Relacja z wizyty studyjnej instytucji krajowych odpowiedzialnych za gospodarowanie wodą w rolnictwie, scalanie gruntów, gospodarkę wodno-ściekową oraz podmiotów prywatnych realizujących inwestycje z tego zakresu

Wizyta studyjna została zorganizowana w ramach Planu działania SC KSOW na lata 2012-2013, w celu nawiązania współpracy, zdobycia wiedzy, umiejętności, wymiany informacji i doświadczeń na rzecz działań służących rozwojowi obszarów wiejskich w zakresie gospodarowania wodą w rolnictwie, scalania gruntów oraz gospodarki wodno-ściekowej.

Wizyta została zorganizowana w dniach 19-21 września 2012 r. i składała się z trzech bloków tematycznych tj.:

• scalanie gruntów realizowane w ramach Schematu I działania 125 Poprawianie
  i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013),
• gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi realizowanymi w ramach Schematu II działania 125 Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa PROW 2007-2013,
• gospodarka wodno - ściekowa realizowana w ramach działania 321 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej PROW 2007-2013.

W ramach wizyty odbyły się spotkania merytoryczne obejmujące prelekcje przedstawicieli Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Urzędu Marszałkowskiego w Lublinie, Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie, Wojewódzkiego Biura Geodezji w Lublinie, Pracowni Geodezyjnej we Włodawie, Starostwa Powiatowego we Włodawie  oraz samorządów gmin powiatu włodawskiego. Wizyta pozwoliła m.in. na zapoznanie się z efektami realizowanych projektów na terenie województwa lubelskiego w ramach PROW 2007-2013 z zakresu gospodarowania zasobami wodnymi w rolnictwie, w tym funkcjonowania spółek wodnych, scalania gruntów oraz gospodarki wodno-ściekowej.

W trakcie pierwszego dnia wizyty zorganizowano spotkanie w Urzędu Marszałkowskim w Lublinie . Pan Sławomir Sosnowski, Wicemarszałek Województwa Lubelskiego, przedstawił ogólne informacje na temat poziomu wykorzystania środków PROW 2007-2013 przez Samorząd Województwa Lubelskiego. Następnie Pan Sławomir Struski, Dyrektor Departamentu Koordynacji Projektów oraz Pan Przemysław Zalewski, Zastępca Dyrektora Departamentu Rolnictwa i Środowiska przedstawili informacje na temat realizacji działań 125 i 321 PROW 2007-2013, ze szczególnym wskazaniem na Schemat I działania 125 - Scalanie gruntów. Należy podkreślić, że zgodnie z informacjami przekazanymi przez Samorząd Województwa Lubelskiego znaczna część środków na realizację PROW 2007-2013 w województwie lubelskim, została już wykorzystana.

Źródło: opracowanie Urzędu Marszałkowskiego w Lublinie.W Starostwie Powiatowym we Włodawie, które jest jednym z przodujących powiatów w Polsce w zakresie realizacji projektów scaleniowych, odbyło się spotkanie z przedstawicielami Starostwa Powiatowego, Pracowni Geodezyjnej we Włodawie oraz samorządów gminnych.

Przedstawiciele UM w Lublinie zaprezentowali szczegółowe informacje na temat realizacji działania 125 Schemat I Scalanie gruntów. Według tych informacji w ramach Schemat I niniejszego działania:

• 65 obrębów (wsi) podlega scaleniu gruntów w obecnym programie,
• 28 000 ha wynosi powierzchnia projektów realizowanych w ramach scalanych gruntów,
• 14 powiatów województwa lubelskiego bierze  udział w projektach scaleniowych.

Ponadto województwo lubelskie przygotowało program prac scaleniowych na przyszły okres programowania 2014-2020, w ramach którego:

• 165 obrębów (wsi) zostało zgłoszonych przez Starostwa Powiatowe do scalenia gruntów,
• 40 000 ha do zrealizowania w ramach Programu Prac Scaleniowych
• 80 000 ha wynosi powierzchnia wnioskowanych obiektów scaleniowych znajdujących się na liście rezerwowej.

Następnie przedstawiciele Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie  Pan Stanisław Jakimiuk, Dyrektor WZMiUM i Pan Andrzej Pichla, Zastępca Dyrektora WZMiUM, zaprezentowali efekty realizacji schematu II działania 125. Zostały poruszone istotne problemy oraz omówione projekty z zakresu ochrony przeciwpowodziowej i poprawy stanu uwilgotnienia użytków rolnych. Dużą uwagę poświęcono projektowi dotyczącemu melioracji szczegółowych w ramach zadania „Kujawy – Jarczówek - melioracje użytków rolnych , który obejmuje „Odbudowę koryta rzeki Wilkojadki na długości 10,050 km” oraz melioracje użytków rolnych na powierzchni 243 ha.

Ponadto przedstawiciele WZMiUM poinformowali, że w ramach zgłoszonych 18 projektów finansowanych z PROW 2007-2013 zaplanowano wykonanie następujacego zakresu rzeczowego:

• rozbudowę wałów przeciwpowodziowych rzeki Wisły i jej dopływów na łącznej długości 27,178 km,
• odbudowę koryt rzecznych (rzeka Bystra, Pasternik, Wełnianka, Wilkojadka)
  na długości 14,508 km, dla zapewnienia regulowanego odpływu dla poprawy uwilgotnienia użytków rolnych i zabezpieczenia budynków przed podtopieniami,
• przebudowę grobli i budowli upustowych zbiornika (zb. Mosty) na długości 3,190 km, dla usprawnienia nawodnień w systemie Kanału Wieprz – Krzna.

Na dzień 31 grudnia 2011 r. zakończono realizację 11 projektów z zakresu ochrony przeciwpowodziowej i poprawy stanu uwilgotnienia użytków rolnych wraz z ich przekazaniem do użytkowania, o wartości brutto z VAT 53 239 392,60 zł, co stanowi 37,5 % limitu środków brutto.

Na lata 2012 – 2014 zaplanowano do realizacji 11 projektów o wartości brutto z VAT 88 739 049,18 zł.

W roku 2012 planuje się zakończyć 3 projekty związane z rozbudową wałów przeciwpowodziowych rzek Wisły i Chodelki wraz z ich przekazaniem do użytkowania na długości 4,952 km.

Kolejno Pan Jerzy Kozłowski, Zastępca Dyrektora Departamentu Gospodarki Ziemią MRiRW, przedstawił cele, jakie postawili sobie uczestnicy wizyty studyjnej oraz informacje o projektach scaleniowych realizowanych w całej Polsce w ramach PROW 2007-2013.

Ponadto w dniu 19 września 2012 r. przedstawiciele WZMiUM zaprezentowali projekty zrealizowane w ramach PROW 2007-2013, polegające na budowie wałów przeciwpowodziowych na Wiśle w dolinie Parchacko- Bochotnickiej oraz w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą (zdjęcie nr 1, 2 i 3).

Zdjęcie nr 1. Wały przeciwpowodziowe na Wiśle w dolinie Parchacko - Bochotnickiej.

 

Zdjęcie nr 2 i 3. Wały przeciwpowodziowe na Wiśle w Kazimierzu dolnym nad Wisłą.

 

Źródło: własne

Źródło: własne

 

W trakcie spotkania poruszane były kwestie związane z dużym zainteresowaniem samorządów gminnych powiatu włodawskiego możliwością realizacji projektów scaleniowych na ich terenie. Fakt ten jest spowodowany możliwością zaobserwowania efektów, jakie zostały osiągnięte na terenach gmin, które zrealizowały projekty scaleniowe w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, 2004-2006 oraz w ramach PROW 2007-2013.

W związku z znaczną ilością projektów z zakresu scalania zrealizowanych w powiecie włodawskim władze gminne, jak również mieszkańcy gmin mają szansę zobaczyć, jak w rzeczywistości wygląda efekt realizacji projektu, tj. drogi wewnętrzne, struktura powierzchniowa gospodarstw, liczba działek. Dobrą praktyką zaobserwowaną w powiecie włodawskim jest promowanie i informowanie lokalnej społeczności o korzyściach wynikających z realizacji projektu, jego etapach i efektach. Zdaniem przedstawicieli Pracowni Geodezyjnej we Włodawie dobra współpraca pomiędzy Pracownią a mieszkańcami jest podstawą realizacji projektu, to lokalna społeczność musi chcieć realizacji inwestycji, gdyż to od niej wymagane będą pewne ustępstwa polegające m.in. na innej lokalizacji działek rolnych czy zmiany granic działek.

Ponadto przeprowadzono dyskusję na temat limitu kosztów kwalifikowalnych na 1 ha projektu przypadających na opracowanie projektu scalenia i na wykonanie prac poscaleniowych.

Samorządy gminne postulowały zwiększenie niniejszych limitów, argumentując to faktem wzrostu kosztów usług i materiałów budowlanych wykorzystywanych przy realizacji projektu scaleniowego. Podkreślono również, iż limity obecnie obowiązujące w ramach działania są wykorzystywane maksymalnie, a i tak w niektórych przypadkach nie są możliwe do zrealizowania pewne elementy zagospodarowania poscaleniowego lub realizowane są w niższym standardzie.

Następnie przedstawiciele Pracowni Geodezyjnej Włodawa wraz z wójtem gminy Hańsk zaprezentowali obiekt scaleniowy wraz z zagospodarowaniem poscaleniowym w miejscowości Ujazdów. W trakcie realizacji mniejszego obiektu przeprowadzane były liczne konsultacje z mieszkańcami, niezbędne było również zorganizowanie w terenie siedziby dla geodetów pracujących przy projekcie, co pozwoliło mieszkańcom wsi objętej projektem na codzienny kontakt z projektantami.

Zdjęcie nr 4. Obiekt scaleniowy w miejscowości Ujazdów – utwardzona droga gminna powstała w wyniku zagospodarowania poscaleniowego.

 

Źródło: własne

Pierwszym etapem wizyty studyjnej w dniu 21 września 2012 r. było odwiedzenie stworzonego na potrzeby realizacji projektu scaleniowego we wsi Krzykowierzba, gmina Wyryki, tymczasowego biura dla pracowników Pracowni Geodezyjnej we Włodawie. Zlokalizowanie takiego biura w bliskim sąsiedztwie realizowanego projektu pozwoliło na systematyczny kontakt geodetów ze społecznością, co pozytywnie wpływało na rozwiązywanie na bieżąco powstałych problemów i konfliktów wynikających z realizacji projektu scaleniowego.

Zdjęcie nr 5. Biuro geodetów realizujących projekt we wsi Krzykowierzba, gmina

Źródło: własne

Następnie przedstawiciele gmin Stary Brus zaprezentowali zrealizowaną w ramach działania 321 przydomową oczyszczalnię ścieków. Wójt gminy poinformował, że na terenie gminy występuje rozproszona zabudowa w związku z powyższym najbardziej efektywnym rozwiązaniem w przypadku wielu miejscowości okazało zaopatrzenie gospodarstw w przydomowe oczyszczalnie ścieków w ramach projektu współfinansowanego ze środków PROW 2007-2013. W ramach projektu powstało ponad 70 przydomowych oczyszczalni ścieków.

Zdjęcie nr 6. Przydomowa oczyszczalnia ścieków w gminie Stary Brus.

Źródło: własne

Kolejnym etapem wyjazdu była wizyta wraz przedstawicielem Urzędu Gminy Hańsk do realizowanego obecnie projektu polegającego na budowie oczyszczalni ścieków w miejscowości Dubeczno, gmina Hańsk. Przedstawiciel gminy poinformował, że na terenie gminy Hańsk funkcjonowała oczyszczalnia ścieków jednak jej przepustowość nie była wystarczająca, ponadto była już technologicznie przestarzała. W związku z tym władze gminy podjęły decyzje o realizacji nowej oczyszczalni ścieków o przepustowości 120 m3/d. Środki na realizację zostały pozyskane z PROW 2007-2013 z działania 321.

Oczyszczalnia ścieków została zlokalizowana w pobliżu największego producenta ścieków czyli Huty szkła gospodarczego w Dubecznie (zdjęcie nr 7 i 8). Koszt inwestycji to ponad 2 miliony złotych. Uruchomienie nowej oczyszczalni zaplanowano na połowę listopada.

Zdjęcie nr 7 i 8. Teren budowy oczyszczalni ścieków w miejscowości Dubeczno gmina Hańsk.

Źródło: własne

Źródło: własne

Ostatnim etapem wyjazdu była wizyta na zbiorniku retencyjnym w miejscowości Mosty, stanowiącym element systemu kanału Wieprz-Krzna. Zbiornik zajmuje powierzchnię 396 ha.

Zdjęcie nr 9. Zbiornik retencyjny w miejscowości Mosty.

Źródło: własne

Uzyskane w trakcie spotkań informacje o dobrych praktykach stasowanych w województwie lubelskim zostaną przekazane innym województwom w celu ich adaptacji.

Autor: MRiRW