KSOW: Ramy prawne pomocy państwa wobec sektora rolniczego w Unii Europejskiej

WPR po 2013 roku

Ramy prawne pomocy państwa wobec sektora rolniczego w Unii Europejskiej

Wolny rynek opiera się na konkurencji między przedsiębiorcami, podmiotami przy założeniu, że wszyscy mają takie same szanse w prowadzeniu działalności gospodarczej. Zdarza się jednak, że w wyniku szeregu uwarunkowań państwo wspiera dany sektor gospodarki.
Z uwagi na członkowstwo w Unii Europejskiej, za każdym razem zasadność takiego działania należy rozpatrywać pod kątem zgodności z prawem unijnym.

Pomoc państwa jest istotnym zagadnieniem w dobie złożonych stosunków gospodarczych, obejmujących relacje państwo – podmioty gospodarcze prowadzące działalność produkcyjną czy usługową, także gospodarstwa rolnicze, co zostało wyrażone w prawie pierwotnym Unii Europejskiej.

„Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej” stwierdza, że wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na handel między państwami członkowskimi. Prawo UE dopuszcza wsparcie ze strony państwa, o ile jest to usprawiedliwione ważnymi względami.

Jedną z form pomocy państwa jest pomoc de minimis. Pozwala ona na udzielenie wsparcia bez konieczności notyfikacji do Komisji Europejskiej i podejmowania procedury administracyjnej zgodnie z zasadą, że pomoc udzielona w małym zakresie nie wpływa na handel i konkurencję pomiędzy krajami członkowskimi, przez co nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu zapisów TFUE.

Ogólnie rzecz ujmując, zgodna z rynkiem wewnętrznym jest lub może być m.in. pomoc państwa:

mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi;
przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest bardzo niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia;
przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania lub mającą na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego;
przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków handlu w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem;
inne kategorie pomocy, jakie Rada może określić decyzją na wniosek Komisji.

Zapisy TFUE nie wskazują wprost definicji pomocy publicznej. Uzupełnienie w tym zakresie stanowią opracowania Komisji Europejskiej i orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Pomoc państwa zakłócająca lub mogąca zakłócić zasady konkurencyjności jest pomocą publiczną, o ile jednocześnie spełnione są następujące warunki:

jest bezpośrednio lub pośrednio przyznawana przez państwo lub pochodzi ze środków państwowych,
udzielana jest na warunkach korzystniejszych niż oferowane na rynku,
ma charakter selektywny (faworyzuje określone przedsiębiorstwo lub przedsiębiorstwa albo produkcję określonych towarów),
grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję, wpływa na handel między państwami członkowskimi UE.

Pomoc publiczna może być udzielona bezpośrednio, tj. w sytuacji, gdy następuje przekazanie publicznych środków finansowych z budżetu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, ale również od podmiotów finansowanych ze środków publicznych. Pomoc może być przekazana również pośrednio, tj. poprzez zrzeknięcie się przez państwo egzekwowania środków pieniężnych od podmiotów.

W październiku 2011 roku ukazały się propozycje legislacyjne Komisji Europejskiej, dotyczące wspólnej polityki rolnej oraz polityki spójności w nowej perspektywie finansowej na lata 2014-2020. Propozycje aktów prawnych uwzględniają możliwość udzielenia pomocy ze strony państwa, jednak nie wyczerpują tego zagadnienia. Prawdopodobnie, tak jak
w poprzednich latach, sporządzone zostaną szczegółowe rozporządzenia oraz wytyczne
w odniesieniu do pomocy państwa.

Przedstawione projekty rozporządzeń w zasadzie nie wprowadzają zmian w zakresie pomocy państwa w ramach wspólnej polityki rolnej w odniesieniu do poprzedniego okresu programowania. Z działań, jakie można zaklasyfikować jako formę pomocy państwa, można nadmienić większą swobodę podjęcia przez państwo członkowskie decyzji o finansowaniu dobrowolnego wsparcia powiązanego z określonym sektorem lub kierunkiem produkcji. Taką możliwość zawiera projekt rozporządzenia COM(2011) 625.

Podobnie jak to było w poprzednich, równoważnych rozporządzeniach uwzględniających pomoc państwa do 2013 roku, pomoc państwa udzielana w oparciu o, i w ramach zaproponowanych rozporządzeń w zakresie WPR, nie stanowi pomocy wpływającej na handel, nie zakłóca lub nie grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów.

Pomoc państwa powinna być zgodna w zakresie polityki konkurencji, wobec rolnictwa
i obszarów wiejskich oraz międzynarodowych umów, w tym w ramach WTO. Nie może ona polegać jedynie na poprawie sytuacji finansowej przedsiębiorcy i powinny jej towarzyszyć odpowiednie działania naprawcze ze strony beneficjenta.

SAEPR

Portale regionalne

Znajdź KSOW na:

Ramy prawne pomocy państwa wobec sektora rolniczego w Unii Europejskiej