Seminarium w Polsce upowszechniające wyniki projektu flagowego

27 maja 2015 r. w siedzibie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi odbyło się seminarium upowszechniające rezultaty projektu flagowego „Zrównoważony Rozwój Obszarów Wiejskich” w ramach Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego. Seminarium było jednym z cyklu spotkań organizowanych w krajach nadbałtyckich, mających na celu upowszechnić rezultaty projektu wśród partnerów z Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski i Szwecji. Podczas trzyletniej realizacji projektu młodzież i organizacje je reprezentujące uczestniczyła w wielu różnych spotkaniach, by zebrać przykłady dobrych metod oraz zdobyć wiedzę na temat systemu wsparcia skierowanego do młodych osób na wsi.

W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele administracji rządowej z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, przedstawiciele Krajowego Centrum Edukacji Rolniczej w Brwinowie, Krajowej Rady Izb Rolniczych, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Związku Młodzieży Wiejskiej, Fundacji Młody Hodowca oraz partnerzy projektu z Finlandii, Łotwy, Polski i Szwecji.

Spotkanie otworzył p. Waldemar Guba Dyrektor Departamentu Strategii, Analiz i Rozwoju, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, który podkreślił wartość wymiany doświadczeń pomiędzy poszczególnymi krajami zaangażowanymi w realizację Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego. Zwrócił uwagę na  to, iż tematyka projektu ma istotne znaczenie w kontekście zadań realizowanych w perspektywie finansowej 2014-2020.

Przypomniał także początkową fazę projektu flagowego „Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich”, przed uzyskaniem środków z Instytutu Szwedzkiego. W tamtym okresie, w  efekcie dyskusji kierowanej przez przedstawicieli Szwedzkiej Sieci Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz polskiego Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi zdecydowano, iż współpraca w ramach projektu obejmie dwa podstawowe obszary tj.: młodzież na obszarach wiejskich oraz wspieranie przyjaznego klimatu dla innowacji na obszarach wiejskich. W Warszawie MRiRW  zorganizowało dwa seminaria poświęcone projektowi flagowemu i ww. tematyce, które przyczyniły się do wypracowania wizji projektu.

Następnie lider projektu ze Szwecji Hans-Olof Stalgren podsumował realizację trzyletniego projektu flagowego. W celu lepszego zaznajomienia uczestników seminarium z przebiegiem projektu zaprezentowany został film, w którego przygotowanie zaangażowani byli partnerzy projektu z krajów regionu Morza Bałtyckiego.

W ramach spotkania przedstawiono dobre praktyki w zakresie wspierania uczestnictwa młodzieży w życiu społecznym, a także przedsiębiorczości i innowacyjności młodych ludzi.

Pierwsza z prezentowanych dobrych praktyk dotyczyła zwiększania uczestnictwa młodych ludzi w rozwoju społeczności lokalnej. Joakim Stalaker ze Szwecji opowiedział o prowadzonym przez siebie projekcie „Od pomysłu do sukcesu”, który zakłada dostarczenie młodym ludziom wsparcia „coacha”, by rozwijać ich pomysły na działania biznesowe i społeczne. Coach to osoba doświadczona w tego typu działalności, która dostarcza młodym ludziom wiedzę z zakresu m.in. pozyskiwania środków finansowych, zarządzania projektami, czy z przywództwa. Tego typu wsparcie jest skierowane do osób w wieku 16-22 lat, które mieszkają poza dużymi miastami. W trakcie pierwszego roku trwania projektu z oferowanej pomocy skorzystało ponad 400 młodych ludzi, powstało także osiem nowych lokalnych organizacji pozarządowych. W trakcie dyskusji po prezentacji uczestnicy pytali m.in. o to, jakiego rodzaju konkretnych działań najczęściej oczekują młodzi ludzie. Według Joakima Stalakera jest to wiedza i umiejętności z zakresu pozyskiwania środków oraz zarządzania projektami. Uczestnicy dyskusji pytali także o to, jak w praktyce zorganizowane są działania w projekcie i w jaki sposób rekrutowani są uczestnicy projektu. Jak odpowiadał jego autor – ze swoją ofertą trafia do młodzieży poprzez szkoły, w których prowadzi otwarte spotkania.

Druga prezentacja dotyczyła metod wspierania przedsiębiorczości młodzieży na obszarach wiejskich. Swoje doświadczenia w tym zakresie przedstawiła Inita Krivasonoka z Latvian Rural Advisory and Training Centre. Główne cele projektu „Promocja przedsiębiorczości młodzieży na obszarach wiejskich” to nauczanie młodych ludzi na temat procesu tworzenia pomysłów na własny biznes, a także wsparcia w praktycznej realizacji. W ramach projektu cyklicznie organizowany jest konkurs na najlepszy biznesplan, skierowany do młodych ludzi w wieku 18-30 lat mieszkających na terenach wiejskich. Oprócz wieńczącego cały projekt konkursu na biznesplan organizowane są także dni informacyjne o prowadzeniu własnej firmy, warsztaty oraz indywidualne konsultacje. W 2014 roku działaniami projektu objęto ponad 350 osób, a do konkursu na najlepszy pomysł na biznes przystąpiło ponad 50 osób. Dyskusja z uczestnikami seminarium dotyczyła m.in. tego, jakie są w różnych krajach największe trudności w założeniu własnej działalności i wsparcia, jakie można dostarczyć w tym zakresie młodym ludziom. Wniosek płynący z dyskusji był taki, że największą trudnością wciąż jest dostępność środków finansowych. Przedstawiciel Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej przedstawił możliwości w tym zakresie wynikające z nowej perspektywy finansowej 2014-2020, w tym te oferowane przez „Gwarancje dla Młodzieży”.

Trzecia z prezentacji dotyczyła stymulowania innowacyjności w ramach fińskiego projektu „Rural innovation camps”, który zaprezentował jego uczestnik Tatu Karppinen z Lokalnej Grupy Działania w Kainuum Nuotta. Projekt zakłada organizację trwających 48 godziny obozów, gdzie w niepowtarzalnej atmosferze i przestrzeni spotykają się przedstawiciele różnych grup z danej społeczności lokalnej, by stworzyć nowe pomysły na działania i usługi. Prezentacja wywołała bardzo duże zainteresowanie wśród zebranych gości, pojawiło się sporo pytań na temat organizacyjnej strony obozów, a także przyjętej metodologii pracy i możliwości adaptacji pomysłu na polskie warunki. Rozmawiano także o tym, jakie są największe plusy terenów wiejskich w kontekście tworzenia innowacji i jak je wykorzystywać przy organizacji działań z młodymi ludźmi.

Prezentowane przykłady zostały zebrane w omówionym podczas spotkania raporcie końcowym zatytułowanym „Metody i systemy wsparcia – Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich poprzez zaangażowanie młodzieży, innowacje i przedsiębiorczość 2012-2015” (A flagship project report Support, methods and systems). Raport zgromadził ponad 20 opracowanych przez partnerów projektu metod oraz systemów wsparcia młodzieży na obszarach wiejskich w krajach basenu Morza Bałtyckiego: Estonii, Finlandii, Łotwie, Litwie, Polsce, Rosji i Szwecji.

Przykłady z Polski dobrych praktyk jakie wskazano w raporcie zostały zaprezentowane uczestnikom seminarium w formie filmów edukacyjnych. Dwa reportaże pt. ”Mobilność - szansą na sukces” oraz ”Mniszki – wieś żywotna”, pokazują modelowe rozwiązania stosowane na rzecz osób młodych na obszarach wiejskich służące włączeniu społecznemu, rozwijaniu przedsiębiorczości.

W trakcie sesji warsztatowej uczestnicy pracowali metodą world cafe w trzech równoległych grupach tematycznych dotyczących: uczestnictwa młodych ludzi, przedsiębiorczości oraz innowacyjności. Celem tej części spotkania było podzielenie się inspiracji z zaprezentowanych wcześniej przykładów projektów oraz odpowiedź na pytanie, które z pomysłów można wykorzystać w polskiej rzeczywistości. Przy każdym ze stolików tematycznych był obecny zagraniczny ekspert, który zadawał polskim uczestnikom pytania i zapisywał najważniejsze wnioski z dyskusji. Na koniec tej części odbyły się prezentacje wyników dyskusji na forum, oto i one:

1) Uczestnictwo młodych ludzi

Potrzebne jest wprowadzenie pracy metodą projektu oraz zagadnień dotyczących przywództwa w szkołach podstawowych, a także lepsza znajomość działalności organizacji pozarządowych wśród młodych ludzi. Należy także budować nowy, bardziej atrakcyjny dla młodych ludzi wizerunek terenów wiejskich, by były one dla nich miejscem, z którym można wiązać swoją ścieżkę kariery. W tym miejscu podkreślono ważną rolę organizacji zrzeszających młodych ludzi z terenów wiejskich, a także dostępność środków finansowych na aktywność społeczną młodzieży. Sposobem na angażowanie młodych ludzi z terenów wiejskich w życie publiczne mogą być także różnego rodzaju przedsiębiorstwa społeczne i kooperatywy. Należy także dbać o dużą liczbę projektów i wydarzeń organizowanych przez młodych ludzi i skierowanych do młodych ludzi. Jeżeli młodzi ludzie sami spróbują się zaangażować, to należy przekonywać ich, że warto to robić, nawet jeśli czasami coś kończy się porażką. Warto próbować, by potem uczyć się na błędach. 

2) Przedsiębiorczość

W kontekście przedsiębiorczości stwierdzono, że dostępność środków finansowych pozostaje dużym wyzwaniem, natomiast należy zachęcać młodych ludzi do podejmowania ryzyka i wiary we własne możliwości tworzenia pomysłów na biznes. Należy to połączyć z prowadzeniem kompleksowej edukacji w zakresie podstaw przedsiębiorczości, z naciskiem na praktyczne aspekty, a nie jedynie teoretyczne. By być przedsiębiorcą istotne jest, by zaczynać działać młodo i korzystać ze wsparcia oferowanego przez różnego rodzaju sieci - np. start-upy, akademickie inkubatory przedsiębiorczości, czy kluby biznesu. W kontekście Polski zarekomendowano tworzenie lokalnych centrów przedsiębiorczości, a także wprowadzenie większej ilości praktycznych zagadnień związanych z przedsiębiorczością już w szkołach podstawowych. Warto, by możliwe działania uwzględniały także specyfikę i zasoby dostępne na terenach wiejskich. Dla młodych ludzi istotne może być bezpośrednie poznanie i nauka od osób, które stworzyły w młodym wieku własny biznes, by przekonać się, że to wcale nie jest takie trudne i że warto wierzyć w siebie.

3) Innowacyjność

Szczególnie ważne jest zaangażowanie różnych grup interesariuszy z danej społeczności w budowę innowacyjnych rozwiązań – to powinien być efekt wspólnej pracy lokalnych władz, młodzieży i przedsiębiorców. Można tworzyć np. lokalne rady zatrudnienia młodzieży, by wspierać aktywność młodzieży w życiu publicznym. Istotne jest także włączenie Lokalnych Grup Działania w projekty promujące innowacyjność. W ramach Regionalnych Programów Operacyjnych na lata 2014-2020 można w Polsce zorganizować podobne Lokalne Obozy Innowacji, dbając o zaangażowanie młodzieży, a także twórców start-upów, lokalnych władz i przedstawicieli różnych gałęzi nauki i gospodarki.

Zaprezentowane podczas seminarium przykłady z różnych krajów stanowiły podstawę do dyskusji z ich reprezentantami, aktywnego udziału w części warsztatowej seminarium oraz dostarczyły wielu dobrych pomysłów jak zaangażować młodzież w rozwój obszarów wiejskich oraz jak otworzyć się na przedsiębiorczość i innowacje.

Udział reprezentantów młodych ludzi ze wsi, ważnych aktorów procesów decyzyjnych dotyczących młodzieży na wszystkich poziomach: lokalnym, regionalnym i krajowym, w wymianie doświadczeń z partnerami projektu flagowego z krajów basenu Morza Bałtyckiego miało na celu sprostanie wyzwaniu polegającemu na związaniu przyszłości młodych ludzi z europejską wsią - „Bez młodych ludzi na obszarach wiejskich nie będzie zrównoważonej przyszłości wsi”.

Jakub Radzewicz- moderator/ FAPA