Gospodarstwa edukacjne w Szwajcarii

W ramach Planu działania Sekretariatu Centralnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2012-2013, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Odział w Krakowie zorganizowało wyjazd studyjny pn. „Funkcjonowanie gospodarstw edukacyjnych na przykładzie Szwajcarii”.

Uczestnikami wyjazdu, który odbył się w dniach: 30 września - 5 października 2013 r., byli doradcy rolniczy i pracownicy naukowi. Celem wizyty studyjnej było zapoznanie się z funkcjonowaniem gospodarstw edukacyjnych w Kantonie Tessyn (Ticino) w Szwajcarii, współpracą gospodarstw edukacyjnych w ramach sieci „Scuolla in Fattoria” prowadzonej przez Związek Rolników Tessyńskich, systemem doradztwa i szkoleń dla rolników prowadzących edukację w gospodarstwach oraz kreowaniem terytorialnych produktów turystycznych z uwzględnieniem oferty turystycznej gospodarstw rolnych.

Wizyta studyjna miała miejsce w południowej, włoskojęzycznej części Szwajcarii, w kantonie Tessyn (Ticino) ze stolicą w Bellinzona. Uczestnicy wyjazdu zakwaterowani byli w miejscowości Locarno, położonej nad jeziorem Maggiore.

Program wizyty rozpoczął się seminarium tematycznym prowadzanym przez Panią Anitę Tomaszewską ze Stowarzyszenia Rolników Tessyńskich (Unione Contadini Ticinesi), koordynatorkę projektu „Scuola in Fattoria”, Agroturystyka i Brunch w gospodarstwie. Gościnnie wystąpił również Pan Cleto Ferrari, Sekretarz Stowarzyszenia Rolników Tessyńskich.

Seminarium dotyczyło następujących zagadnień:

• Rolnictwo i obszary wiejskie w Szwajcarii;
• Znaczenie terminu gospodarstwa edukacyjnego;
• Analiza oferty gospodarstw edukacyjnych  i agroturystycznych w kantonie Ticino;
• Co ma do zaoferowania gospodarstwo edukacyjne?
• Kryteria jakościowe materiału do autokontroli;
• Jak przygotować dobrze wizytę z punktu widzenia nauczyciela i z punktu widzenia gospodarstwa;
• Organizacja i prowadzenie gospodarstwa edukacyjnego „Szkoła w gospodarstwie rolnym” („Scuola in Fattoria”);
• Zajęcia: doświadczenie – nauka – zachowanie;
• Tematyczne pomysły w odniesieniu do przedmiotów szkolnych;
• Przykłady gier i zabaw edukacyjnych do wykorzystania podczas wizyty.

W ramach wizyty studyjnej zaprezentowanych zostało 5 gospodarstw edukacyjnych skupionych w sieci „Scuola in Fattoria”.

Pierwsza wizyta odbyła się w gospodarstwie edukacyjnym „Alle Voliere” położonym w miejscowości Gudo w okręgu Bellinzona. Jest to gospodarstwo rolne, agroturystyczne i edukacyjne prowadzone przez fundację Diamante, zatrudniające miedzy innymi osoby niepełnosprawne, w tym umysłowo w średnim stopniu. Gospodarstwo zajmuje się hodowlą królików, kur niosek, kurcząt, indyków, kaczek, bażantów i pawi, dlatego realizowanymi tutaj programami edukacyjnymi są: ścieżka jajka i ścieżka mięsa.

Druga wizyta odbyła się w  gospodarstwie edukacyjnym „La Ghirona” położonym w miejscowości Lavertezzo w okręgu Locarno. Jest to małe, ekologiczne gospodarstwo rolne z areałem ok 7 ha, położone w górach. Specjalizuje się w hodowli kóz, a niewielkiej przetwórni przetwarza się mleko i mięso. Poza zwierzętami hodowlanymi (kozami, owcami i świniami) w gospodarstwie znajdują się osły i psy. Programy zajęć oparte są na zasobach gospodarstwa, z możliwością wykorzystania zwierząt, jako „pomocy i materiału dydaktycznego”. Głównymi ścieżkami edukacyjnymi realizowanymi w gospodarstwie jest ścieżka mleka, mięsa i wełny. W ramach edukacji „La Ghironda” prowadzi tygodniowe obozy w górach dla dzieci.  Dodatkowo oferuje agroturystykę i brunch w gospodarstwie.

Trzecia wizyta odbyła się w gospodarstwie edukacyjnym „Azienda Fratelli Aerni” położonym w miejscowości Gordola w okręgu Locarno. Jest to jedno z największych gospodarstw w Szwajcarii, prowadzone od 3 pokoleń, którego współwłaścicielem jest prezes Stowarzyszenia Rolników Tessynskich. Areał (własny oraz dzierżawiony) wynosi około 160 ha. W gospodarstwie prowadzona jest hodowla bydła znanej i cenionej rasy mięsnej Charolais, obecnie około 120 sztuk. Na potrzeby zwierząt uprawia się kukurydzę, soję
i pszenicę. 

W gospodarstwie realizowana jest ścieżka mięsa oraz specjalistyczny program dotyczący hodowli rasy Charolais.

Czwarta wizyta odbyła się w gospodarstwie edukacyjnym „Azienda Mugnaio” położonym  w miejscowości Semione w okręgu Blenio. Jest to niewielkie -8 ha- ekologiczne gospodarstwo rolne, specjalizujące się w hodowli kóz, kur niosek, kurcząt, indyków oraz królików. Gospodarstwo prowadzi uprawę różnego rodzaju kukurydzy, owoców i warzyw, a także posiada niewielką winnicę. Właściciele wytwarzają sery, kaszę kukurydzianą, syropy, przetwory i kosmetyki ziołowe i owocowe. Produkty z gospodarstwa, sprzedawane są
w ramach sprzedaży bezpośredniej we własnym sklepiku. Gospodarstwo uczestniczy w systemie „Bio-Suisse”.

Realizowane ścieżki edukacyjne to ścieżka mleka, jajka, owoców, kasztanów, ziołowa, zbóż oraz specjalny program „Skąd pochodzi żywność”. Dodatkowo można wziąć udział w wakacyjnym pobycie w gospodarstwie oraz skorzystać z „noclegu na sianie”.

Piąta wizyta odbyła się w gospodarstwie edukacyjnym „Azienda Ponzio” położonym w miejscowości S. Antonino w okręgu Bellinzona. Jest to gospodarstwo rolne o powierzchni ok. 52 ha (areał własny i dzierżawiony), w którym prowadzi głównie hodowlę krów mlecznych i bydła, kóz, owiec, świń, królików oraz uprawia zboże. Wśród pól znaczący areał stanowią pastwiska, na których wypasa się krowy i owce. Właściciele prowadzą również sklep z produktami lokalnymi oraz oferują noclegi w ramach agroturystyki. Gospodarstwo posiada bogatą kolekcję dawnych narzędzi i maszyn rolniczych, a także muzeum traktorów.

Realizowane ścieżki edukacyjne to ścieżka mleka oraz mięsa.

Podczas pobytu w Szwajcarii uczestnicy wyjazdu zapoznali się z produktami lokalnymi i specjałami gospodarstw, a także zwiedzili historyczne centrum miasta Bellinzona oraz klasztor San Bernardo i okolicę na wzgórzu Curzutt w Monte Carasso.

W ostatnim dniu pobytu odbyło się spotkanie podsumowujące wizytę studyjną w gospodarstwach edukacyjnych Szwajcarii. W spotkaniu wzięła udział Pani Anita Tomaszewska, koordynatorka projektu „Scuola in Fattoria”, która towarzyszyła uczestnikom przez cały okres trwania wizyty studyjnej. Spotkanie zaowocowało licznymi wnioskami oraz deklaracją współpracy i działania na rzecz rozwoju Ogólnopolskiej Sieci Zagród Edukacyjnych.