Polityka rolna i polityka spójności Unii Europejskiej po 2013

Polityka rolna i polityka spójności Unii Europejskiej po 2013 r. przyjęte przez Parlament Europejski

Parlament europejski na posiedzeniu plenarnym w dniu 20 listopada 2013 r. przyjął założenia dwóch ważnych polityk UE – Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) i Polityki Spójności

W zakresie WPR porozumienie Parlamentu UE zawarte z Radą dotyczy pięciu aktów legislacyjnych, reformujących politykę rolną. WPR po 2013 roku opierać się będzie w większym stopniu na dbałości o środowisko, zapewni sprawiedliwszą dystrybucję funduszy unijnych oraz ma pomóc rolnikom w sprostaniu wyzwaniom stawianym przez rynek.

Fundusze na rozwój unijnego rolnictwa stanowią ponad jedną trzecią wieloletniego budżetu UE. Będą one przeznaczone na płatności bezpośrednie, wspólną organizację rynków rolnych, oraz wspieranie rozwoju obszarów wiejskich.

Nowy system płatności bezpośrednich to system składający się z kilku komponentów (kilku osobnych płatności), różniących się pod względem charakteru wsparcia (dobrowolne/obowiązkowe), ukierunkowania na konkretnych beneficjentów lub konkretne działania. Wynegocjowane rozwiązania w zakresie systemu płatności bezpośrednich zapewniają możliwość kontynuowania uproszczonego systemu płatności bezpośrednich SAPS do 2020 r. Jednocześnie do systemu wprowadzone zostaną nowe elementy takie jak: a) płatność za praktyki rolnicze korzystne dla klimatu i środowiska (zazielenienie), b) płatności dla małych gospodarstw, c) płatności dla młodych rolników, d) płatności związane z produkcją oraz e) płatności z tytułu obszarów o ograniczeniach naturalnych. Płatności bezpośrednie będą wypłacane tylko aktywnym rolnikom. Ponadto projektowane przepisy przejściowe na 2014 r. oraz projektowane przepisy ustanawiające kształt zreformowanego systemu płatności bezpośrednich umożliwiają stosowanie przejściowego wsparcia krajowego w całej kolejnej perspektywie finansowej.

Przyznanie części płatności obszarowych (do 30% kwoty koperty krajowej) zostało uzależnione od realizacji praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska tzw. „zazielenienie”. Komponent „zielony” będzie realizowany poprzez obowiązkowe wykonywanie działań polegających na:

dywersyfikacji upraw – gospodarstwa do 10 ha powierzchni gruntów ornych będą wyłączone z wymogu dywersyfikacji upraw. Dla gospodarstw między 10 a 30 ha wymagane będą 2 różne uprawy; uprawa główna nie powinna zajmować więcej niż 75% gruntów ornych. Natomiast gospodarstwa powyżej 30 ha gruntów ornych będą musiały posiadać minimum 3 uprawy na gruntach ornych
utrzymaniu trwałych użytków zielonych – obowiązek utrzymania trwałych użytków zielonych (TUZ) na poziomie gospodarstwa ograniczono do wyznaczonych przez państwa członkowskie TUZ cennych przyrodniczo na obszarach Natura 2000, obejmujących gleby torfowe i podmokłe
utrzymaniu obszarów proekologicznych (ecological focus area) lub praktyki równoważne (przynoszące ten sam, bądź wyższy poziom korzyści dla środowiska i klimatu jak praktyki obowiązkowe) - gospodarstwa posiadające do 15 ha gruntów ornych będą wyłączone z wymogu utrzymywania obszarów proekologicznych. Na obszarach proekologicznych będą musiały być podejmowane, wybrane przez każde państwo członkowskie, działania dotyczące m.in. stosowania upraw wiążących azot (motylkowate) i międzyplony, ugorowania gruntów, tarasy, ochrony elementów krajobrazu, strefy buforowe, systemy rolno - leśne, pokrywa zielona, obszary pod zagajnikami o krótkiej rotacji, na których nie stosuje się nawozów mineralnych i/lub środków ochrony roślin, czy pasy działek przylegających do krawędzi lasu. Natomiast praktyki równoważne mogą obejmować elementy programu rolnośrodowiskowoklimatycznego albo krajowe lub regionalne systemy certyfikacji środowiskowej.

Zgodnie z przyjętymi propozycjami mechanizm dla drobnych rolników (małych gospodarstw) będzie instrumentem dobrowolny dla państw członkowskich i samych rolników. Wysokość pomocy może zostać określona jako kwota ryczałtowa lub jako kwota odpowiadająca sumie wszystkich płatności, do których otrzymania rolnik byłby uprawniony w standardowym systemie. Maksymalna wysokość wsparcia na gospodarstwo może wynieść do 1250 EUR. W celu uproszczenia, rolnicy korzystający z programu dla małych gospodarstw zostaliby wyłączeni z obowiązku spełniania wymogów wzajemnej zgodności, a tym samym nie podlegaliby obowiązkowi kontroli, a także zwolnieni zostaliby z konieczności stosowania praktyk w zakresie zazielenienia.

Ponadto Parlament UE zaakceptował nowy obligatoryjny instrument, polegający na przyznaniu dodatkowej płatności młodym rolnikom, rozpoczynającym działalność, na który będzie można wydatkować do 2% krajowej koperty finansowej przeznaczonej na wsparcie bezpośrednie. Stawka płatności dla młodych rolników będzie podwyższona o 25%, a wsparcie może być udzielone do powierzchni od 25 ha do 90 ha. Państwo członkowskie ustali limit hektarów w gospodarstwie do jakiego będzie ta płatność stosowana. Do płatności będą się kwalifikować rolnicy, którzy nie ukończyli 40 roku życia i którzy gospodarują nie dłużej niż 5 lat.

W zakresie polityki rozwoju obszarów wiejskich będą realizowane następujące priorytety: a) wspieranie przekazywania wiedzy i innowacji, b) zwiększenie konkurencyjności wszystkich rodzajów rolnictwa oraz zrównoważona gospodarka leśna, c) promowanie organizacji łańcucha żywnościowego, w tym przetwarzanie i wprowadzanie do obrotu produktów rolnych, zarządzanie ryzykiem, d) odtwarzanie, ochrona i wzmacnianie ekosystemów, e) promowanie efektywnego gospodarowania zasobami i przejścia na gospodarkę niskoemisyjną; f) zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.

Państwom członkowskim pozostawiono autonomię w zakresie kształtowania programu rozwoju obszarów wiejskich, mogą one decydować jakie działania chcą zastosować. Po raz pierwszy wsparcie rozwoju obszarów wiejskich będzie realizowane nie tylko w ramach WPR, ale także innych polityk europejskich m.in. Polityki Spójności. Jednym z instrumentów realizujących te założenia mają być regionalne programy operacyjne, dające szanse na rozpoznanie lokalnych potrzeb na obszarach wiejskich. W Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego jako obszar strategicznej interwencji przewidziano obszary wiejskie o najniższym poziomie dostępu do usług publicznych, co wpłynęło na uwzględnienie wsparcia dla tych obszarów w projekcie umowy partnerstwa. Do najważniejszych dziedzin, które będą realizowane w Polityce Spójności, także na rzecz obszarów wiejskich należą: (i) infrastruktura techniczna, w tym wodno-kanalizacyjna, drogowa i kolejowa (ii) dostęp do Internetu szerokopasmowego, (iii) dostęp do usług publicznych i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu oraz (iv) rozwój przedsiębiorczości.

Opracowanie: Monika A. Król FAPA/SEAPR

Portale regionalne

Znajdź KSOW na:

Polityka rolna i polityka spójności Unii Europejskiej po 2013 r. przyjęte przez Parlament Europejski