowej koperty płatności bezpośrednich na instrumenty zarządzania ryzkiem w postaci wkładu finansowego w ubezpieczenia lub fundusze wzajemne. Wkład finansowy może dotyczyć ubezpieczeń upraw, zwierząt i roślin z tytułu: niekorzystnych zjawisk klimatycznych, chorób zwierząt lub roślin oraz inwazji szkodników. Wobec ubezpieczeń możliwych do subsydiowania są sformułowane również inne wymagania:

odpowiedzialność w ramach umowy ubezpieczenia dotyczy zdarzeń, w wyniku których straty wynoszą powyżej 30% średniorocznej produkcji rolnika;
konieczność uznania (potwierdzenia) zdarzenia przez właściwy organ państwa członkowskiego.

Wkład finansowy jest przeznaczony dla rolnika i może wynosić maksymalnie do 65% kwoty składki należnej. Budżet Unii Europejskiej współfinansuje wkłady również w ograniczonym zakresie, do wysokości 75% ich wartości.

Polska nie korzystała dotychczas z tej formy wsparcia dla rolników.

Subsydiowanie składek po 2013 r.

W nowym okresie programowania nie zmieniły się podstawowe zasady subsydiowania składek ubezpieczeniowych ze środków wspólnotowych, natomiast źródło ich finansowania zostało przeniesione do II filaru w ramach środków na rozwój obszarów wiejskich (projekt Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) z dnia 12.10.2011 r., Komisja Europejska, KOM(2011)627). Nowe umiejscowienie w budżecie wydaje się korzystne, ponieważ nie ogranicza koperty płatności bezpośrednich, natomiast niezmienione zasady (w trakcie dyskusji nad kształtem nowych regulacji pojawiały się propozycje dotyczące m.in. złagodzenia wymagań) budzą zastrzeżenia z punktu widzenia potencjalnego polskiego beneficjenta, szczególnie w zakresie progu odpowiedzialności z umowy ubezpieczenia wynoszącego co najmniej 30% strat średniorocznej produkcji rolnika. W porównaniu do obecnie funkcjonujących ubezpieczeń dotowanych (gdzie w przypadku większości ryzyk odpowiedzialność obejmuje straty powyżej 10%) taka oferta wydaje się nieatrakcyjna i prawdopodobnie nie przyczyni się do zwiększenia zainteresowania i korzystania z ubezpieczeń w rolnictwie.

Autor: SAEPR/FAPA

Portale regionalne

Znajdź KSOW na:

Instrumenty zarządzania ryzykiem w rolnictwie, cz.I - ubezpieczenia