Partnerzy projektu współpracy transnarodowej ”Średniowieczne festiwale” w Polsce

W ramach współpracy nordycko-bałtyckiej sieci obszarów wiejskich z inicjatywy Estońskiej Sieci zorganizowano konkurs na najlepszy projekt współpracy transnarodowej. Podczas uroczystej Gali w Tallinie 26 września 2013 r. Dyrektor Fundacji FAPA wręczył nagrodę dla zwycięzcy projektu pt. „Średniowieczne festiwale” w kategorii Kultura. Nagrodą Polskiej Sieci było zaproszenie laureata do wzięcia udziału w wizycie studyjnej na obszarze Polski, mającej na celu wymianę doświadczeń z polskimi LGD.

W dniach 25 – 30 kwietnia 2014r. do Polski przyjechała grupa 13 przedstawicieli lokalnych grup działania, reprezentujących 6 LGD - partnerów projektu: z Finlandii (LAG Karhuseutu, LC Ulvila), z Portugalii (LAG ADIRN, LAG ADRITEM), z Łotwy (LAG „Darisim paši“) i z Estonii (LAG Pärnu Bay Partnership). Celem wizyty były spotkania z polskimi LGD, prezentacja doświadczeń z realizacji projektów współpracy oraz promocja współpracy transnarodowej w Polsce. W programie wyjazdu, przygotowanym we współpracy z polskimi lokalnymi grupami działania, uwzględniono zarówno wizyty w miejscach przywołujących okres średniowiecza oraz związanych ze dziedzictwem historycznym i kulturowym Polski, jak i spotkania z lokalnymi przedsiębiorcami, czy też degustację kuchni regionalnej. Podróż z Warszawy do Wrocławia poprzez liczne wsie i miejscowości pokazała historię i krajobraz polskiej wsi, zobrazowała zróżnicowane podejścia do rozwoju obszarów wiejskich i przedsięwzięcia realizowane w ramach osi Leader. Dała także impuls do nowych pomysłów, kontaktów i rozwijania współpracy.

Przedstawiciele polskich lokalnych grup działania: LGD „Gniazdo”, LGD „MROGA”, LGD „Kraina Rawki”, Stowarzyszenie LGD "Okno Południowej Wielkopolski”, Stowarzyszenie „Ostrzeszowska Lokalna Grupa Działania”, LGD Brzeska Wieś Historyczna i LGD Stowarzyszenie Kraina św. Anny przedstawiali gościom swoje osiągnięcia oraz szeroki wachlarz zrealizowanych projektów. Poruszano kwestie pomysłów na wspólne działania, czerpano inspiracje do nowych przedsięwzięć, które z dużym powodzeniem mogą zostać zrealizowane także w naszym kraju. Pojawiło się wiele propozycji współpracy między partnerami zagranicznymi a stroną Polską.

Przedstawiciele LGD współpracujących w ramach projektu „Festiwale Średniowieczne” podzielili się z polskimi LGD doświadczeniami z realizacji najlepszego projektu współpracy transnarodowej w kategorii Kultura. Goście przygotowali prezentacje multimedialne i wystąpili w strojach z epoki średniowiecza. Opowiadali, jakie wrażenia wynieśli z realizacji poszczególnych przedsięwzięć projektu w swoich krajach, a także przybliżyli warunki współpracy, jakie wypracowali pomiędzy partnerami. Na obszarze działania LGD Brzeska Wieś Historyczna udzielili wywiadów stacji telewizyjnej TVP Opole.

Relacja z wydania Kuriera Opolskiego emitowanego w dniu 29 kwietnia 2014 r. o godz. 18.30 (czas emisji: 5:32-7:40) dostępna jest na stronie TVP Opole: http://www.tvp.pl/opole/informacja/kurier-opolski/wideo/29-kwietnia-2014/15003067

Prezentacja multimedialna projektu współpracy transnarodowej „Festiwale średniowieczne”

Zaproszeni goście przygotowali bogatą ofertę współpracy z polskimi LGD. Wśród propozycji projektów do realizacji od 2015 roku znalazły się m.in.:

- wykorzystanie cieków i zbiorników na obszarach wiejskich do rozwoju aktywnych form spędzania czasu i turystyki;

- szlaki archeologiczne;

- edukacja średniowiecznego stylu życia, przedstawianie średniowiecznego życia poprzez teatr, obozy średniowieczne dla dzieci, itp.

- działalność grup folklorystycznych w różnych krajach;

- plany wiejskie, tworzenie tematycznych wiosek ekologicznych, przekonanie mieszkańców do idei życia w zgodzie z naturą opartego na zasadach ekologii np. zabudowania z wykorzystaniem naturalnych materiałów, żywność ekologiczna, wykorzystanie energii OZE, zachowanie naturalnych form życia wiejskiego.

Zapraszamy wszystkie LGD zainteresowane współpracą transnarodową w ww. obszarach tematycznych do kontaktu z Sekretariatem Centralnym KSOW.

Opis przebiegu wizyty studyjnej

Pierwszy dzień goście zagraniczni spędzili na terenie działania LGD „Gniazdo” w woj. łódzkim. Zwiedzili obiekty średniowieczne na szlaku Nieborów-Rawa Mazowiecka-Nieborów wytyczonym w ramach projektu współpracy „Podniesienie Atrakcyjności Turystycznej Obszarów Stowarzyszeń”, realizowanego wspólnie przez LGD „Kraina Rawki” i LGD „Gniazdo” w latach 2010-2013. Trasa „Szlak Grodzisk” łączy grodziska pierścieniowe znajdujące się na obszarze działania obu grup i obejmuje m.in. ruiny zamku Książąt Mazowieckich z XIII w. w Rawie Mazowieckiej oraz grodziska wczesnośredniowieczne, mające formę naturalnych wzniesień w Starej Rawie i w Rzędkowie. Towarzyszący grupie konserwator zabytków, służył swą wiedzą i znajomością terenu, udzielając odpowiedzi na temat sposobu datowania znalezisk archeologicznych oraz ukształtowania terenu, które wskazuje na znajdowanie się na danych terenach średniowiecznych grodzisk oraz mniejszych osad ludności.

Grupa miała także okazję uczestniczyć w inscenizacji życia i napadu prawdziwych Budników w Bartnikach na terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. W odwiedzanym gospodarstwie „Zaczarowane miejsce” uczestnicy wyjazdu mogli zobaczyć jak żyli i mieszkali dawni Budnicy - mieszkańcy lasów puszczańskich, zajmujący się wyrębem lasu i pozyskiwaniem surowców pochodzących z lasu. Duże zainteresowanie wzbudziły także domki dla owadów, ogródek naturystyczny oraz drób ozdobny. Goście kosztowali wspólnie przyrządzony tradycyjny poczęstunek średniowiecznych Budników składający się m.in. z „przednóweczki” - duszonej kapusty z marchewką, cebulą i olejem rzepakowym oraz „parzychy” – pokrzywy duszonej z jajami, a także ciastek z żołędzi.

Właścicielka gospodarstwa Pani Anna Litwin, prezes Stowarzyszenia Kulturowo-Przyrodniczego „Budnicka Tradycja” zapoznała gości z członkami lokalnej społeczności, którzy opierają swoje życie osobiste i zawodowe na zrównoważonym korzystaniu z przyrodniczych i kulturowych zasobów regionu skierniewickiego – w myśl idei „Partnerstwa Naturowego dla Doliny Rawki” - stowarzyszenia, które powstało na potrzeby rozwoju turystyki w okolicach rzeki Rawki. Dzięki temu spotkaniu zagraniczni goście poznali nowe, inspirujące rozwiązania - jak można łączyć działania edukacyjne oraz rekreację z historią i naturą.

Podczas kolacji „na ludową nutę” goście zagraniczni mieli okazję spróbować lokalnych produktów oraz wziąć udział w warsztatach z układania kwiatów z bibuły prowadzonych przez Panie z Koła Gospodyń Wiejskich oraz własnoręcznie przygotować kolorowe bukiety, które zabrali ze sobą do swoich krajów. Miejscowy folklor zaprezentowali artyści z Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca Ludowego „Boczki Chełmońskie”, wykonując polskie tańce ludowe.

Goście zwiedzili również inne atrakcje turystyczne położone na terenie działania LGD „Gniazdo” m.in. Pałac w Nieborowie, park w Arkadii, skansen w Maurzycach oraz nowopowstały „Skansen Ludowy” w miejscowości Bednary, którego założenie zostało współfinansowane ze środków Unii Europejskiej. Dzięki gościnności przedstawicieli LGD grupa udała się do powstającego w Bednarach pierwszego na Ziemi Łowickiej - Browaru Rzemieślniczego, gdzie uczestnicy obserwowali proces warzenia piwa. Cała inwestycja sięga kwoty miliona złotych, część tych pieniędzy w wysokości 200 tys. zł. to kwota dotacji, jaką udało się zdobyć właścicielowi powstającego browaru z funduszy unijnych rozdysponowywanych przez Łowicką Grupę Rybacką. 

Na Ziemi Ostrzeszowskiej w woj. wielkopolskim gości przyjęli przedstawiciele Stowarzyszenia Ostrzeszowska Lokalna Grupa Działania, którzy przedstawili projekty zrealizowane w ramach działań PROW: Małe projekty, Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw oraz Odnowa i rozwój wsi. Uczestnicy zwiedzili Muzeum Regionalne w Ostrzeszowie, posiadające ponad 8 tyś. eksponatów w działach: historia, archeologia, etnografia, sztuka, numizmatyka.

Grupa zwiedziła również odrestaurowaną w roku 1960 i zaadoptowaną do celów muzealnych oraz wystawowych pobliską Basztę, będącą niegdyś częścią zamku kazimierzowskiego, z którego obecnie pozostały fragmenty murów, zaś baszta zachowała się w całości. Organizowane są tam wystawy licznych urządzeń służących niegdyś torturowaniu czarownic czy krzywoprzysięzców. Znajdująca się wystawa zminiaturyzowanych machin oblężniczych szczególnie zaciekawiła gości zagranicznych będących organizatorami średniowiecznych festiwali obejmujących również rekonstrukcje różnorakich maszyn oblężniczych typu katapulty.

Panoramę okolic goście podziwiali ze Wzgórza Bałczyna, stanowiącego punkt widokowy. Na terenie wzgórz wytyczono ścieżki piesze i rowerowe oraz rezerwaty przyrody "Pieczyska'' i "Jodły Ostrzeszowskie”. W roku 2013 na wzgórzu powstała będąca zaczątkiem punktu widokowego instalacja - masywne kamienne ławki oraz stół z marmurową płytą, na której znajduje się zegar słoneczny oraz napisy z kierunkami świata. Strzałki wskazują lokalne obiekty: ostrzeszowskie wieże, ale także Warszawę, partnerskie miasto w Niemczech - Stuhr czy Brukselę. Na Bałczynie planowane jest stworzenie ośrodka sportów zimowych. Wzgórze stanowi też dogodne miejsce startowe dla lotniarzy.

Szczególnym zainteresowaniem cieszyła się prezentacja multimedialna „Ogólnopolski Festiwal Pasztetników i Potraw z Gęsi” połączona z degustacją tradycyjnych produktów regionalnych, m.in. różnorodnych pasztetów z gęsi, zorganizowana przez przedstawicieli OLGD. Celem festiwalu, który stał się corocznym wielkim świętem w miejscowości Ostrzeszów, jest propagowanie tradycji przygotowania pasztetów oraz utrwalanie wiedzy o produktach regionalnych, przepisach i recepturach przekazywanych z pokolenia na pokolenie, a także promocja zdrowego żywienia w tradycyjnej kuchni południowej Wielkopolski. Uczestnicy festiwalu - wytwórcy produktów regionalnych i tradycyjnych m.in. gospodarstwa agroturystyczne, gospodynie wiejskie, pasjonaci produktu tradycyjnego rywalizują w konkursach kulinarnych np. na najpiękniejszą gęś, a przede wszystkim mają możliwość prezentacji swoich wyrobów.

Goście zagraniczni zwiedzili także pracownię produktu lokalnego firmy wędliniarskiej „Nowicki Naturalnie”, należącą do Sieci Dziedzictwa Kulinarnego Wielkopolski, gdzie wnuk prekursora tradycji wędliniarskich w rodzinie Nowickich, kontynuowanych od roku 1936, oprowadził gości po zakładzie, pokazując cały proces produkcji różnorodnych wędlin według tradycyjnych receptur.

Niezwykłym przeżyciem dla przedstawicieli zagranicznych LGD był przejazd drezyną spalinową ze stacji Bukownica do stacji Grabów nad Prosną oraz drezyną ręczną na obszarze stacji Bukownica. Przejazd zorganizowano dzięki uprzejmości Stowarzyszenia Kulturalno-Edukacyjnego „Stacja Bukownica”, które oferuje turystom tego typu usługi. Goście zapoznali się z historią zabytkowej linii kolejowej Ostrzeszów – Namysłaki oraz zwiedzili nieczynny obiekt dworca kolejowego w Grabowie nad Prosną i wystawy o zrealizowanych projektach.

Na zakończenie pobytu uczestnicy wizyty odwiedzili gospodarstwo sadownicze „Owocsok” pana Aleksandra Ofierskiego w Książenicach, gdzie mieli okazje spróbować soków produkowanych z owoców rodzimych odmian jabłoni.

Ostatnim punktem programu była wizyta na terenie LGD Brzeska Wieś Historyczna. Podczas spotkania przedstawiciele polskich LGD Brzeska Wieś Historyczna i LGD Stowarzyszenie Kraina św. Anny zaprezentowali wspólne projekty współpracy. Pierwszy to „Opolski ETNOdizajn”, który ma na celu promocję dziedzictwa kulturowego, w tym Sztuki Ludowej Opolszczyzny w innowacyjnym ujęciu. Najważniejszymi działaniami zaplanowanymi w ramach tego projektu są: konkurs na identyfikację wizualną projektu, badanie służące identyfikacji i wykorzystaniu kodów kulturowych stosowanych w sztuce regionu, publikacja o twórcach ludowych i sztuce regionu, cykl spotów radiowych oraz filmów informujących i promujących projekt, konferencja kończąca projekt badawczy. Drugim projektem jest Opolskie szlakiem LGD skupiającym największe atrakcje woj. opolskiego z obszaru 9 lokalnych grup działania. Goście przejechali po trasie projektu do Kościoła Parafialnego pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła w Małujowicach z 1250 r., stanowiącego swoisty przykład średniowiecznych polichromii z jednym z najbogatszych w Polsce cykli gotyckich malowideł ściennych. Na zakończenie pobytu uczestnicy zwiedzili zamek Piastów Śląskich w Brzegu, gdzie w muzeum zgromadzono liczne sarkofagi oraz okazałą wystawę strojów z różnych epok.

Wizyta studyjna zorganizowana została w ramach Planu działania Sekretariatu Centralnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2014-2015.

Fundacja FAPA otrzymała podziękowania od uczestników wizyty, na których duże wrażenie robiły odwiedzane zamki, wieże, kościoły oraz właściwie utrzymane i zachowane pałace. Emocje gości budziły także urocze miejsca, lokalny folklor, potrawy, jak również przejazd drezyną – unikatowym obiektem na skalę europejską. Podczas pobytu uczestnicy wielokrotnie wyrażali wdzięczność za gościnność gospodarzy i władz lokalnych.

Fundacja FAPA składa podziękowania polskim lokalnym grupom działania za pomoc w organizacji wizyty studyjnej w Polsce.

Opracowanie: Agencja Rozwoju Lokalnego z Lublina, FAPA