30.04.2012

Upraszczanie WPR a propozycja reformy po 2013 r.

Wspólna Polityka Rolna jest największą polityką wspólnotową, zarówno w kontekście finansowania, jak i przepisów ją regulujących. Wspólnotowe prawodawstwo rolne stanowi ok. połowy całego ustawodawstwa unijnego i ze względu na ewolucyjny charakter WPR, jest bardzo skomplikowane. WPR początkowo adresowana była przede wszystkim do rolników, obecnie coraz silniej utożsamiana jest z polityką UE wobec obszarów wiejskich. W reformie WPR po 2013 r. akcentowane są zagadnienia związane z ochroną środowiska, zmianami klimatycznymi, jakością i bezpieczeństwem żywności. Rozszerza to spektrum działań i beneficjentów WPR, przyczyniając się tym samym do zwiększenia się liczby przepisów i stopnia ich zawiłości.

Od 1992 r. prowadzone są prace nad uproszczeniem prawa wspólnotowego w zakresie WPR, które miałoby prowadzić do ułatwienia implementacji tej polityki przez państwa członkowskie oraz zredukowania kosztów ponoszonych przez administrację i beneficjentów. Konieczność uproszczenia i poprawy jakości legislacji wspólnotowej została uznana za jeden z kluczowych elementów podnoszących konkurencyjność gospodarki Unii Europejskiej i zapisana w Strategii Lizbońskiej. Pochodną tego było uznanie uproszczenia jako jednego z priorytetów reformy WPR po 2013 r. Komisja Europejska przygotowując reformę WPR po 2013 przedstawiła wykaz najważniejszych elementów uproszczenia WPR, do których zaliczono: ryczałtową formę płatności dla małych rolników, zazielenienie w najprostszej z możliwych form, usprawnienie wsparcia powiązanego z produkcją (I filar), uproszczenie zasad zwrotu poniesionych kosztów w działaniach z II filaru, zmiany w programie Lider, mniejszą liczbę doprecyzowanych kryteriów w zakresie monitoringu i ewaluacji PROW, redukcję wyrywkowych kontroli stanu faktycznego u beneficjentów czy uchylenie niektórych działań w ramach wspólnej organizacji rynków rolnych.

Sposób, w jaki KE uwzględniła priorytet uproszczenia przygotowując propozycję regulacji WPR na lata 2013-2020 budzi jednak szereg wątpliwości. Ciekawe opracowanie w tym zakresie przedstawił holenderski instytut ekonomiki rolnictwa Landbouw Economisch Instituut przy Wageningen UR (Simplification of the CAP, Assessment of the European Commission’s reform proposals, marzec 2012). W analizie najsilniej skrytykowano propozycję zazielenienia jako zwiększającą obciążenia administracyjne po stronie administracji państw członkowskich oraz beneficjentów. Również instrument, który w zamyśle Komisji Europejskiej miał być najsilniej upraszczającym WPR, czyli schemat małych rolników, nie jest bez wad. Faktycznie poprzez zwolnienie z cross compliance oraz greeningu beneficjenci odczuliby istotne odciążenie - z obliczeń KE redukcja kosztów po stronie rolników wyniosłaby ok. 151 milionów euro, natomiast administracja krajowa miałaby zaoszczędzić 17 mln euro dzięki uproszczonym aplikacjom oraz redukcji kontroli. Niemniej istotnym dodatkowym obciążeniem będzie weryfikacja czy beneficjenci celowo nie dokonali podziału gruntów, tak aby zakwalifikować się do programu. Ponadto, ze względu na zróżnicowaną liczbę małych gospodarstw w państwach członkowskich, w niektórych krajach kwestionuje się obligatoryjny charakter tego programu.

Wątpliwości dotyczące skuteczności KE co do realizacji priorytetu uproszczenia zawarło również w swoim stanowisku polskie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, podkreślając te działania, które przyczynią się do znacznego zbiurokratyzowania procedur przyznawania wsparcia wynikających z wprowadzenia definicji aktywnego rolnika czy ‘zielonego’ komponentu płatności bezpośrednich. Niektóre propozycje przedstawiane przez polski rząd mogłyby istotnie przyczynić się do zmniejszenia liczby i zawiłości regulacji WPR, w tym przede wszystkim wprowadzenie systemu płatności związanego z powierzchnią użytków rolnych (uproszczony obecny system SAPS) polegającego na jednolitej stawce powierzchniowej w całej UE (flat-rate). Polski rząd optuje też za wprowadzeniem tzw. listy negatywnej zamiast kryteriów aktywności rolnika, która wykluczałaby z grona beneficjentów płatności podmioty typu lotniska, pola golfowe, agencje nieruchomości rolnych nie prowadzące działalności rolnej. Jak zapisano w stanowisku polskiego rządu „Przyszła WPR musi być zrozumiała dla rolników, a także dla podatników i bez jej radykalnego uproszczenia nie będzie to możliwe”.

Autor: SAEPR/FAPA

Portale regionalne

Znajdź KSOW na:

Upraszczanie WPR a propozycja reformy po 2013 r.