„X Dni Przedsiębiorcy Rolnego” - relacja z konferencji

„Wsparcie rozwoju rolnictwa w ramach nowej Wspólnej Polityki Rolnej” to temat konferencji z cyklu Dni Przedsiębiorcy Rolnego. Konferencja odbyła się 5-6 marca 2014 roku w Kujawsko-Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego Oddział w Przysieku, udział w niej wzięło ponad 200 rolników, doradców, naukowców, przedstawicieli firm zaopatrujących rolników w środki produkcji oraz przedstawicieli instytucji. Uczestnicy spotkali się już po raz dziesiąty, aby dzielić się wiedzą i doświadczeniem z zakresu zarządzania gospodarstwami rolnymi.

Konferencja zorganizowana została w ramach Planu działania SC KSOW na lata 2014-2015 przez  Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, przy współpracy Niemieckiego Towarzystwa Rolniczego (DLG), Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego i Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego.

Po wystąpieniach plenarnych nt. „Nowa Wspólna Polityka Rolna - możliwości i ograniczenia” oraz „Rynki głównych produktów rolnych – wnioski dla rolników”, w trakcie których przedstawione zostały proponowane kierunki wspierania gospodarstw w ramach PROW 2014-2020 oraz spodziewane skutki zaprzestania kwotowania produkcji mleka i cukru wraz z możliwymi scenariuszami zmian struktury i koncentracji produkcji w krajach UE i Polsce, uczestnicy konferencji spotkali się na trzech panelach dyskusyjnych, aby bezpośrednio wymieniać swoje doświadczenia. Dyskusja toczyła się wokół następujących tematów:

• Czy rolnicy są przygotowani do zazielenienia
• Likwidacja kwotowania mleka – skutki dla gospodarstw rolnych
• Warunki rozwoju produkcji trzody w Polsce.

Dyskusja w grupach tematycznych poprzedzona była prezentacjami gospodarstw. W każdej grupie trzech uczestniczących w konferencji rolników z Polski i jeden z Niemiec prezentowali organizację swoich gospodarstw, kierunki i intensywność produkcji, osiągane wyniki oraz planowane w gospodarstwie zmiany, w tym zmiany wynikające z zasad nowej WPR.

Pierwszy dzień konferencji zakończył się podsumowaniem dyskusji w zespołach tematycznych i wspólną kolacją, podczas której uczestnicy mogli w kuluarach przedyskutować szczegółowo poruszane wcześniej zagadnienia.

Drugi dzień konferencji poświęcony był możliwościom ograniczenia niekorzystnego oddziaływania zmian rynkowych na sytuację ekonomiczną gospodarstw. Spośród wielu czynników, które mogą wpływać na sytuację ekonomiczną gospodarstw bardziej szczegółowo zostały przedstawione czynniki zależne od zarządzającego gospodarstwem, mieszczące się w strategii rozwoju gospodarstwa, a mianowicie:

• wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań w sferze produkcji i organizacji gospodarstw ze wskazaniem możliwości sfinansowania wprowadzania innowacji w gospodarstwie z działania „Współpraca” w ramach PROW 2014-2020,
• konsolidacja rolników i grup producentów rolnych w celu zdobycia korzystniejszej pozycji rynkowej,
• podejmowanie dodatkowych działań w zakresie przygotowania do sprzedaży, sprzedaż bezpośrednią, przetwórstwo produktów rolnych i bezpośrednią sprzedaż przetworzonych produktów do sieci handlowych - głównie poprzez grupy producentów rolnych.

Podsumowaniem była dyskusja plenarna nt. „Czy i jak możemy ograniczyć niekorzystne skutki wahań cen na rynkach rolnych?”, w której uczestniczyli rolnicy z Polski i z Niemiec.

Uczestnicy dyskusji zwracali uwagę na następujące zagadnienia:

• najbardziej pewną rzeczą jakiej mogą spodziewać się rolnicy w przyszłości to „pewność zmian sytuacji rynkowej”,
• zmiany wynikać będą zarówno ze zmiany relacji podaży i popytu na światowym rynku żywności oraz zmian preferencji konsumentów,
• rolnicy muszą liczyć się z koniecznością dostosowywania gospodarstw do zmian rynkowych oraz wymogów nowej Wspólnej Polityki Rolnej,
• zdobycie korzystniejszej pozycji rynkowej wiąże się z koniecznością dysponowania coraz większymi partiami jednolitych produktów: zboża, rzepaku, żywca, owoców, warzyw,
• potrzeba dysponowania dużymi partiami produktów wystąpi szczególnie, kiedy rolnicy podejmą próby sprzedaży produktów w systemie giełdowym,
• niekorzystnie postrzegany jest brak środków na konsolidację grup producentów rolnych w ramach działania „Grupy producentów” w PROW 2014-2020,
• dobrze ocenianą formą regulacji wzajemnych relacji są kontrakty kupna-sprzedaży umiejętnie zawierane z odbiorcami przez grupy producentów, organizacje rolników,
• duże gospodarstwa rolne i grupy producentów wytwarzające podstawowe produkty rolnicze nastawiają się głównie na sprzedaż nieprzetworzonych produktów, w dużych ilościach na podstawie kontraktów,
• różne formy przygotowania produktów do sprzedaży (przygotowanie do sprzedaży, wstępne przetwórstwo, sprzedaż bezpośrednia) będą raczej podejmowane przez średnie i mniejsze gospodarstwa oraz grupy producentów zrzeszających te gospodarstwa.

Rolnicy z dominującą produkcją trzody chlewnej w trakcie dyskusji zwrócili uwagę na takie aspekty jak:

• obniżanie kosztów przy odpowiedniej skali produkcji, jako ważny element konkurowania na rynku,
• wykorzystanie pasz własnych, odpadów poprodukcyjnych z produkcji roślinnej np. ziemniaków, produkcji spożywczej np. młóto browarniane,
• zbilansowanie, odpowiednie przygotowanie i zadawanie pasz,
• żywienie na mokro jako element poprawy wykorzystania paszy w żywieniu warchlaków i tuczników,
• produkcja trzody w cyklu zamkniętym – gwarancją dobrego i znanego materiału do dalszego chowu o znanym statusie zdrowotnym,
• profilaktyka weterynaryjna – podstawowy element opłacalności w produkcji trzody,
• bazowanie na polskich rasach – dostosowanych do polskich warunków,
• dywersyfikowanie produkcji rolniczej – np. poprzez uprawę ziemniaków, rzepaku, celem poprawy warunków ekonomicznych w sytuacji załamań cenowych na trzodę,

Dla gospodarstw z dominującą produkcją mleka najważniejszymi dyskutowanymi zagadnieniami były:

• problem zniesienia kwot mlecznych i brak szerokiej, szczegółowej informacji na temat planowanych rozwiązań
• wg producentów zniesienie kwot mlecznych wiązać się będzie ze stratą pieniędzy (duże pieniądze wydane na kwoty mleczne w trakcie rozwoju gospodarstwa) oraz wzrostem produkcji i obniżeniem ceny mleka,
• początkowy okres po likwidacji kwot mlecznych będzie prawdopodobnie okresem niestabilnych cen mleka,
• strategia wspólnego działania, różnicowanie produkcji i źródeł zbytu mleka i przetworów z mleka w gospodarstwie (np. sprzedaż bezpośrednia) może w wielu gospodarstwach posiadających dobrą lokalizację rynkową być rozwiązaniem pozwalającym osiągnąć lepszą cenę sprzedaży i pozycję na rynku,
• mimo obaw producenci deklarowali chęć zwiększenia skali produkcji mleka.

Rolnicy, dla których dominującymi lub jedynymi dochodami są dochody z produkcji roślinnej zwracali uwagę na następujące kwestie:

• gospodarstwa muszą posiadać magazyny o pojemności wystarczającej na przechowywanie zebranych plonów i ich sprzedaż przez cały rok, w momencie gdy ceny są najbardziej korzystne,
• dla osiągnięcia dobrej pozycji w sprzedaży produktów roślinnych potrzebne są coraz większe partie jednolitego towaru,
• dla wielu gospodarstw mniejszych wspólna sprzedaż np. poprzez grupy producentów czy organizacje producenckie jest dobrym rozwiązanie, ale ważne jest zabezpieczenie dużych partii jakościowo dobrego, jednolitego produktu.

Autor: CDR w Brwinowie