Relacja z Konferencji „The CAP towards 2020” organizowanej przez Komisję Europejską

Z inicjatywy Komisarza ds. Rolnictwa Daciana Ciolosa 13 lipca 2012 roku odbyły się społeczne konsultacje reformy Wspólnej Polityki Rolnej po 2014 roku. Konsultacje zorganizowano w formie konferencji podzielonej na sesje plenarne oraz obrady grup roboczych.

Grupom roboczym przyporządkowano 3 zagadnienia tematycznie:

·   WPR a bezpieczeństwo żywnościowe

·   WPR a zasoby naturalne

·   WPR a zrównoważony rozwój terytorialny

Komisarz Ciolos otwierając obrady wymienił następujące kwestie wymagające dyskusji, dotyczące kształtu przyszłego WPR:

-utrzymanie produkcji żywności w UE

-zachowanie zasobów naturalnych

-otwarcie UE na światowe rynki

-lokalne powiązania rolnictwa

-zróżnicowanie rolnictwa europejskiego

-starzenie się społeczności wiejskich

-potrzeby upraszczania WPR

Wśród opinii poruszanych podczas konferencji wielokrotnie zwracano uwagę na potrzebę reformy obecnej polityki rolnej, dopracowanie jej nowego kształtu, dostosowanie do zmian klimatycznych, oczekiwań podatników europejskich a także producentów rolnych. Dyskutanci różnili się jednak w sposobie rozumienia tych haseł.

Bezpieczeństwu żywności rozumianemu z jednej strony jako zabezpieczenie dostatecznej (równoważącej popyt) podaży żywności przeciwstawiano bezpieczeństwo jakościowe uzyskiwanych produktów i oczekiwania konsumenta europejskiego wobec ich wartości zdrowotnych. Środowiskowe aspekty ochrony zasobów naturalnych budziły wiele kontrowersji. Zwracano uwagę, iż ekologizacja produkcji rolnej jest zgodna z oczekiwaniami społecznymi nie może jednak być jedynie pustym hasłem. Zawarte w propozycji reformy przedziały liczbowe wymagają jeszcze wielu przemyśleń i dyskusji tak aby uwzględnić z jednej strony wymierny efekt środowiskowy nie zagrażając równocześnie potrzebom żywnościowym Europy i świata. Równocześnie reforma WPR musi uwzględnić potrzeby równania szans rozwoju wszystkich regionów.

Uczestnicy grupy roboczej obradującej nad bezpieczeństwem żywności byli zgodni co do potrzeby utrzymania przez UE pozycji lidera w światowej produkcji żywności i przemyśle rolno-spożywczym. Zwracano przy tym uwagę na potrzebę zachowania długotrwałej równowagi gospodarczej i ekologicznej w tym aspekcie. Dyskutowano o kwestii zazielenienia, korzystnego z punktu widzenia środowiskowego i społecznego, lecz dyskusyjnego ze względu na konkurencyjność rolnictwa europejskiego na rynkach światowych oraz na problem głodu w krajach ubogich

Zazielenienie było również najbardziej kontrowersyjnym tematem grupy roboczej obradującej nad zasobami naturalnymi, a zwłaszcza powiązanie dopłat bezpośrednich z wymogiem płodozmianu, wyłączenia powierzchni produkcyjnej na cele ekologiczne i konieczność utrzymywania trwałych użytków zielonych w gospodarstwie.  Uczestnicy konferencji zwracali uwagę, iż wszystkie 3 aspekty są słuszne co do idei - należy jednak rozważyć ich konsekwencje dla kształtu produkcji rolnej w 2020 roku, jej konkurencyjności na rynkach światowych a także praktycznego znaczenia dla środowiska. Jako przykłady wypaczenia idei zazielenienia podano m. in. zapis dopuszczający 70% udział danej rośliny w strukturze zasiewów gospodarstwa, który z punktu widzenia dobrej praktyki rolniczej i względów krajobrazowych jest w istocie zapisem o konsekwencjach antyśrodowiskowych. Podobnie interpretowano wymóg utrzymywania trwałych użytków zielonych w gospodarstwie, który bez jednoczesnego zapisu o konieczności ich właściwej eksploatacji nie przyniesie pożądanych efektów a może przyczynić się m. in. do ograniczenia siedlisk lęgowych. Wyłączenie powierzchni użytków rolnych na cele ekologiczne wymaga natomiast doprecyzowania – tak aby wyłączona powierzchnia mogła stanowić „wirtualny zapas spożywczy” nie przyczyniając się jednocześnie do ograniczania zasobów ziemi uprawnej.

Podobnie grupa robocza obradująca nad tematem rozwoju regionalnego zwróciła uwagę na postulowane progi procentowe wymagane w kwestii zazielenienia. Zwracano uwagę na istniejące obecnie różnice w rozwoju regionów, które mogą wymagać większej elastyczności WPR w celu dostosowania działań do lokalnych potrzeb (także w kwestiach zazieleniania). Podkreślano potrzebę ekologicznego, gospodarczego ale przede wszystkim społecznego zrównoważenia rozwoju regionów. Równocześnie sygnalizowano, iż reforma systemu dopłat po 2014 roku może wymagać w wielu regionach okresów przejściowych gwarantujących uniknięcie jej negatywnych skutków na niektórych obszarach. 

Punktem wspólnym w pracach grup roboczych była konieczność dążenia do uproszczenia i równości dostępu do środków WPR. Jednocześnie zwracano uwagę, iż tak dla bezpieczeństwa żywnościowego, aspektów środowiskowych jak i rozwoju terytorialnego nieodzowne są działania związane z innowacją i transferem wiedzy.

Prezentacje z konferencji znajdują się na stronie: http://ec.europa.eu/agriculture/events/cap-conference-2012_en.htm

Autor:  K.Bańkowska SAEPR/ FAPA