Kto będzie dostarczał mięso do Rosji?

W dn. 7 sierpnia br. Rosja wprowadziła zakaz przywozu produktów żywnościowych, w tym mięsa wołowego, wieprzowego i drobiu, wyrobów mięsnych i kiełbas pochodzących z USA, UE, Kanady, Australii i Norwegii. Była to odpowiedź na reakcję tych państw na działania militarne Rosji na Ukrainie. Zakazy obowiązują od dn. 8 sierpnia br. przez rok. Unijna wieprzowina została objęta embargiem już pod koniec stycznia br. na skutek wykrycia przypadków afrykańskiego pomoru świń (ASF) na Litwie i w Polsce. Na początku 2013 r. Rosja wprowadziła zakaz importu amerykańskiej wieprzowiny i wołowiny, następnie zniesiono restrykcje dla wieprzowiny, a obecnie wszystkie towary z USA są objęte embargiem. W stosunku do ukraińskich produktów rynek rosyjski pozostaje zamknięty od lutego br. Na liście towarów objętych zakazem wwozu do Rosji nie ma baraniny, ale hodowcy z Australii sami postanowili wstrzymać dostawy na ten rynek. Według danych Komisji Europejskiej, wartość eksportu z UE produktów mięsnych objętych embargiem wyniosła w ubiegłym roku ok. 2,5 mld EUR. Z państw członkowskich Unii Europejskiej największymi dostawcami mięsa do Rosji w 2013 r. były Niemcy, Dania, Polska i Litwa.

Wprowadzone embargo spowodowało konieczność poszukiwania przez Rosjan alternatywnych źródeł zaopatrzenia w produkty mięsne. Rosja nie zmieniła wielkości kontyngentów importowych na mięso w 2015 r. Kwota na wołowinę wyniesie 530 tys. ton, na wieprzowinę – 430 tys. ton i na drób – 364 tys. ton, czyli tyle samo co w roku bieżącym. W ubiegłych latach Rosja zarezerwowała znaczną część kontyngentów dla dostawców z UE i USA, jednak obecnie nastąpi znaczna zmiana w wykazie dotychczasowych dostawców. Wśród nich dominują kraje Ameryki Południowej.

Brazylia i Argentyna w nadchodzącym roku przejmą zapewne największą część kontyngentu na wołowinę i drób. Część kwoty na wołowinę mogą również zarezerwować Paragwaj i Urugwaj, jednak Rosja będzie miała silną konkurencję ze strony innych krajów np. Chin, które są obecnie głównym odbiorcą urugwajskiej wołowiny. Potencjalnym dostawcą może stać się Kolumbia, jednak tamtejsi eksporterzy czekają jeszcze na zezwolenie rosyjskich władz weterynaryjnych. W poprzednich latach znaczne ilości wołowiny do Rosji wysyłał Meksyk i może on odzyskać ten rynek, utracony w roku ubiegłym. Innymi dostawcami wołowiny do Rosji mogą zostać jeszcze Kostaryka i Nikaragua, jednak wielkość sprzedaży z tych krajów będzie niewielka. Lukę w dostawach wołowiny na rynku rosyjskim może wypełnić również mięso bawole z Indii, które jest konkurencyjne cenowo.

W sektorze mięsa drobiu ważnym źródłem zaopatrzenia Rosji, poza Ameryką Południową, może stać się Turcja. Dynamika wzrostu eksportu drobiu z tego kraju jest w ostatnich latach bardzo wysoka, a głównymi odbiorcami tureckiego drobiu były do tej pory państwa Bliskiego Wschodu. Alternatywnym źródłem zaopatrzenia w drób dla Rosji jest również Tajlandia. W zakresie wieprzowiny zgodę na eksport na rynek rosyjski uzyskały niedawno Chiny. Skorzystać mogą również eksporterzy wieprzowiny i drobiu z Chile, jednak wolumen dostaw będzie ograniczony.

Obecnie rosyjski rynek drobiu wynosi niespełna 4 mln ton rocznie, z czego prawie całość zaspokajana jest z produkcji wewnętrznej. Kontyngent importowy na drób stanowi mniej niż 10% potrzeb rynkowych. Schłodzone mięso, które dominuje w sprzedaży, produkowane jest w kraju. Rosyjscy analitycy nie przewidują zatem większych zakłóceń na rynku, deficytu, ani wzrostu cen drobiu w Rosji w wyniku wprowadzenia embarga. W drugiej połowie sierpnia br. ceny mięsa drobiu w Rosji wzrosły jednak prawie o jedną czwartą, jednak może być to spowodowane nie samym deficytem surowca, co działaniami spekulacyjnymi.

Niedostatecznej podaży można natomiast spodziewać się na rynku wieprzowiny, ponieważ krajowi producenci zaspokajają jedynie 70% potrzeb Rosji, szacowanych na ok. 3,5 mln ton rocznie. Wprowadzenie zakazu importu z UE na początku tego roku z powodu afrykańskiego pomoru świń spowodowało wzrost cen o 30-40%. Sierpniowe embargo rozszerzone na USA, Kanadę, Australię i Norwegię nie miało zatem większego wpływu na  rynek wieprzowiny, ponieważ wzrost cen nastąpił już wcześniej. Zakaz importu z UE miał pozytywny wpływ na wyniki operacyjne rosyjskich producentów wieprzowiny. W pierwszym półroczu br. średnia cena sprzedaży wieprzowiny wzrosła w skali roku średnio o połowę.

Przyjęta w 2010 r. doktryna bezpieczeństwa żywnościowego Rosji zakłada, że kraj ten powinien we własnym zakresie wytwarzać co najmniej 85% spożywanego mięsa i wyrobów mięsnych. Rosjanie szacują, że będą w stanie uzupełnić lukę w zakresie podaży wieprzowiny w ciągu kolejnych 2-3 lat. Będzie to jednak wymagało wszechstronnego wsparcia ze strony państwa. Rosyjskie władze  rozważają przedłużenie subsydiów państwowych do produkcji drobiu i wieprzowiny do 2018 r. Wsparcie dla tych sektorów mogłoby przyczynić się do wzrostu poziomu wytwarzania i zastąpienia importu. Pomoc finansowa państwa dla rosyjskiego sektora drobiu kończy się w tym roku, a dla wieprzowiny – w 2016 r.

                           Opracowała: Ewa Siemieńska, FAMMU/FAPA