Jak to robicie? Czyli jak fińska sieć łączy partnerów i wspiera rozwój na obszarach wiejskich?

Relacja z  wyjazdu studyjnego do Finlandii organizowanego w ramach operacji „Jak to robicie? Partnerskie spotkania z przedstawicielami europejskich sieci obszarów wiejskich i powiązanych” dla 16 przedstawicieli jednostek wsparcia sieci w tym, w  szczególności Jednostek  Regionalnych KSOW, Jednostki Centralnej w dniach 6-10.10.2019 r.

Jak to robicie czyli jak fińska sieć łączy partnerów i wspiera rozwój na obszarach wiejskich? Odpowiedzi na to pytanie poszukiwali przedstawiciele jednostek regionalnych i  jednostki centralnej KSOW oraz MRiRW, na wyjeździe studyjnym w Finlandii, zorganizowanym przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Odział w Warszawie, w dniach 6-10.10.2019 r.

Seminarium, któremu przewodniczył Teemu Hauhia, dyrektor fińskiej sieci obszarów wiejskich, i które odbyło się w siedzibie Finnish Food Authority  tj. Fińskiego Urzędu ds. Żywności w Seinäjoki,  pozwoliło zapoznać się uczestnikom wyjazdu z zadaniami realizowanymi przez ten urząd.

Fiński Urząd ds. Żywności odpowiada za:

• wykorzystanie funduszy rozwoju obszarów wiejskich UE, działa jako agencja płatnicza UE i monitoruje wdrażanie dotacji unijnych i krajowych;
• zapewnienie bezpieczeństwa i jakości żywności, zdrowia i dobrostanu zwierząt, monitorowanie i badanie nawozów, pasz dla zwierząt i środków ochrony roślin stosowanych w produkcji rolnej i leśnej oraz materiału rozmnożeniowego (nasiona, sadzonki);
• opracowuje i utrzymuje systemy informacyjne, rozwija usługi online (np. strony internetowe), wydaje broszury informacyjno-promocyjne.  

 

W trakcie  seminarium odbyła się prezentacja i dyskusja na temat struktury i działalności krajowych sieci obszarów wiejskich i sieci obszarów rybackich w Finlandii oraz w Polsce.

Fińska sieć jest otwarta dla wszystkich, którzy są w jakikolwiek sposób zaangażowani w rozwój obszarów wiejskich oraz nie ma wymogu rejestracji. Podmioty mogą ubiegać się o fundusze na organizację szkoleń, w postaci zwrotu kosztów kwalifikowalnych do 1500 lub 3000 euro (szkolenie 1 lub 2 dni). Nabór jest ciągły i nie ma ram czasowych. Realizowany jest poprzez pakiety merytoryczne, które są różne w zależności od potrzeb regionów. Kryteriami zrefundowania kosztów wydarzenia (szkolenia) jest konieczność udziału minimum dwóch podmiotów w projekcie, przedstawienie programu szkolenia zgodnie z potrzebami danego regionu.  

Instytucja Zarządzająca (Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa) powołuje Grupę Sterującą, składającą się z 12 członków wybranych spośród organizacji sieci, odpowiedzialną za koordynowanie prac i komunikację z jednostkami regionalnymi oraz akceptację planu działania sieci fińskiej.Grupa Sterująca co dwa lata wybiera 2-4 podgrupy tematyczne. Każda podgrupa ma maksymalnie 10 członków. Na lata 2019-2020 powołano grupę tematyczną dotyczącą przyszłości produkcji oraz grupę tematyczną dotyczącą inteligentnych wsi (Smart Village).

Polska strona przekazała informacje dotyczące struktury i funkcjonowania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich w Polsce.

Przedstawiciele fińskiej sieci przedstawili także bieżące zagadnienia sieci obszarów wiejskich i sieci obszarów rybackich oraz rozwiązania jakie są stosowane w zakresie komunikowania się z interesariuszami sieci. W fińskiej sieci duży nacisk kładzie się na spotkania z przedstawicielami z regionów, na których odbywają się dyskusje nt. bieżących spraw.

Celem ogólnym sieci jest wykorzystanie potencjału Finlandii dla wszystkich jej mieszkańców Jest to możliwe poprzez zwiększenie udziału zainteresowanych stron w rozwoju obszarów wiejskich; poprawa jakości realizacji PROW, szczególnie w regionach; informowanie potencjalnych beneficjentów o możliwościach rozwoju obszarów wiejskich. 

Informacje na temat realizacji programu i wyników są wymieniane wśród podmiotów uczestniczących w sieci i przekazywane opinii publicznej. Informacje dostępne są na stronie internetowej https://www.maaseutu.fi Strona zawiera min. informacje o najważniejszych organizacjach działających na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, przykłady dobrych praktyk (projektów) na obszarach wiejskich. Fińska sieć jest aktywna także w social mediach. Sieć stara się nie używać języka urzędowego ale zrozumiałego dla wszystkich. W ciągu roku przeprowadza 1-2 kampanie promocyjne z wykorzystaniem  różnorodnych narzędzi komunikacyjne np. do współpracy zapraszany zaprasza znanych youtuberówp.. W ostatnim czasie  do osób podróżujących skierowano kampanię pod nazwą „Zrób to dla Finlandii”, której celem była promocja  ciekawych miejsc w kraju, natomiast do przedsiębiorców adresowano  kampanię pn. „Kraj możliwości”. 

Tematem rozmów były także zagadnienia dotyczące wdrażana PROW w Finlandii.

W Finlandii na działanie Leader przeznaczono 300 mln euro. Finlandia posiada 54 lokalnych grup działania Leader zatrudniających łącznie ok. 200 osób. LGD są zarejestrowanymi stowarzyszeniami, które rozwijają obszary wiejskie poprzez finansowanie lokalnych projektów rozwoju obszarów wiejskich i wspieranie lokalnych przedsiębiorstw. Na poziomie krajowym są organizowane szkolenia, na przykład szkolenia dla wszystkich przewodniczących grup. W ramach  promocji Lokalnych Grup Działania stworzono wspólne logo  i hasło Leader – for Ideas.

Omówienie zagadnień związanych z konkursem na Smart Villages

Fińska sieć jest także aktywnie zaangażowana w wspieranie idei Smart Villages.  W 2018 roku ogłosiła konkurs na najinteligentniejszą wioskę w Finlandii -  Smartest Village ().

Do konkursu zgłoszono 32 wsie z całej Finlandii. Konkurs polega na poszukiwaniu wiosek, które angażują się i mają potrzebę, aby stać się bardziej żywotnymi, aktywnymi i innowacyjnymi, aby dobrze prosperować teraz i w przyszłości, by mądrze wykorzystywać zasoby, łączyć tradycję z nowoczesnością. Wsie zgłaszające się do konkursu określają w jaki sposób chcą się rozwijać a fińska  sieć przy udziale specjalistów oraz poprzez organizowane spotkania i wymianę informacji pomaga jej mieszkańcom zrealizować założone cele.  Zwycięską wioskę wybierze panel ekspertów pod koniec 2019 r. Kryteria wyboru obejmują większą dostępność oraz wyższa jakość usług dla mieszkańców, bogate w pomysły rozwiązania oraz liczbę aktywnie zaangażowanych mieszkańców.

Przedstawiciel fińskiej sieci przedstawił zakres prac związanych z nową perspektywą finansową dotycząca rozwoju obszarów wiejskich  na lata 2021-2027.

Plan prac obejmuje:

• Przygotowanie i wdrożenie prawa
• Określenie wymagań
• Określenie i opisanie działań i poddziałań
• Uproszczenie kosztów
• Określenie wskaźników
• Opisanie dobrych przykładów projektów, badania
• Raportowanie (roczne i inne raporty)

System informowania

Powołane zostały grupy robocze, które spotykają się co tydzień w celu omówienia postępów prac. Grupy współpracują z KSOW.

 

Uczestnicy wyjazdy mieli także okazję odwiedzić instytucje, organizacje i przedsiębiorstwa działające na obszarach wiejskich w Finlandii.

Wybrane wizytowane instytucje i miejsca realizacji projektów.

Wizyta w destylarni https://kyrodistillery.com/,  Kyrö Distillery w Isokyrö

 

 

 Destylarnia jako przedsiębiorstwo na obszarach wiejskich zrodzone z pasji i przyjaźni, produkujące whisky i gin. Planowano głównie produkcje whisky ale z uwagi na fakt, że na pierwsze efekty produkcji whisky trzeba czekać kilka lat, właściciele zdecydowali się na rozpoczęcie produkcji ginu.

Efekt produkcji ginu przeszedł najśmielsze oczekiwania. Gin zdobył międzynarodową nagrodę na najlepszy gin. Właściciele skorzystali z unijnych funduszy na samy początku (z Leadera). Dofinasowanie dostali na modernizację wnętrz budynku w tym toalety. Jednakże w większości firmę stworzyli w oparciu o środki własne. Destylarnia działa w budynkach  starej mleczarni. Właściciele wiedzieli, że żyto jest uprawiane powszechnie w Finlandii, jego konsumpcja w Finlandii jest 6 razy większa niż średnia europejska.  Do produkcji swoich produktów wykorzystują lokalne produkowane żyto, a odpady z produkcji Ginu odbierają lokalni rolnicy i wykorzystują jako nawóz. Z założenia bazują na miejscowych zasobach naturalnych. Od początku założyli, że częścią ich oferty będzie „zwiedzanie” destylarni. Na szczególną uwagę zasługują:

• zdjęcia pracowników zamieszczone w destylarni. Widać, że właściciele świadomie budują relacje pracownicze i tworzą rodzinna atmosferę.  Chętnych do pracy w tym miejscu jest wielu, na każde ogłoszenie kandydaci znajdują się w kilka minut.  Destylarnia cieszy się bardzo dobrą opinią jako pracodawca.
• zarówno etykiety produktu, strona internetowa oraz wszelkie inne materiały marketingowe, podobnie jak wystrój wnętrz destylarni (w części dla klientów)  są niezwykle spójne i estetycznie wyszukane. Komunikacja marketingowa odwołuje się do fińskiego stylu życia oraz fińskiej „czystej” przyrody. To produkt światowej klasy stworzony w oparciu o lokalność. 

Wizyta w biurze LGD Liiveri w Ilmajoki. Prezentacja LGD Liiveri, Leader, sekcja ds. młodzieży i działalności międzynarodowej

Liiveri to lokalna grupa działania (LGD) na rzecz rozwoju obszarów wiejskich działająca w prowincji Ostrobotnia od 1997 roku. Celem strategii rozwoju lokalnego jest zwiększenie zdolności konkurencyjnej obszaru, aby region był bardziej atrakcyjnym środowiskiem życia, szczególnie dla młodych ludzi, tak aby coraz więcej osób chciało żyć i pracować w regionie przez całe życie. Aby utrzymać żywotność regionu, Liiveri oferuje dofinansowanie ze środków UE dla przedsiębiorstw i projektów rozwojowych. Członkowie stowarzyszenia są aktywnymi osobami prywatnymi, przedstawicielami stowarzyszeń, przedsiębiorstw i społeczności publicznych.

Łączne ramy finansowe na lata 2014–2020 wynoszą 10 milionów euro, z czego 42% pochodzi z UE, 38% pochodzi z Finlandii i 20% jest finansowane przez lokalne gminy. W ramach finansowania powstało 50 przedsiębiorstw, zrealizowano 150 nowych projektów, powstało 50 nowych miejsc pracy.

Główne obszary działalności LGD  to:

• przedsiębiorczość;
• młodzież;
• rozwój obszarów wiejskich;
• międzynarodowa współpraca

 

Dofinansowanie otrzymało60 projektów dla młodych ludzi dodatkowo . 40 tzw. „summer jobs” na pracę sezonową.

Przy LGD działa sekcja ds. młodzieży licząca 2-4 członków - od 16 do 25 r. życia. Spotyka się ok. 6 razy w roku. Jej zadaniem jest min. informowanie młodych osób o możliwościach finansowania ponadto . bierze udział także w ocenie projektów adresowanych do  młodzieży zgodnie z zasadą - nic o nas bez nas.

W ramach działalności międzynarodowej, jaką jest np. współpraca z południową Szwecją, stowarzyszenie zachęca do aktywności różne firmy, wymiany doświadczeń, informacji i pomysłów. LGD oprócz wyjazdów pomiędzy zaprzyjaźnionymi LDG z sąsiednich krajów, finansuje 3-5 dniowe indywidualne wyjazdy dla przedsiębiorców, celem tworzenia sieci kontaktów.

Mannerheim League for Child Welfare; Stowarzyszenie Ilmajoki jest przykładem dobrej współpracy z inną organizacją zajmująca się opieką and dziećmi. Z inicjatywy matek oraz dzieci, powstało miejsce dla rodzin z dziećmi. Matki z dziećmi mogą się spotykać i omawiać różne problemy dotyczące wychowania i nauki w czasie gdy dzieci przebywają na ciekawych zajęciach. Istnieje możliwość zostawienia dziecka pod opieką profesjonalnego opiekuna na czas gdy rodzic nie może się nim zająć.  Młodzieży uczącej się zapewniana jest pomoc w odrabianiu lekcji np. przez harcerzy. Ciekawe  jest, że opiekę nad miejscem oraz zajęcia prowadzi jedna osoba.  Projekt został dofinansowany ze środków Leader : https://www/mll.fi

 

 

Terapeutyczna rodzina zastępcza - Toiska

Gospodarstwo rolne, utrzymujące zwierzęta pełniące jednocześnie funkcje rodziny zastępczej dla młodych dziewcząt pochodzącej z trudnych  środowisk. . Rodzinny dom zastępczy prowadzi swoją działalność od 19 lat. Opieki nad zwierzętami i prace na ich rzecz to stosowany tu stały element socjalizacji. Jednakże właściciele podkreślają  przede wszystkim znaczenie sposobu komunikacji oraz zapewnienia poczucia bezpieczeństwa i podmiotowości w procesie wychowywania. Toiska  buduje bezpieczną  przestrzeń dla młodzieży poprzez:

• uczenie się;
• uczestnictwo w pracach domowych oraz życiu rodziny;
• budowanie zaufania i wzajemnych relacji społecznych;
• budowanie wiary w siebie, nadziei na przyszłość i wzmocnienie poczucia własnych wartości;
• naukę poszanowania kultury rozmowy;
• umożliwienie samorozwoju;
• budowanie odpowiedzialności za powierzone zadania, w tym opieka nad powierzonymi zwierzętami.

Ponadto ważnym elementem działalności Toiski są dzienne zajęcia oferowane osobom starszym i niepełnosprawnym. Zarówno pobyt podopiecznych - dziewcząt jak i udział w zajęciach osób potrzebujących  finansowane są ze środków gminnych.

 

Wizyta we wsi Killinkoski biorącej udział w konkursie na najinteligentniejszą wieś, spotkania z lokalną społecznością w tej miejscowości

Wioska Killinkoski jest wyjątkowym miejscem narodzin ponad 100-letniego przemysłu wstążek w Finlandii. Z inicjatywy społeczności lokalnej przeprowadzono modernizacje starej, nieczynnej fabryki. Modernizacja częściowo została sfinansowana ze środków UE. Stara fabryka stała się centrum wystawowo-kulturalnym, odwiedzanym przez mieszkańców Finlandii. Każdego roku gości około 25 000 odwiedzających.

Stara fabryka jest czynna przez cały rok, wstęp jest wolny. Opłaty pobierane są za usługę przewodnika. Mimo że populacja wioski wynosi zaledwie około 500, Killinkoski jest wyjątkowo żywą wioską, aktywnie wykorzystująca swoje dziedzictwo kulturowe. Na odwiedzających Killinkoski czeka wiele atrakcji :

• stałe i czasowe wystawy fotograficzne.
• Muzeum Przemysłu Wstążek.  Muzeum prezentuje bardzo rzadkie i interesujące maszyny tkackie pochodzące z Niemiec i Francji, a także kolekcje starych tkanych etykiet i setki próbek wstążek.
• Muzeum kamer i sprzętu fotograficznego. Jest to obowiązkowa pozycja dla każdego, kto interesuje się fotografią, starymi aparatami i filmem. Kolekcja w Killinkoski zawiera ponad 2000 pozycji związanych z fotografią. Muzeum to powstało we współpracy z Fińskim Towarzystwem Fotograficznym. Każdego lata organizowane są tam także wystawy fotograficzne.
• Galeria sztuki Killin Kalleria, która organizuje wystawy prac artystów fińskich.
• Kolekcje historyczne i nostalgiczne: zabawki, salon fryzjerski w stylu vintage, i sprzęt przeciwpożarowy.
• pchli targ.
• Sklep ze wstążkami, gumkami i suwakami.

Prezentacja projektów PROW: Bambus dla Pand, rozwój turystyki w Ähtäri

Ähtäri to atrakcyjna miejscowość turystyczna z niezwykle pięknie zlokalizowanym ZOO. Od styczna 2018 roku jego dumą są pandy.

W Finlandii znaleźli się rolnicy gotowi uprawiać bambusa dla pand. Okazało się, że pandy z Ähtäri są miłośnikami lokalnej produkcji (fińska produkcja bambusa to ok. 1% zapotrzebowania) i wybierają ją chętniej niż bambusa sprowadzanego z Holandii. Lokalna produkcja bambusa wspiera była z Leadera.

Z Leadera także sfinansowano inne nietypowe projekty. Przeprowadzano badania na surowcu, sa igły sosny powszechnie występującej w Finlandii. Przedmiotem badania było zbadanie wartości odżywczych oraz możliwość wykorzystania i igliwia niepochodzącego z młodych pędów. Oznacza to, że w ramach Leadera można sfinansować projekty badawcze, długoterminowe, innowacyjne a zarazem nietypowe, które nie gwarantują sukcesu.

Podsumowanie

Celem operacji jakim była miała być wymiana informacji i doświadczeń na temat polityki rozwoju obszarów wiejskich w państwach członkowskich i efektywnego wdrażania PROW 2014-2020 został w pełni zrealizowany.

Realizacja operacji  umożliwiła  zidentyfikowanie  przykładów udanych a często nietypowych projektów wspierających poprawę jakości życia mieszkańców obszarów wiejskich. Uczestnicy wielokrotnie mogli się przekonać, że dla fińskich organizacji działających na rzecz mieszkańców wsi i małych miasteczek niezwykle ważne jest kształtowanie dobrej komunikacji i współpracy oraz wspieranie kompetencji miękkich.

 

---

 

„Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi”

„Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020