KSOW: Nowe podejście do biopaliw w polityce ekologicznej UE

WPR po 2013 roku

Nowe podejście do biopaliw w polityce ekologicznej UE

Konwencja Ramowa ONZ o zmianach klimatycznych na ziemi, przyjęta w 1992 r. w Nowym Jorku wraz z Protokołem z Kioto z 1997 r. wprowadziły zobowiązanie, nałożone na kraje uprzemysłowione do obniżenia emisji gazów cieplarnianych. Jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu jest dążenie do zmniejszenia zużycia paliw węglowodorowych i zwrot ku energii odnawialnej. Potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego i zmagania z efektem cieplarnianym skłoniły do poszukiwania alternatywnych źródeł energii. Z tego też względu w UE ustanowiony został minimalny poziom biopaliw w krajowym rynku paliw do transportu (benzyny i oleje napędowe).

Kwestia produkcji i wykorzystania biopaliw w transporcie nabrała szczególnego znaczenia po szczycie UE w Goeteborgu w 2001 r., i znalazła odzwierciedlenie w Białej Księdze „Europejska polityka transportowa do 2010 r.: Czas na decyzję”(COM/2001/370), chociaż dokumenty programowe Komisji Europejskiej z 1997 r. Biała Księga „Energia dla Przyszłości – Odnawialne Źródła Energii” (COM/97/599) oraz Zielona Księga „Strategia Bezpieczeństwa Energetycznego” (COM/2000/769) stworzyły podwaliny pod przyszłe regulacje prawne m.in. dyrektywę 2003/30/UE w sprawie wspierania użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych oraz zmianę w 2003 r. dyrektywy 1998/70/UE w sprawie jakości benzyny i olejów napędowych.

Wprowadzone rozwiązania prawne doprowadziły do wsparcia produkcji paliw z roślin uprawnych tzw. biopaliwa pierwszej generacji, pochodzące z roślin spożywczych np. olej palmowy lub rzepakowy, trzcina cukrowa. Badania prowadzone zarówno przez OECD, FAO, WTO, Bank Światowy, jak i na zlecenie Komisji Europejskiej ujawniły jednak nasilające się tendencje do przekształcania terenów leśnych pod uprawy, niszczenie torfowisk, cennych siedlisk naturalnych, zmiany sposobu użytkowania gruntów ornych. Skutkuje to utratą bioróżnorodności i znaczącym wzrostem emisji gazu cieplarnianego w związku z zaorywaniem gleby i usuwaniem roślinności. W rezultacie zmian w użytkowaniu gruntów ujawniono zwiększenie emisji CO². Zjawisko to określono jako tzw. „pośrednie zmiany użytkowania gruntów” (ang. Indirect Land Use Change ILUC). Dodatkowo wsparcie produkcji biopaliw zmniejsza podaż żywności oraz powoduje wzrost jej cen na świecie.

Rozwiązania tego problemu poszukuje się poprzez zastosowanie trzech instrumentów:

- po pierwsze poprzez zapewnienie, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, progów redukcji emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, które mają spełniać biopaliwa i biopłyny produkowane z surowców rolniczych. Zgodnie z dyrektywą 2009/28/UE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych ograniczenie emisji gazów cieplarnianych wynikających z wykorzystania biopaliw i biopłynów ma wynieść co najmniej 35%, a od 1 stycznia 2017 r. – 50%. Natomiast od 1 stycznia 2018 r. ograniczenie emisji gazów cieplarnianych wynosi co najmniej 60 % dla biopaliw i biopłynów wytworzonych w instalacjach, które rozpoczęły produkcję po 1 stycznia 2017 r.

- po drugie wzmocnienie badań i promocja biopaliw drugiej i trzeciej generacji. Biopaliwa drugiej generacji otrzymywane są z produktów nieżywnościowych: słoma, wierzba energetyczna, celuloza i odpady z produkcji rolnej, a biopaliwa trzeciej generacji stanowi biomasa uzyskana z alg morskich. Dyrektywa 2009/28/UE promuje produkcję biopaliw drugiej generacji, czyli wytwarzanie ich z produktów niestanowiących żadnej konkurencji dla roślin żywnościowych;

- po trzecie zmniejszenie limitu na biopaliwa produkowane z roślin uprawnych. Zgodnie z zasadami obowiązującymi obecnie, państwa członkowskie do 2020 roku muszą zapewnić, co najmniej 10% udział energii odnawialnej w całkowitej ilości energii użytej w transporcie. Według postulowanych zasad, biopaliwa uzyskiwane z roślin jadalnych, nie powinny przekroczyć 5 - 7% całej konsumpcji energii używanej w transporcie.

W Parlamencie Europejskim, w połowie zeszłego roku, rozpoczęły się zaawansowane prace w zakresie wprowadzenia ograniczeń w użytkowaniu tradycyjnych biopaliw pierwszej generacji. Jednakże ze względu na panujące między państwami członkowskimi różnice podejścia do udziału paliw ze źródeł odnawialnych nie udało się osiągnąć kompromisu. Jednym z celów Prezydencji Litewskiej w UE było wypracowanie propozycji stanowiącej możliwość rozwiązania tego problemu pomiędzy stanowiskiem zakładającym ambitny plan zmniejszenia udziału biopaliw pierwszej generacji, który pozwoliłby sprostać założeniom paktu klimatycznego, a stanowiskiem zakładającym utrzymanie zbliżonego poziomu udziału biopaliw ze względu na znaczące koszty dla gospodarki. Litewska kompromisowa propozycja 7 % progu dla udziału konwencjonalnych biopaliw nie zadowoliła jednak żadnej ze stron.

Do czasu wypracowania kompromisu na szczeblu UE w Polsce przyjęta została 21 marca 2014 r. nowelizacja ustawy z 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach (Dz.U. 2014, poz. 457). Ustawa nowelizacyjna dokonuje zmian wynikających z wprowadzonego przez dyrektywę 2009/28/UE wymogu 10% udziału energii odnawialnej w transporcie w 2020 r. Zmiana jest zgodna z postanowieniami Krajowego Planu Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 7 grudnia 2010 r.

Transpozycja przepisów dyrektywy umożliwi realizację określonego w niej celu w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych w transporcie w części dotyczącej stosowania biokomponentów w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych zużywanych w tym sektorze. Zmiany w polskich przepisach będą dotyczyły zarówno zasad, jak i mechanizmów weryfikacji kryteriów zrównoważonego rozwoju obowiązujących dla biokomponentów i biopaliw. Celem nowelizacji jest także zapewnienie stałych i stabilnych dochodów dla gospodarstw podejmujących się produkcji biomasy przeznaczonej do produkcji biokomponentów, stabilny rozwój rynku produkcji rolnej przeznaczonej na cele nieżywnościowe, zwiększenie aktywizacji zawodowej na obszarach wiejskich, jak również poprawa bezpieczeństwa energetycznego państwa.

opracowała: Monika A. Król FAPA/SAEPR

Portale regionalne

Znajdź KSOW na:

Nowe podejście do biopaliw w polityce ekologicznej UE