Innowacyjne instrumenty finansowe w programach rozwoju obszarów wiejskich

Realizacja celów strategii „Europa 2020” w zakresie inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu w nowych Wieloletnich Ramach Finansowych 2014-2020 przewidywana jest m.in. przy szerszym wykorzystaniu innowacyjnych instrumentów finansowych. Komisja Europejska prezentuje pogląd, że ten sposób może być wysoce efektywny, szczególnie w oparciu o doświadczenia zdobyte poprzez zarządzanie instrumentami funkcjonującymi w bieżących ramach finansowych.

Pojęcia „Innowacyjne instrumenty finansowe” (IIF) używa się w nomenklaturze unijnej dla określenia instrumentów finansowych wykorzystywanych przy transferze środków z budżetu unijnego, innych niż dotacje (m.in. pożyczek, poręczeń, inwestycji kapitałowych) lub innych instrumentów wysokiego ryzyka stosowanych również w połączeniu z dotacjami.

Celem wprowadzania IIF jest zwiększenie dostępu przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych oraz innych organizacji do różnych źródeł i form finansowania, szczególnie poprzez przyciągnięcie i zaangażowanie środków poza unijnych (np. krajowych publicznych i prywatnych). Równie istotnym celem jest skorygowanie niedoskonałości lub nieprawidłowości rynku, które prowadzą do niewystarczającego poziomu finansowania obszarów leżących w interesie UE (np. innowacje) ze źródeł rynkowych, a zostały spowodowane postrzeganiem danego obszaru przez sektor prywatny jako zbyt ryzykowny. Zatem instrumenty te mogą stanowić pro aktywny sposób wsparcia i tworzyć warunki rozwoju dla działalności, której potencjał nie został jeszcze dostrzeżony. Przewidywane dodatkowe skutki pozafinansowe stosowania IIF obejmują również transfer wiedzy i umiejętności na poziom krajowy, regionalny i lokalny oraz promowanie dobrych praktyk w zakresie zarządzania wydajnością i dyscypliną finansową.

Za najważniejsze cechy IIF można uznać ich rewolwingowy charakter (wytwarzają zwroty środków finansowych, które mogą być ponownie wykorzystywane) oraz to, że tworzą efekt dźwigni finansowej dla budżetu UE (uzyskanie nadzwyczajnych funduszy dzięki wkładowi początkowemu z budżetu UE).

Propozycje legislacyjne na okres 2014-2020 wprowadzają wspólne przepisy dla wszystkich funduszy, które będą miały zastosowanie w odniesieniu do wdrażania IIF, co oznacza wykorzystanie środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, a w konsekwencji uwzględnienie IIF w programach rozwoju obszarów wiejskich.

Dotychczas jedynie 4 kraje członkowskie Unii Europejskiej: Włochy, Rumunia, Litwa i Łotwa, stosowały instrumenty finansowe w swoich PROW i finansowały (współfinansowały) je ze środków EFRROW. Były to przede wszystkim fundusze kredytowe uruchamiane w działaniach związanych głównie z modernizacją gospodarstw rolnych oraz tworzeniem i rozwojem mikroprzedsiębiorstw na obszarach wiejskich. Można przypuszczać, że uproszczone i bardziej przejrzyste nowe zasady implementacyjne będą zachętą do wdrażania tych instrumentów w kolejnych krajach oraz bodźcem do rozwoju również nowych form, np. poprzez łączenie IIF z tradycyjnymi dotacjami.

W Polsce są pewne zasoby doświadczeń związanych ze stosowaniem instrumentów finansowych w obszarze rolnictwa. Dotyczą kredytów preferencyjnych i poręczeń kredytowych dla rolników, które są realizowane w ramach pomocy państwa ze środków krajowych. Doświadczenia i wnioski wynikające z tej aktywności będą niewątpliwie stanowiły bazę w procesie projektowania przyszłych rozwiązań w ramach PROW, szczególnie odnośnie do specyficznych potrzeb, preferencji, zwyczajów i możliwości polskiego społeczeństwa.

Autor: SAEPR/FAPA

Portale regionalne

Znajdź KSOW na:

Innowacyjne instrumenty finansowe w programach rozwoju obszarów wiejskich