Uprawa trufli – przedsiębiorczość i zrównoważony rozwój obszarów wiejskich

Uczestnikami wyjazdu odbywającego się w dniach 4-10.06.2015r. byli młodzi mieszkańcy wsi, w tym rolnicy, przedsiębiorcy, urzędnicy i działacze społeczni z obszarów kraju, na których możliwa jest uprawa trufli w Polsce. Celem wizyty studyjnej była wymiana doświadczeń oraz wiedzy z zakresu innowacyjnej uprawy trufli pomiędzy młodymi mieszkańcami obszarów wiejskich z Polski i Włoch. Celem projektu oprócz promowania i rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem uprawy trufli, przykłady dobrych praktyk we Włoszech, było także  poznanie innowacyjnych i nowych technologii uprawy trufli oraz roli nauki w transferze wiedzy i innowacji. Wyjazd miał również a celu przedstawienie przykładów dywersyfikacji obszarów wiejskich, m.in uprawy trufli oraz włoskiej „Szkoły trufli” jako działania wspólnego na obszarach wiejskich.

Pierwsza wizyta miała miejsce w Voglie di Bosco di Moretti Walter Via delle Orchidee 2/A Fabro. Gospodarstwo, które odwiedzili uczestnicy wyjazdu, znajduje się w Umbrii, na granicy z Lazio i Toskanią. Doskonała lokalizacja umożliwia pozyskiwanie trufli o każdej porze roku. Grzyby, zbierane w tym regionie, różnią się właściwościami organoleptycznymi, w zależności od pory roku, w której były zebrane, co stanowi dodatkowy element ich tajemnicy. Uczestnicy wyjazdu spotkali się z młodym przedsiębiorcą – Walterem Moretti w miejscowości Villa dei Boschi, który zajmuje się przetwarzaniem trufli i wykorzystywaniem jej w produktach spożywczych. Zaprezentował podstawowe założenia związane z uprawą trufli i rosnącym na nią zapotrzebowaniem na rynku. Po degustacji niektórych produktów z trufli, jak np. trufli świeżej na chlebie, sera owczego z dodatkiem trufli, zaprezentował swoje laboratorium.

Na przykładach omówił i pokazał trzy sposoby konserwacji i przechowywania trufli oraz sposób ich przetwarzania w produkt gotowy do spożycia. Grupa zapoznała się ze specjalną sterylną lodówką służącą do krótkiego przechowywania trufli świeżej oraz z działaniem wyspecjalizowanej zamrażarki do grzybów. Zaprezentowano proces sterylnego gotowania i pakowania próżniowego produktu dla odbiorcy.

Kolejnym gospodarstwem, które odwiedziła grupa, było gospodarstwo Giuliano Peretti, które specjalizuje się w uprawie trufli. Zebrane grzyby trafiają do lokalnych producentów żywności. Świeże, stanowią główny składnik przetworów truflowo-owocowych o unikalnym smaku, charakterystycznym dla tego regionu. Zaprezentowano zasadzone rośliny wchodzące w reakcje mikoryzujące, sposób ich sadzenia, uprawę, omówiono zagadnienia związane z cyklem produkcyjnym.

Następną wizytą, była wizyta w gospodarstwie z uprawą trufli, prowadzonym przez młodego rolnika w okolicach miasta Preci. W gospodarstwie przetwarzane są najlepsze trufle (białe i czarne) metodami tradycyjnymi, przekazywanymi z pokolenia na pokolenie, przez ludzi z ogromną wiedzą, doświadczeniem, kochających owoce ich ojczystego regionu – Umbri. W  Agriturismo II Podere Via Casa Madonna odbyło się spotkanie z Simona Podere – rolnikiem korzystającym z funduszów UE. Gospodarz zaprezentował funkcjonowanie swojego gospodarstwa, sposoby i rodzaje upraw, przykład ścieżki edukacyjnej dla dzieci, zagadnienia zbioru, cen i sprzedaży trufli zagranicą (na przykładzie Francji).Kolejnego dnia wyjazdu grupa wysłuchała wykładu o historii trufli i sposobach jej pozyskiwania, a także szerzej pojętej kulturze rolnej i konieczności bezpośredniego dotarcia rolnika do konsumenta. Następnie zrealizowano zajęcia praktyczne m.in. poszukiwanie trufli przy pomocy psa. Ukazany został proces czyszczenia trufli i wykorzystywania ich w potrawach.

Następnie uczestnicy wyjazdu spotkali się z prezesem Stowarzyszenie Trufli dla regionu Umbria – panem Italo Bianchi. Podczas spotkania poruszono kwestię prawną związaną z poszukiwaniem i uprawianiem trufli, a także szerokim rynkiem zbytu i perspektywami z uprawy trufli w Polsce. Omówione zostały także doświadczenia związane z hodowla szklarniową trufli.  Kolejnego dnia wyjazdu uczestnicy spotkali się z pracownikami naukowymi Uniwersytetu w Perugii – podczas spotkania prowadzonego przez panią dr Domizia Donnini przedstawione zostały wyniki badań dotyczących uprawy trufli, kierunki rozwoju tych badań, współpraca naukowców z rolnikami w zakresie uprawy trufli a także zagadnienia dotyczące uprawy trufli w warunkach sztucznych.

Uprawa trufli prowadzona jest poprzez nasadzanie drzew, uprzednio połączonych w symbiozie mikoryzacyjnej z truflami, które mają być uprawiane.
Stosowanie takiej metody zaczęło się w Umbrii, we wczesnych latach 80-tych i jest od tego czasu intensywnie rozwijana z uwagi na to iż pozwala:

• uzyskać cenny produkt, w kontrolowanej ilości, łatwo zbywalny, który może zwiększać i  ułatwić sprzedaż innych produktów rolnych;
• dostarczyć wysokich dochodów dla areałów położonych w pagórkowatym i górzystym terenie oraz ułatwić  promocję i  rozwój innych działań okołoprodukcyjnych, takich jak turystyka wiejska, rolnictwo ekologiczne, uprawy owoców, hodowlę zwierząt, itp.
• zwiększyć wartości rynkowej gruntu;
• stworzyć skuteczne ochrony hydrogeologicznej gleby;
• szanować środowisko naturalne, dzięki tworzeniu szaty roślinnej,  unikanie stosowania produktów zanieczyszczających.

Symbioza mikoryzowa to zjawisko stabilne, które i może być zachowane wtedy, kiedy oba podmioty  symbiozy są partnerami w pozytywnym rozwoju.

Należy zauważyć, że uprawa trufli nie wszędzie jest możliwa, ponieważ wymaga odpowiedniego środowiska i roślin, który żyje w rozwojowej symbiozie.

W szczególności hodowla trufli wymaga:

a) roślin wchodzących w symbiozę mikoryzowej;

b) korzystne warunki współdziałania pozwalają na osiągnięcie przez każdą stronę korzyści z symbiozy;

c) odpowiednich technik sadzenia i uprawy trufli.
Kiedy te trzy elementy zostaną połączone w optymalnych warunkach, trufla zapewni dobry produkt w stosunkowo krótkim czasie.

W celu zapewnienia wprowadzania do obrotu trufli dobrej jakości, Region Umbria  postanowił podjąć działania w celu kontroli procesu mikoryzacji drzew sadzonych na swoim terytorium.

W 1985 roku, region Umbria zlecił opracowanie metody kontroli i certyfikacji mikoryzacji roślin, który to sposób został opublikowany w 1987 roku przez Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa w formie zarządzenia. W roku 1994 wprowadzono dodatkowe regulację poddające ochronie cechy indywidualne nie tylko na podstawach morfologicznych, ale również na poziomie molekularnym. Po serii spotkań i eksperymentów laboratoryjnych, w 1995 ustalono zestaw norm regulujących to zagadnienie.

Region pracuje nad dostępnością metody kontroli i certyfikacji truflii - wszystkie produkty związane z truflami,  produkowane, sprzedawane lub w inny sposób rozpowszechniane w regionie powinny być zaopatrzone w świadectwa mikoryzacji, z określeniem i opisaniem gatunku trufla. Certyfikacji zgodnie z normami prawnymi dokonują (art. 2, Dziennik Regionalny z 16.07.2007, n. 8) uniwersytety i inne publiczne instytucje badawcze, specjalizujące się w badaniach nad truflami. Należy zauważyć również, że świadectwo mikoryzacji jest wymagane do prowadzenia hodowli trufli (LR 28.02.1994, n. 6, art. 8) i jest przypisywany przez komisje, która rozpatruje wnioski o uznanie dopuszczenia do obrotu produkowanych trufli. Dzięki temu można dopuścić do hodowli rośliny adaptowane do lokalnego środowiska, pozwalające na zachowanie wyjątkowości cech lokalnych.

Każdy gatunek trufli i jego symbiozie roślin jest w stanie rozwijać się i rozmnażać się tylko w środowisku charakteryzującym się szczególnymi warunkami glebowymi i elementów dodatkowych. Przydatność do hodowli miejsca, powinna być ustalona na podstawie dokładnej oceny cech gleb i klimatu. Jeżeli miejsce hodowli nie nadaje się pod tym względem, nawet najlepsza pula genetyczna roślin nie pozwoli na produkcję trufli.

Odpowiednie techniki sadzenia i uprawy roślin trufli - każdy obszar na którym są hodowane trufle ma swoje cechy do których należy dostosować techniki uprawy w oparciu o cechy lokalne i okresy wegetatywne, do których dostosowane powinny być konkretne techniki hodowlane.

REGIONALNY PROGRAM TRUFLE Z UMBRII (PTR)

Regionalny Program Trufle z Umbrii, rozpoczął się w 1982 roku, a zakończył się w 1986 wraz z utworzeniem 59 hodowli trufli, na łącznej powierzchni około 115 ha.
Przyczyny, które doprowadziły region Umbrii do realizacji projektu to:

• przekonanie rolników do nowej formy rolnictwa, szczególnie odpowiedniej dla regionu Umbrii, z uwagi na cechy orograficznych gleby;
• rozpowszechnienie wiedzy na temat technik uprawy trufli;

W celu realizacji projektu utworzono komitet techniczny, którego zadaniem było oznaczenie gruntów nadających się do uprawy gatunków trufli najczęściej występujących w Umbrii.
Wybrana ziemia znajdowała się głównie na obszarach publicznych, w wyeksponowanych lokalizacjach dogodnych pod kątem promowania projektów.

Gatunki trufli hodowane w Umbrii:

• czarna trufla (Tuber melanosporum Vittad.),
• biała Trufla (Tuber magna- tum Pico),
• trufla letnia scorzone (trufla letnia Vittad.),
• trufla zimowa Scorzone (trufla letnia Vittad. Formularz uncinatum (Chatin) Fischer),
• trufla Maskat (Tuber brumale Vittad forma moschatum Ferry),
• trufla whitebait lub marzuolo (Tuber borchii Vittad)
• trufla Bagnoli trufli (Tuber mesentericum Vittad)

 Gatunki drzew w symbiozie:

• dąb ( Quercus pubescens Willd.),
• dąb indyka (dąb burgundzki L.),
• dąb bezszypułkowy (Quercus ilex L.),
• dąb szypułkowy (Quercus robur L.),
• grab (Scop Ostrya carpinifolia.),
• leszczyna (Corylus avellana L.),
• topola biała ( Po- Pulus alba L.),
• topola czarna (Populus nigra L.)
• różne gatunki wierzb (Salix sp. pl.).

 Autorzy: GMSYNERGY/FAPA

 Materiały informacyjne dotyczące hodowli trufli w regionie Umbrii - pobierz