Leader dziś i jutro

30 września 2019 r. był pierwszym dniem wydarzenia pn. Leader dziś i jutro – Konferencja podsumowująca wdrażanie lokalnych strategii rozwoju w latach 2016-2018 i perspektywy po roku 2021.  W tym dniu na zaproszenie Stowarzyszenia Rozwoju Wsi Świętokrzyskiej do Mąchocic Kapitulnych i Cedzyny koło Kielc przybywali uczestnicy i mieli okazję do podjęcia pierwszego wspólnego wyzwania. Była nim gra terenowa „W krainie świętokrzyskich legend i tradycji” przygotowana w formie questu. Pomimo niesprzyjających tego dnia warunków pogodowych (i wiatr, i deszcz …) znaleźli się śmiałkowie którzy podjęli próbę pokonania przeciwności, a wiało jak w świętokrzyskim, i stawili się w namiocie na spotkaniu  ze Swarożycem i boginią Mikosz – postaciami ze słowiańskiej mitologii. Po podziale na grupy wyruszyli na trasę wyprawy malowniczym zboczem góry Klonówki (szlak czerwony) w Masłowskim paśmie Gór Świętokrzyskich, w kierunku Diabelskiego Kamienia – pomnika przyrody, miejsca osnutego licznymi legendami i podaniami. Na trasie czekali na uczestników między innymi Baba Jaga, Leszy i Słowianka Mścisława, a każde z nich miało w zanadrzu zadanie dla drużyny. Zadanie, które wymagało wspólnego działania, bo gra terenowa to nie tylko zabawa, ale też integracja, budowanie zespołu, wzajemna motywacja, współpraca  i dążenie do celu, a więc wszystko to co istotne w Leaderze.

01.10.2019 r. –  pan Ryszard Kamiński – Prezes Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich  - oficjalnie rozpoczął wydarzenie. Na wstępie powitał przybyłych gości, w tym:

• p. Ryszarda Zarudzkiego, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
• p. Kazimierza Kuberskiego, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ,
• p. Krzysztofa Domagałę – przedstawiciela Dyrektor Świętokrzyskiego Biura Rozwoju Regionalnego,
• przedstawicieli 3 Dyrekcji Generalnych Komisji Europejskiej:
• p. Krzysztofa Bandasza  DG- EMPL: Sprawy Społeczne, Zatrudnienie i Włączenie Społeczne,
• p. Annę Monikę Modzelewską – DG REGIO – Polityka regionalna i miejska,
• p. Karolinę Jasińską - DG AGRI – Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich oraz wszystkich przybyłych uczestników. A byli wśród nich przedstawiciele Urzędów Marszałkowskich, FAOW, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i oczywiście Lokalnych Grup Działania i Lokalnych Grup Rybackich z całej Polski.

Następnie głos zabrał pan Krzysztof Domagała, który powitał wszystkich na Ziemi Świętokrzyskiej, podkreślając znaczenie wydarzenia jakim jest konferencja Leader i wyrażając stanowisko Zarządu Województwa o wadze współpracy w ramach PROW i EFS.

Kolejne wystąpienie należało do pana Kazimierza Kuberskiego, który w swojej wypowiedzi wskazał na zbieżność celów MPiPS realizowanych między innymi poprzez środki z EFS z celami RLKS, upatrując w tym możliwość bliższej współpracy w tym zakresie i podejmowania wspólnych przedsięwzięć, szczególnie w odniesieniu do obszarów wiejskich. Zachęcał do podejmowania współpracy w projektach wspierających rodziny (np. Karta dużej rodziny, czy Centra usług społecznych).

Następnie głos zabrał minister Ryszard Zarudzki, który zwrócił uwagę na rolę i znaczenie Leadera, podkreślając, że zależy on od ludzi i tym samym podziękował zebranym za zaangażowanie w te właśnie działania. Wspomniał o sukcesie Leadera w świętokrzyskim i wymienił panią Mirosławę Mochocką, która ma w tym sukcesie niewątpliwy udział. W swoim wystąpieniu podkreślił również ogromne zasługi programu dla rozwoju wsi, miedzy innymi stworzenie blisko 10 tysięcy miejsc pracy poprzez dofinansowanie zarówno nowopowstających firm, jak również już istniejących, wsparcie rozwoju niekomercyjnej infrastruktury, zachowanie dziedzictwa lokalnego, projekty grantowe i inkubatory przetwórstwa. Na koniec swej wypowiedzi jeszcze raz podziękował „Ludziom Leadera” za wykonaną pracę.

Kolejnym punktem przedpołudniowej sesji była prezentacja pana Stanisława Derehajło - Wicemarszałka Województwa Podlaskiego, który w swoim wystąpieniu skupił się na aktualnym stanie wdrażania Leadera w obecnej perspektywie budżetowej. Przedstawił poziom realizacji umów na dzień 31.12.2018 r. zarówno w ujęciu ilościowym jak i wartościowym w podziale na poszczególne fundusze jak również w ujęciu zbiorczym. Poinformował też o dodatkowych środkach przyznanych LGD oraz poinformował, iż nie zastosowano kar na etapie weryfikacji pierwszego kamienia milowego. Przy tej okazji zwrócił jednocześnie uwagę na czynniki jakie powodowały trudności w osiąganiu zaplanowanych wskaźników, wymieniając między innymi te formalne, jak sposób wyliczania danych, interpretacje podatkowe czy wycofywanie się beneficjentów z podpisanych umów, jak też bardziej ogólne, jak sytuacja społeczno ekonomiczna, która w różnych aspektach wpływała na strukturę beneficjentów i zakresy projektów. Czas, jaki upłynął od momentu tworzenia strategii do dziś powoduje dezaktualizację niektórych pomysłów, które w związku z tym nie są wdrażane.

W dalszej części, do tego samego tematu odniosła się Joanna Sokólska – Wiceprezes LGD Puszcza Knyszyńska, która przedstawiła stopień wdrażania RLKS na przykładzie swojej LGD Fundusz Biebrzański. W tym przypadku jest to wielofunduszowa strategia obejmująca środki pochodzące z PROW, EFRR i EFS, o łącznym budżecie ponad 34 mln zł,  realizowana na terenie 11 gmin. Omówiła stopień realizacji umów (środki zakontraktowane i wypłacone) dla poszczególnych funduszy, jak również przedstawiła strukturę organizacyjną LGD. Wspomniała również o zagrożeniach we wdrażaniu LSR, po części potwierdzając tezy przedmówcy, a dodatkowo podnosząc takie tematy jak:

• skomplikowane procedury i złożoność dokumentacji konkursowej,
• długie terminy od złożenia wniosków do podpisania umów,
• brak doświadczenia części wnioskodawców w realizacji projektów i spowodowane tym obawy dotyczące sprostania wymogom konkursowym,
• niskie kwalifikacje i brak doświadczenia pracowników biura.

Na zakończenie przywołała przykłady zrealizowanych projektów, w tym projektu współpracy „Nowoczesna Odsłona Tradycyjnych Europejskich Smaków Polski i Litwy”​.

Kolejnym mówcą, który przedstawiał stopień realizacji wdrażania RLKS, tym razem z perspektywy instytucji pośredniczącej,  była pani Mirosława Mochocka, reprezentująca Świętokrzyskie Biuro Rozwoju Regionalnego – Biuro PROW. Oceniając postępy realizacji LSR zwróciła uwagę na fakt, iż spośród 17 LGD w woj. świętokrzyskim, żadna nie kwalifikowała się do korekty finansowej z tytułu nieosiągnięcia wskaźników, a 14 z nich spełniło warunki ubiegania się o dodatkowe środki. Przedstawiła również szczegółowa analizę postępów finansowych poszczególnych LGD. Na zakończenie wystąpienia dokonała analizy czynników wpływających na realizację kamieni milowych w ujęciu innym niż poprzednicy, tj. w podziale na zależne i niezależnie od LGD.

Kolejny prelegent, Cezary Huć  - Dyrektor LGD „Region Włoszczowski”, obejmującej obszar 11 gmin z terenu aż 3 województw, z budżetem na wdrażanie LSR w kwocie 7,5 mln zł, w swojej prezentacji skupił się na czynnikach, które przyczyniły się do sukcesu LGD w realizacji założeń. Wśród elementów, które się na to złożyły wymienił m. in.:

• bardzo dobrą współpracę biura LGD, członków Rady,  beneficjentów i pracowników ŚBRR;
• wysokie kompetencje pracowników;
• ścisłą współpracę w ramach Świętokrzyskiej Sieci  LGD;
• dobrą współpracę z  samorządami, pomimo iż nie są beneficjentem środków.

W dalszej części wystąpienia przedstawił działania animacyjne podejmowane przez LGD oraz projekty własne, w ramach których pracownicy biura angażują się w różnorodne działania prowadzone na poziomie lokalnym i regionalnym, dotyczące integracji społecznej, rozwoju gospodarczego, przedsiębiorczości i rozwoju lokalnego.

Następnie uczestnicy mieli okazję wysłuchać prezentacji pani Joanny Gierulskiej, Dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich MRiRW, która mówiła o działaniach zmierzających do określenia optymalnego modelu funkcjonowania LGD w nowej perspektywie finansowej. Przedstawiła informacje w oparciu o wyniki badań przeprowadzonych na zlecenie MRiRW dotyczących jakości i efektywności funkcjonowania LGD. Prezentowane dane w szczegółowy sposób wskazywały na aspekty funkcjonowania, które nie wzbudzają zastrzeżeń, jak i takie, które wymagają zmiany – poprawy, rozszerzenia czy weryfikacji interpretacji. Przykładem takich działań może być animacja, która okazuje się z wielu powodów problemem dla LGD, nie jest realizowana ze względu na brak kompetencji, środków lub jest niewłaściwie rozumiana jako działania informacyjne i doradcze. Prezentowane zagadnienia wzbudziły duże zainteresowanie zebranych oraz liczne komentarze i uwagi, co miało odzwierciedlenie w dyskusji podsumowującej powyższy blok prezentacji. Zadawane pytania i wyrażane opinie wskazywały, że wielofunduszowość  i animacja to zagadnienia wzbudzające duże zainteresowanie, a także emocje.

Po krótkiej przerwie uczestnicy mieli okazję zapoznać się z rezultatami projektu „Akademia umiejętności animatora LGD” realizowanym przez Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich. W tym bloku wystąpiły panie: Ewa Piłat – Prezes Zarządu Stowarzyszenia Kraina św. Anny, Małgorzata Szeja – Prezes Zarządu LGD „Bądźmy Razem” oraz Milena Ugorska-Knapczyk – Specjalista ds. rozwoju lokalnego i komunikacji w Słowińskiej Grupie Rybackiej.

Pani Ewa Piłat przedstawiła działania w obszarze aktywizacji, zwróciła uwagę na część analityczną, gdzie zdiagnozowano poprzez „spacery badawcze” ograniczenia i problemy w różnych płaszczyznach: przyrodniczej, architektonicznej, społecznej i kulturowej.  Następnie przedstawiła liczne przykłady podejmowanych działań, które w oparciu o rezultaty badania adresowały zidentyfikowane wcześniej problemy. W ramach samej tylko inicjatywy „Działaj Lokalnie” LGD w latach 2016 – 2018  zrealizowała 42 inicjatywy angażujące społeczność lokalną przy kwocie  wsparcia 123 tys. zł., a to tylko jeden program, były też inne, jak „The giving circle – Krąg Darczyńców”.

Pani Małgorzata Szeja w swojej prezentacji skupiła się na ludziach, którzy wzięli udział w  projekcie „Akademia umiejętności …”, i którzy nadal działają wspólnie:

• dzielą się istotnymi informacjami o sprawach ważnych dla stowarzyszeń i społeczności, w których działają,
• spotykają się na gruncie formalnym i nieformalnym, np. w związku z ewaluacją, warsztatem refleksyjnym, organizują  wspólne pozainstytucjonalnie wyjazdy  związane aktywnością animacyjną, ​
• dzielą się dokonaniami i doświadczeniem – poznają  rezultaty zrealizowanych projektów,
• zapraszają się do uczestnictwa we wspólnych przedsięwzięciach, tworzą partnerstwa.

Z kolei pani Milena Ugorska-Knapczyk przedstawiła działania Słowińskiej Grupy Rybackiej, ze szczególnym naciskiem na prezentację Słowińskiego Szlaku Rybackiego, którego początki sięgają poprzedniej perspektywy finansowej, tj. roku 2012.

Popołudnie przebiegało pod znakiem warsztatów.

W pierwszym bloku warsztatowym, uczestnicy spotkali się w 7 grupach, aby dyskutować o roli Lokalnych Grup Działania, realizacji LRS i działaniach animacyjnych. W każdej z grup spotkanie było animowane przez 2 prowadzących – przedstawiciela FAOW i LGD/LGR, którzy wg. przygotowanego scenariusza moderowali dyskusje i gromadzili komentarze i wnioski. Warsztaty służyły przygotowaniu rekomendacji w trzech obszarach:

• LGD jako organizacja,
• LSR jako dokument,
• system wdrażania.

Celem drugiego bloku warsztatowego było przybliżenie uczestnikom tradycji i kultury Regionu Świętokrzyskiego. KGW prowadziły na nim warsztaty z bibułkarstwa, gwary świętokrzyskiej, tańców i przyśpiewek ludowych.

Trzeci dzień konferencji rozpoczął się od przedstawienia rezultatów warsztatów przeprowadzonych w dniu poprzednim. Moderatorzy w formie prezentacji przedstawili zebrane wnioski.

W dalszej kolejności głos zabrała pani Urszula Budzich-Tabor reprezentująca Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich oraz FARNET, która przedstawiła informacje na temat RLKS w różnych krajach wraz informacjami na temat ewolucji podejścia Leader od początków w latach 90-tych do chwili obecnej z uwzględnieniem zmian w kierunku wielofunduszowości. Stopniowe przechodzenie od animacji i szybkich, prostych działań do rozbudowanego, coraz bardziej zbiurokratyzowanego systemu. Wskazała na ograniczenia i możliwości w poszczególnych krajach UE oraz zwróciła uwagę na fakt, iż wartość dodana podejścia LEADER nie jest realizowana z powodu małej autonomii LGD, nadmiernej biurokracji i finansowania typowych projektów (np. samorządowych), które zdarzyłyby się bez tego podejścia. Omówiła również szanse i wątpliwości jakie nasuwają się w ramach wdrażania RLKS po roku 2020, w ramach nowego celu 5 „Europa bliżej obywateli”.

Kolejnym wystąpieniem była prezentacja pani Karoliny Jasińskiej (DG AGRI, Komisja Europejska), która przybliżyła zebranym stan prac nad kształtem Leadera po 2020 roku, ramy prawne, główne założenia i zmiany w stosunku do obecnej sytuacji. Dużo uwagi poświęciła zagadnieniu czym Leader być powinien. Wskazała na budowanie potencjału, wspieranie innowacji (w tym społecznych), umożliwianie zmian strukturalnych przy włączeniu LGD jako podmiotu integrującego działania we  wszystkich aspektach zrównoważonego rozwoju na swoim obszarze, dzięki znajomości lokalnych uwarunkowań, zasobów, szans i ograniczeń.

Plenarną część drugiego dnia konferencji zakończyło wystąpienie pani Joanny Gierulskiej (Dyrektora Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich), która przedstawiła kierunki rozwoju Leadera z perspektywy Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, uwzględniając w swojej wypowiedzi zarówno informacje na temat obszarów interwencji (duża waga w zakresie: klimat i środowisko), jak również metody pomiaru efektywności, wskaźniki i sprawozdawczość.

Trzeci dzień zakończył się wystąpieniami przedstawicieli regionalnych sieci, którzy przedstawili podejmowane działania zmierzające do wdrażania RLKS przez poszczególne samorządy województw. Pierwszy w tym bloku wystąpił p. Bartosz Szymański Dyrektor Departamentu PROW Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

W ramach działań podsumowujących  wydarzenie powstaje publikacja / raport, który w bardziej szczegółowy sposób przedstawi zarówno wystąpienia poszczególnych prelegentów, jak również dyskusje które towarzyszyły wydarzeniu wraz z komentarzami i wnioskami płynącymi zarówno ze spotkań plenarnych jak i warsztatowych. Ponadto powstaje również film, który w jak w soczewce skupi to,  co wydarzyło się w Mąchociach Kapitulnych w dniach 30.09  - 02.10.2019 w trakcie konferencji „Leader dziś i jutro …”.

 Zobacz galerię

 Więcej informacji o projekcie - zobacz

„Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi”

„Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020”