Polska delegacja w Europejskim Parlamencie Wiejskim w Candas 2019

W dniach 6-9 listopada 2019 r., w miasteczku Candas w regionie Asturii w Hiszpanii, odbyło się czwarte spotkanie Europejskiego Parlamentu Wiejskiego.

W organizowanym co dwa lata spotkaniu przedstawicieli wiejskich organizacji pozarządowych, krajowych sieci obszarów wiejskich oraz lokalnych grup działania uczestniczyło 335 osób z 38 krajów europejskich, zarówno z Unii Europejskiej jak i spoza niej.

Europejski Parlament Wiejski (EPW) jest kampanią mającą na celu wyrażenie głosu mieszkańców wsi w Europie oraz promowania samopomocy i działań mieszkańców wsi we współpracy ze społeczeństwem obywatelskim i rządami. Kampania osiąga punkt kulminacyjny co dwa lata, gromadząc mieszkańców wsi ze wszystkich części Europy. Pomiędzy spotkaniami EPW prowadzi działania w całej Europie, aby zidentyfikować i zgłosić kluczowe problemy dotyczące obszarów wiejskich oraz wdrożyć zalecenia z odbywającego się co dwa lata spotkania.

Spotkanie EPW organizowały: Europejska Sieć Lokalnych Grup Działania ELARD, Europejska Sieć Wiejskich Organizacji Pozarządowych PREPARE oraz European Rural Community Alliance (Porozumienie Europejskich Społeczności Wiejskich - ERCA). Wśród uczestników znaleźli się liderzy wiejskich organizacji jak również przedstawiciele Komisji Europejskiej, Europejskiej Sieci Obszarów Wiejskich (ENRD) oraz przedstawiciele krajowych i regionalnych administracji.

Polska reprezentowana była przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w osobach Podsekretarza stanu Ryszarda Zarudzkiego i Dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Joanny Gierulskiej,  Polską Sieć LGD w osobie Przewodniczącego Piotra Sadłochy, Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich (członka PREPARE) w osobach Prezesa Ryszarda Kamińskiego i eksperta Ireneusza Kamińskiego oraz Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk w osobie pracownika naukowego Łukasza Komorowskiego.

Na program Europejskiego Parlamentu Wiejskiego 2019 składały się: wizyty studyjne w regionie Asturii związane z rozwojem obszarów wiejskich (dzień pierwszy), pierwsza sesja plenarna (dzień drugi) oraz druga i trzecia sesja plenarna (dzień trzeci). Pozycje programu o charakterze merytorycznym były przeplatane wydarzeniami kulturalnymi, które – z jednej strony – służyły promocji regionu Asturii, z drugiej – stanowiły okazję do indywidualnych kontaktów uczestników EPW.

Spotkanie EPW organizowały: Europejska Sieć Lokalnych Grup Działania ELARD, Europejska Sieć Wiejskich Organizacji Pozarządowych PREPARE oraz European Rural Community Alliance (Porozumienie Europejskich Społeczności Wiejskich - ERCA). Wśród uczestników znaleźli się liderzy wiejskich organizacji jak również przedstawiciele Komisji Europejskiej, Europejskiej Sieci Obszarów Wiejskich (ENRD) oraz przedstawiciele krajowych i regionalnych administracji.

Polska reprezentowana była przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w osobach Podsekretarza stanu Ryszarda Zarudzkiego i Dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Joanny Gierulskiej,  Polską Sieć LGD w osobie Przewodniczącego Piotra Sadłochy, Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich (członka PREPARE) w osobach Prezesa Ryszarda Kamińskiego i eksperta Ireneusza Kamińskiego oraz Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk w osobie pracownika naukowego Łukasza Komorowskiego.

Na program Europejskiego Parlamentu Wiejskiego 2019 składały się: wizyty studyjne w regionie Asturii związane z rozwojem obszarów wiejskich (dzień pierwszy), pierwsza sesja plenarna (dzień drugi) oraz druga i trzecia sesja plenarna (dzień trzeci). Pozycje programu o charakterze merytorycznym były przeplatane wydarzeniami kulturalnymi, które – z jednej strony – służyły promocji regionu Asturii, z drugiej – stanowiły okazję do indywidualnych kontaktów uczestników EPW.

Pierwsza sesja plenarna obejmowała otwarcie i wprowadzenie do EPW. Spotkanie EPW otworzyli jego gospodarze: pani Amelii Fernandez Lopez – Burmistrz Candas i pan Belarmino Fernandez Fervienza – przedstawiciel Asturyjskiej Sieci Rozwoju Obszarów Wiejskich READER oraz organizatorzy: pan Staffan Nilsson – Przewodniczący Europejskiego Sojuszu Społeczności Wiejskich ERCA i Grupy Sterującej EPW, pan Aris Adlers – Przewodniczący Partnerstwa dla Wiejskiej Europy PREPARE i pani Maria Joao Botelho – Przewodnicząca Europejskiego Stowarzyszenia LEADER na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich ELARD. Przemówienie otwierające wygłosił pan Adrian Barbon Rodriguez – Premier w rządzie Księstwa Asturii.

W części wprowadzającej do EPW Petri Rinne z ERCA przedstawił krótką retrospekcję dotychczasowych spotkań EPW, zaś Mihail Dumitru, Zastępca Dyrektora Generalnego DG AGRI Komisji Europejskiej, zaprezentował zarys planowanej polityki rozwoju obszarów wiejskich po roku 2020. Pozostałą część pierwszej sesji plenarnej stanowiły inspirujące wystąpienia i przykłady lokalnych działań w zakresie rozwoju obszarów wiejskich.

Ich kontynuacją w godzinach popołudniowych był „Rynek inicjatyw” – seria prezentacji lokalnych inicjatyw na rzecz rozwoju wsi.

Druga sesja plenarna była zatytułowana „Przyszłość europejskiej polityki wiejskiej”. Otworzyło ją wystąpienie pana Hugo Moran Fernandeza, Sekretarza Stanu w hiszpańskim Ministerstwie Przekształceń Ekologicznych, o treści adekwatnej do tytułu wystąpienia: „Środowisko, najlepsza gwarancja przyszłości obszarów wiejskich”. Poprzedziło ono dyskusję panelową pod nazwą tożsamą z tytułem sesji z udziałem: pana Jonas Fernandez Alvareza – europosła i członka Komitetu Spraw Ekonomicznych i Monetarnych, pani Beaty Adamczyk – odpowiedzialnej za politykę w DG Rolnictwo i Rozwój Obszarów Wiejskich Komisji Europejskiej, pana Guillaume’a Cros – Wiceprzewodniczącego Rady Regionalnej Okcytanii (Francja), członka Komitetu Regionów i pana Johna Bryana – członka Europejskiego Komitetu Ekonomicznego i Społecznego ECOSOC. Dyskusji przewodniczył pan Hannes Lorenzen – Przewodniczący Rolniczej i Wiejskiej Konwencji 2020 - ARC 2020.

Sesję zakończyło wystąpienie pani Cristiny Gallach Figueres – Wysokiego Komisarza Agendy 2030 Hiszpanii, dotyczące Agendy i Celów Zrównoważonego Rozwoju w kontekście rozwoju obszarów wiejskich.

Trzecia sesja plenarna służyła prezentacji rezultatów dotychczasowych spotkań, dyskusji i sformułowaniu przesłania EPW 2019. Prowadzili ją przedstawiciele organizatorów: PREPARE, ERCA, ELARD, READER i Grupy Sterującej EPW.

IV spotkanie Europejskiego Parlamentu Wiejskiego zakończyło odegranie hymnów Europy i Asturii przez Zespół Kobziarzy z Candas.

Spotkanie Europejskiego Parlamentu Wiejskiego odbywało się w kluczowym dla przyszłości rolnictwa i obszarów wiejskich momencie planowania nowej perspektywy budżetowej Unii Europejskiej, ale również w okresie przełomowych zmian w rolnictwie i na europejskiej wsi, co podkreślali uczestnicy, także spoza Unii.

W trakcie obrad poruszano najważniejsze obecnie kwestie związane ze zmianami klimatu i ochroną środowiska, migracji i wyludniania się wsi, coraz trudniejszych relacji „miasto-wieś”, między „starymi i nowymi” mieszkańcami wsi, jak również między rolnikami i mieszkańcami obszarów wiejskich. Podejmowano tematykę żywotności europejskiej wsi oraz tzw. „rural proofing”, czyli dbania o interesy wsi na różnych poziomach zarządzania państwami. Wiele uwagi poświęcono wyzwaniom związanym z tworzeniem tzw. „inteligentnych wsi” - Smart Villages. Efektem trzydniowych rozmów, kilkudziesięciu warsztatów, wykładów i wizyt studyjnych było przyjęcie 9 listopada dokumentów końcowych i rekomendacji, które zebrane zostały w tzw. „Manifeście Europejskiego Parlamentu Wiejskiego 2019” oraz „Deklaracji mieszkańców wsi”. Manifest jest kontynuacją przyjętej w 2016 roku deklaracji Cork 2.0 oraz tzw. „Agendy dla Europejskiej Inteligentnej Wsi”.

W Manifeście postuluje się miedzy innymi:

• przeciwdziałanie odpływowi wykształconych ludzi ze wsi, w tym szczególnie młodzieży,
• zapewnienie właściwej reprezentacji społeczności wiejskich w kształtowaniu krajowych i europejskiej polityki,
• konieczność zapewnienia odpowiednich, atrakcyjnych warunków życia na wsi i pracy dla młodego pokolenia,
• otwarte i innowacyjne partnerstwo między rządami a społeczeństwem obywatelskim, przedsiębiorcami i lokalnymi instytucjami,
• pilne przeciwdziałania zmianom klimatu i wsparcie obszarów wiejskich, aby skutki tej polityki nie obciążały nadmiernie mieszkańców wsi,
• uwzględnianie ważnej roli kobiet we wszystkich aspektach życia wsi,
• zapewnienie wsparcia dla grup społecznych zagrożonych wykluczeniem, w tym szczególnie osób starszych i niesamodzielnych. Wsparcie takie i adekwatne usługi winny być zapewniane na poziomie lokalnym przy wsparciu wyższych poziomów administracji,
• ochronę małych gospodarstw rodzinnych, między innymi poprzez odbiurokratyzowanie kierowanego do nich wsparcia,
• zapewnienie edukacji podstawowej poprzez podtrzymywanie szkół wiejskich i edukacji na wyższych poziomach, między innymi poprzez skuteczną edukację na odległość.

Wizyty studyjne

Pierwszy dzień European Rural Parliament obejmował wizyty w regionie Asturii (field visits). Uczestnicy mieli możliwość wyboru jednej z siedmiu wizyt studyjnych: 1/ Innowacja, tradycja i kultura, 2/ Przedsiębiorczość i przyroda, 3/ Szlak przystani żaglowców, 4/ Górskie wioski, 5/ Wiejskie strefy biznesu i mała wytwórczość, 6/ Dawne sposoby życia, 7/ Zwiedzanie Candas.

Wizyta studyjna nr 4: „Górskie wioski” rozpoczęła się wizytą w House of Wolf – muzeum wilka, położonego w gminie Belmonte de Miranda, położonej w Górach Kantabryjskich. Jest to jedna z największych atrakcji turystycznych w tym rejonie, związana z bytowaniem na tych terenach licznych watah wilków iberyjskich. Oprócz wymiernych korzyści turystycznych i edukacyjnych, wilki stanowią czasami problem dla mieszkańców, w szczególności hodowców zwierząt gospodarskich. Uczestnicy wycieczki zostali powitani przez panią burmistrz gminy. Po wizycie w Domu Wilka uczestnicy mogli spróbować oraz nabyć produkty w piekarni rzemieślniczej braci Maron, wspartej środkami z programu LEADER.

Kolejnym przystankiem wycieczki był dom-pałac kardynała Cienfuegos z połowy XVII wieku, którego funkcje oraz wygląd zmieniały się z biegiem lat, z zachowaniem oryginalnych elementów, np. kaplicy z wieżą. Obecnie część mieszkalna domu wynajmowana jest jako apartament. Koszt jednej doby dla 10 osób wynosi 300 euro.

Bardzo ciekawym punktem wizyty była elektrownia wodna La Malva, zlokalizowana w Rezerwacie Przyrody Somiedo. Jest to nie tylko producent energii z OZE, ale także obiekt ze 100-letnią historią. Budowa hydroelektrowni przyczyniła się do ożywienia całego rejonu, w tym budowy dróg łączących wsie i miasteczka z okolic Somiedo z dużymi miastami w regionie. Obecnie elektrownia posiada łączną moc ok. 10MW. Na jej terenie znajduje się także wydzielony obiekt muzealny z interaktywnymi eksponatami.

Wizyta studyjna zakończyła się w położonej w dolinie górskiej miejscowości Pola de Somiedo, na południowym skraju regionu Asturii, gdzie grupa została powitana m.in. przez burmistrza gminy. Uczestnicy wysłuchali prelekcji nt. rezerwatu, działalności gospodarczej na tych terenach oraz sytuacji demograficznej, odbyła się też sesja pytań do gospodarzy. Park Somiedo został oficjalnie zawiązany w 1988 r., 12 lat później stał się także rezerwatem biosfery. Przyczyniło się to do rozwoju sektora usług i wzrostu wpływów z turystyki. Wciąż jednak najważniejszą działalnością gospodarczą na tym terenie jest hodowla bydła mięsnego.

W miejscowości znajduje się Dom Niedźwiedzia Brunatnego, który bytuje w rejonie Somiedo, a populacja w całych Górach Kantabryjskich liczy ok. 300 sztuk. Trasa edukacyjna w obiekcie pokazuje zasięg występowania niedźwiedzi, ich zwyczaje, w tym żywieniowe. Historia niedźwiedzia brunatnego w Somiedo jest dość ciekawa, bo przed wielu laty gatunek był masowo wybijany przez miejscowych, obecnie natomiast jest ściśle chroniony, a na terenie całego kraju nie prowadzi się odstrzału tych zwierząt. Wzrost populacji tego gatunku stanowi potencjalne zagrożenie dla mieszkańców górskich wsi i miasteczek, z którego zdają sobie sprawę zarówno lokalne władze, jak i zarządcy Parku.

Wizyta studyjna nr 6: „Dawne sposoby życia” obejmowała: wizytę w ośrodku Multiaventura Los Cauces, zwiedzanie sanktuarium Covadonga, zwiedzanie ośrodka edukacyjnego nt. sępa brodatego, wizytę w wytwórni sera Cabrales Vega de Tordin.

Położony nad rzeką Sella ośrodek Multiaventura Los Cauces to centrum turystyki aktywnej, obejmującej spływy kajakowe i pontonowe rzeką Sella, kanioning, speleologię, jazdy konne, buggy i quadami po górach, paintball. Ośrodek powstał dzięki wsparciu środkami LEADER-a, by - wykorzystując przyrodnicze zasoby regionu - stworzyć nowe źródło przychodów dla jego mieszkańców.

Sanktuarium Covadonga to centrum dziedzictwa kulturowego na skalę ogólnohiszpańską, ośrodek kultu Matki Boskiej i miejsce, w którym rozpoczęła się rekonkwista – wypieranie Maurów z Hiszpanii po kilkuset latach ich rządów. Rocznie odwiedza je ponad milion pielgrzymów i miłośników historii.

Ośrodek edukacyjny nt. sępa brodatego działa w ramach Centrum Bioróżnorodności i Zrównoważonego Rozwoju w Benio de Onis. Popularyzuje znaczenie drapieżnych ptaków, zwłaszcza sępa brodatego, dla środowiska i szeroko pojęty rozwój zrównoważony, obejmujący także działalność człowieka na obszarach chronionych. Jest odwiedzany przez świadomych ekologicznie turystów, naukowców i studentów z wielu krajów.

Położone w parku narodowym Picos de Europa gospodarstwo i serowarnia Vega de Tordin to połączenie tradycji i nowoczesności oraz troski o najwyższą jakość. Produkuje znany w całej Hiszpanii  ‘niebieski’ ser Cabrales (typu Roquefort), ale działa też jako gospodarstwo edukacyjne, prezentujące proces produkcji sera, poczynając od etapu wypasu krów na górskich łąkach. Rozwój gospodarstwa i serowarni został wsparty środkami programu LEADER.

Wizyta studyjna nr 2: „Przedsiębiorczość i przyroda”

Uczestnicy zapoznali się najpierw z działalnością centrum przedsiębiorczości Valnalón, które jest spółką publiczną rządu Księstwa Asturii, utworzoną w 1987 r. celem stymulowania umiejętności przedsiębiorczych, wiedzy i postaw na wszystkich poziomach społeczeństwa. Edukacja przedsiębiorcza realizowana jest tam na różnych poziomach. Działania są przeznaczone dla uczniów, nauczycieli i rodzin. Istnieje sieć przedsiębiorców, w której uczestniczą organizacje, instytucje i firmy. Valnalón przeniósł swoje projekty edukacyjne do różnych krajów i był wielokrotnie uznawany przez UE za przykład dobrej praktyki. Od 1992 r., kiedy powstał projekt Seedbed, Valnalón zapewnia przedsiębiorcom przestrzeń i sprzęt w centrum biznesowym, promocję magazynów i biur oraz programy konsolidacji przedsiębiorstw (więcej na www.valnalon.com)

Kolejnym punktem było zwiedzanie Muzeum Górnictwa i Przemysłu w Asturii (mumi). Znajduje się ono w miejscowości El Entrego, gmina San Martín del Rey Aurelio. Zbudowano go na wysypisku śmieci charakterystycznej kopalni San Vicente, w obszarze znanym jako El Trabanquín, w sercu zagłębia węglowego Nalón. Kompleks obejmuje intensywną działalność górniczą, która miała miejsce w asturskich zagłębiach górniczych od XVIII wieku, a także historię węgla, rewolucję przemysłową i postęp technologiczny na tym polu na przestrzeni wieków. Ta enklawa kulturowa jest hołdem dla głównego motoru rozwoju Asturii. Wraz z węglem do Asturii trafiła produkcja żelaza i stali. Węgiel zapewnił regionowi rozległą sieć kolei i otworzył porty morskie i górskie, które utrzymywały go w izolacji od reszty Hiszpanii.

Nad wieżą stoi wieża, a winda wyciągowa lub górnicza prowadzi przez wyciąg krzesełkowy, ułatwiając zwiedzającym dostęp do kopalni. Rozwój muzeum był odpowiedzią na społeczną potrzebę zachowania materialnych pozostałości tego, co tworzy tożsamość basenów górniczych, w czasach naznaczonych porzuceniem i ogólnym regresem działalności przemysłowej. Został zainaugurowany w marcu 1994 roku. (więcej na www.mumi.es)

Ostatnim punktem tego wyjazdu studyjnego był Pump Track czyli kompleks obiektów sportowych związanych z praktyką jazdy na rowerze i deskorolce, zarówno dla amatorów, jak i profesjonalistów. Młodzi ludzie z gminy Laviana poprosili burmistrza o miejsce do zabawy z deskorolkami i rowerami. Propozycja została zatwierdzona przez całą gminną korporację, która postanowiła zbudować obwód pompy dla dzieci.

Ogromny sukces tych obiektów zachęcił zarówno młodzież, jak i samą Radę Miasta do rozwinięcia tej oferty, a także zaoferowania jeźdźcom i dorosłym fanom. Tak powstała druga pompa dla dorosłych na lądzie przy kompleksie sportowym Laviana. Zdecydowano następnie opracować cztery stare trasy i drogi górnicze w Monte de Carrio, dla dyscypliny zjazdowej enduro-kolarstwa. Ziemie te były zarządzane przez przemysł wydobywczy od ponad stu lat i zostały zdegradowane. Ideą lokalnych władz jest dopilnowanie, aby gmina, w obliczu zamknięcia przemysłu węglowego, szukała i znajdowała inne rynki zbytu i gospodarki, które mogą powstrzymać starzenie się regionu i utratę ludności wiejskiej poprzez praktykę sport i turystyka.

Warsztaty Smart villages: Making it happen

Drugiego dnia Europejskiego Parlamentu Wiejskiego 2019, w piątek 8 listopada 2019 r., odbyły się tematyczne warsztaty, podzielone na 21 kategorii. Jeden z nich dotyczył inteligentnych wsi i nosił nazwę Smart villages: Making it happen. Celem warsztatu była dyskusja i wspólne ustalenie, co można by zrobić na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym, aby podejście smart villages „stało się rzeczywistością”. W szczególności uczestnicy mieli omówić, w jaki sposób różne zainteresowane strony mogłyby przyczynić się do mobilizacji zasobów (w tym ludzkich i finansowych) w celu wsparcia oddolnego projektowania i wdrażania koncepcji inteligentnych wsi.

Warsztat prowadzili Edina Ocsko, współzałożycielka Smart Village Network, oddolnej inicjatywy zrzeszającej wsie, lokalne grupy działania i stowarzyszenia wiejskie z całej Europy oraz Ed Thorpe, ekspert ds. zrównoważonego rozwoju lokalnego. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele kilkunastu państw europejskich, w tym delegacja z Polski w składzie: minister Ryszard Zarudzki, dr Ryszard Kamiński, Joanna Gierulska, Piotr Sadłocha, Ireneusz Kamiński, Łukasz Komorowski. Wśród innych uczestników był m.in. Mihail Dumitru, Zastępca Dyrektora Generalnego DG AGRI Komisji Europejskiej oraz Paul Soto, koordynator grupy tematycznej dot. inteligentnych wsi w Europejskiej Sieci na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Warsztat rozpoczął się od wprowadzenia Ediny Ocsko w tematykę smart villages, przedstawienia definicji, toczących się prac nad wdrożeniem koncepcji oraz potencjalnych źródeł finansowania w przyszłej perspektywie finansowej UE. Dyskusja nad inteligentnymi wsiami trwa i wchodzi w decydującą fazę – zaprogramowania wsparcia tego podejścia w polityce unijnej, co jak się okazuje nie jest zadaniem łatwym, ze względu na duże zróżnicowanie obszarów wiejskich w UE i różne rozumienie tego, co kryje się za pojęciem smart villages.

Następnie uczestnicy warsztatu zostali zaproszeni do dyskusji wokół przyszłości podejścia smart villages, dotychczasowych doświadczeń ze swoich państw, jak i własnych przemyśleń i postulatów. Na wstępie głos zabrał Łukasz Komorowski, który opowiedział o przykładowych rozwiązaniach „smart” z polskich wsi, zebranych w ramach konkursu „Moja SMART wieś”, organizowanego przez Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN w ramach operacji KSOW (relacja z gali wręczenia nagród - zobacz). O warsztatach nt. inteligentnych wsi, które odbyły się w październiku w Warszawie opowiedział dr Ryszard Kamiński, przedstawiając 7 postulatów wobec smart villages (dostępnych tutaj - zobacz)

W dyskusji wybrzmiało wiele głosów, które podsumować można w następujących punktach:

• Koncepcja jest użyteczna, mimo że pojawia się wiele głosów o jej niewielkim przełożeniu na rzeczywiste działania. Wciąż pozostaje jednak wiele pytań, które pozostają bez odpowiedzi i wymagają współdziałania interesariuszy wiejskich na różnych poziomach.
• Mimo że inteligentne wsie nie są wspierane w obecnych politykach UE, to istnieje już wiele ciekawych przykładów tego typu rozwiązań.
• Innowacyjne są nie tylko rozwiązania technologiczne (choć są ważne), ale bycie „smart” może polegać na kultywowaniu tradycyjnych wartości, związanych z lokalnym dziedzictwem. Stwarza to możliwości wnoszenia nowoczesnej wiedzy i połączenia „nowego” ze „starym”.

Koncepcja nie została jeszcze zoperacjonalizowana, w związku z czym nie można powiedzieć z całą pewnością, że jedno rozwiązanie wpisuje się w założenia smart villages, a inne nie. Jedną z propozycji, przedstawioną przez Ireneusza Kamińskiego, jest definiowanie smart villages poprzez rezultaty. Takie podejście sprawiłoby, że koncepcja pozostałaby elastyczna, dopasowana do potrzeb mieszkańców wsi, a jej wdrażanie nie byłoby oparte na odgórnie narzucanych ramach wykonania programów. Ponadto, wsparcie inteligentnych rozwiązań na wsi nie powinno powielać innych podejść (np. LEADER) i powinno pozostać „niezbiurokratyzowane”.

Uczestnicy warsztatu zwracali uwagę, że bardzo ważnym aspektem wdrażania podejścia jest współpraca różnych aktorów zaangażowanych w działania na poziomie lokalnym na rzecz obszarów wiejskich. Należy premiować zaangażowanie w budowanie partnerstw na rzecz realizacji wspólnych celów.

Powodzenie koncepcji/podejścia smart villages będzie zależało w dużej mierze od postawy wobec potrzeb obszarów wiejskich, zarówno na najwyższych poziomach zarządzania (UE, kraj, regiony), jak i wśród społeczności lokalnych. Należy ponownie skoncentrować uwagę wszystkich interesariuszy na obszarach wiejskich.

Dokumenty końcowe Europejskiego Parlamentu Wiejskiego po ich przetłumaczeniu na język polski zostaną udostępnione na stronie www.KSOW.pl oraz na stronach: www.faow.org.pl , www.irwirpan.waw.pl, www.polskasieclgd.pl

Udział panów Ireneusza Kamińskiego, Ryszarda Kamińskiego oraz Piotra Sadłochy w spotkaniu był współfinansowany ze środków Jednostki Centralnej Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich.

---

 

„Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi”

„Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020”