Ptasia grypa coraz groźniejsza

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ostrzega przed coraz większym zagrożeniem ptasią grypą dla światowej produkcji drobiu, a także dla zdrowia ludzi. Wirusy ptasiej grypy obecnie coraz bardziej rozprzestrzeniają się i mutują szybciej niż kiedykolwiek wcześniej.              

Ostatnio na świecie obserwuje się wzrost przypadków bardzo zaraźliwej ptasiej grypy u dzikiego ptactwa i drobiu. Najbardziej groźne są szczepy wirusa H5 i H7, ponieważ mogą szybko zmutować z formy łagodnej do bardzo zjadliwej, powodującej znaczną śmiertelność u drobiu i straty dla produkcji drobiarskiej. Od początku 2014 r. Światowa Organizacja ds. Zdrowia Zwierząt (OIE) zanotowała 41 ognisk ptasiej grypy wywołanej przez szczepy H5 i H7 w 20 krajach w Azji, Afryce, obu Amerykach, Europie, Australii i na Bliskim Wschodzie. Kilka z nich to nowe wirusy, które rozprzestrzeniły się w ciągu ostatnich kilku lat. Coraz częstsze wykrywanie wirusów u dzikiego ptactwa jest sygnałem do coraz większej kontroli gospodarstw drobiarskich. Migrujące ptactwo wodne jest odporne na ptasią grypę, jednak może przenosić wirusa na nowe obszary podczas swoich wędrówek między kontynentami.  Wędrujące ptaki wodne stykają się z lokalnym dzikim ptactwem i drobiem utrzymywanym na wolnych wybiegach i w ten sposób zakażają je.

W Chinach grasuje obecnie bardzo niebezpieczny szczep H7N9, wykryty w 2013 r. Od wiosny 2013 r. do lutego 2015 r. wirus ten zaatakował już ponad 600 osób, zabijając ponad jedną trzecią z zainfekowanych. Wirus rozprzestrzenia się głównie wśród drobiu, a przenosi na ludzi głownie na popularnych w Chinach targach żywych ptaków. Szczep H7N9 może okazać się bardziej niebezpieczny niż słynny H5N1, którego epidemia wybuchła w Azji w 2003 r. Oba szczepy powodują groźne objawy wśród ludzi. Jednak w odróżnieniu do H5N1, szczep H7N9 nie wywołuje sygnałów choroby ani śmiertelności u ptaków, co osłabia czujność w prewencji choroby. Od 2003 r. do lutego 2015 r. zanotowano 777 zachorowań wśród ludzi na ptasią grypę typu H5N1 w 16 krajach świata, z czego ponad połowa to przypadki śmiertelne. 

W ciągu ostatnich 2 lat wykryto nowe szczepy H5N2, H5N3, H5N6 i H5N8, wszystkie z nich obecnie występują w różnych częściach świata. Naukowcy obawiają się, że szybkie tempo mutowania wirusa ptasiej grypy, który wciąż tworzy nowe zabójcze szczepy, może doprowadzić do epidemii o ogromnej skali. Co prawda niebezpieczne odmiany H5N1, H7N9 i H10N8 nie są zdolne do przenoszenia między ludźmi, ale nie oznacza to, że kolejne szczepy nie posiądą tej zdolności. Naukowcy zidentyfikowali bowiem wirusa, który jest „matką” wszystkich niebezpiecznych szczepów ptasiej grypy – nadano mu symbol H9N2. Wszystkie niebezpieczne szczepy wirusa ptasiej grypy dzielą ważne geny właśnie ze szczepem H9N2. Geny te, w przypadku pojawienia się ich właściwej mutacji, mogą dać wirusowi ptasiej grypy możliwość przenoszenia się między ludźmi.

Wraz ze wzrostem zagrożenia naukowcy na całym świecie są coraz bardziej przygotowani na pandemię ptasiej grypy. Opracowano system wczesnego ostrzegania w zakresie wykrywania wirusa. Coraz więcej laboratoriów jest dobrze wyposażonych, a personel coraz lepiej wyszkolony w kierunku wczesnego wykrywania, wyodrębniania i charakterystyki wirusów. WHO ściśle monitoruje powstawanie i rozwój wirusów ptasiej grypy, ocenia ryzyko i pracuje nad szczepionkami na wypadek powstania pandemii. 

Opracowała: Ewa Siemieńska, FAMMU/FAPA