Konferencja Wiejska Polska, Licheń

Dwudniowa konferencja „Wiejska Polska”, na którą w dniach 26 -27 maja b.r. przyjechali do Lichenia liderzy polskiej wsi, była kontynuacją zapoczątkowanej w 2011 r. debaty pn. „Wiejska Polska w odniesieniu do PROW 2007-2013”. Sołtysi i przedstawiciele środowisk wiejskich dyskutowali o przyszłości polskiej wsi i potrzebie systemów wsparcia oddolnych inicjatyw, pobudzających aktywność oraz kreatywność wiejskich społeczności lokalnych. W niedzielę 27 maja odbyły się uroczyste obchody 20-lecia ruchu stowarzyszeniowego sołtysów.

Konferencja została zorganizowana przez Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów w ramach  Planu działania Sekretariatu Centralnego Krajowej Sieci obszarów Wiejskich na lata 2012-2013.

Uczestników konferencji, sołtysów i liderów wiejskich, Andrzeja Hałasiewicza eksperta w Kancelarii Prezydenta RP oraz Ryszarda Wilczyńskiego prekursora odnowy wsi w Polsce i wiceprezesa Europejskiego Stowarzyszenia Rozwoju Obszarów Wiejskich i Odnowy Wsi, a także przedstawicieli resortu rolnictwa i agencji rządowych, serdecznie powitał senator Ireneusz Niewiarowski prezes Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów.

-Dwadzieścia lat temu, gdy tworzył się ruch stowarzyszeniowy sołtysów, w Polsce nikt nawet nie marzył o takich formach wsparcia inicjatyw wiejskich, jak odnowa wsi, Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich czy fundusz sołecki – przypomniał I. Niewiarowski.
- W ubiegłym roku gościem specjalnym konferencji „Wiejska Polska” był Bronisław Komorowski i wówczas wręczyliśmy panu prezydentowi „Paszport do Wiejskiej Polski”. Nasze, drugie już spotkanie w Licheniu na temat przyszłości polskiej wsi, jest kontynuacją Forum Debaty Publicznej, która odbywa się w Pałacu Prezydenckim. Chcemy swoje przemyślenia, stanowiska i uwagi zgłaszać panu prezydentowi.

– Forum Debaty Publicznej jest formą konsultacji prezydenta Bronisława Komorowskiego ze społeczeństwem. Obecna konferencja w Licheniu poszerza tę Debatę – powiedział Andrzej Hałasiewicz. - Obszary wiejskie są szansą rozwoju dla Polski i musimy umieć ją wykorzystać, a Forum Debaty Publicznej stara się o tych wszystkich sprawach rozmawiać. W Kancelarii Prezydenta RP trwają prace nad stworzeniem funduszu, który w sposób systematyczny wspierałby organizacje obywatelskie.

Uczestnicy konferencji „Wiejska Polska” zadeklarowali swoje poparcie dla oddolnych inicjatyw lokalnych wykorzystujących gotowość do działania mieszkańców poszczególnych sołectw. W przyjętej deklaracji domagają się, aby w okresie programowania na lata 2014–2020 odnowa wsi finansowana ze środków unijnych łączyła wymiar inwestycyjny z zaangażowaniem społeczności lokalnych i korzystając z zapowiadanej możliwości podejścia wielofunduszowego pozwalała na realizację oddolnych lokalnych inicjatyw. Zwracają uwagę na konieczność nowelizacji ustawy o funduszu sołeckim uwzględniającą m. in. możliwość dokonywania zmian w funduszu w ciągu roku budżetowego, wspólne działanie kilku wiosek czy też wzmocnienie finansowe przez zmianę ustawy o zbiórkach publicznych. Środki z funduszu sołeckiego powinny też w łatwiejszy sposób stanowić wkład własny do innych projektów. Konieczne są zmiany w otoczeniu prawnym związanym z funkcjonowaniem lokalnych społeczności i rozwoju wiejskiej aktywności gospodarczej. Należy uprościć szereg regulacji prawnych m.in. dotyczących funkcjonowania małych wiejskich organizacji, wytwarzania i lokowania na rynku produktów lokalnych, sprzedaży bezpośredniej z gospodarstwa rolnego, stosowania uproszczeń i jednoznacznych interpretacji przepisów skarbowych, sanitarnych oraz innych generujących bariery dla aktywności mieszkańców wsi.

Liderzy wiejscy z nadzieją oczekują zastosowania nowego podejścia o nazwie CLLD (Community Led Local Development  - rozwój lokalny kierowany przez społeczność). Zasady i cele kryjące się pod tym pojęciem mogą stać się nową szansą nie tylko dla obszarów wiejskich, ale także dla społeczności terenów zurbanizowanych. W ramach podejścia CLLD będą mogły powstawać lokalne partnerstwa międzysektorowe i otrzymywać środki na kompleksowe rozwiązywanie lokalnych problemów z różnych funduszy, w tym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego. Wyrazili poparcie dla szerokiego zastosowania nowego instrumentu rozwojowego (CLLD) wspierającego oddolne inicjatywy wiejskie.

Należy zgodnie z konstytucyjną zasadą pomocniczości wzmocnić sołectwo w ustawie o samorządzie gminnym –apelują sołtysi. Sołectwo winno otrzymać silniejszą pozycję prawną, upodmiotowienie decyzyjne i majątkowe w taki sposób, aby nie naruszyć integralności gminy i zapisów konstytucji. Możliwe jest tu zastosowanie szeregu rozwiązań od przekazywania kompetencji sołectwom o większej liczbie mieszkańców, poprzez przyznawanie pewnej zdolności sądowej i dopuszczenia do uczestnictwa w obrocie cywilno – prawnym. Z nadzieją oczekują na zapowiedzianą przez Pana Prezydenta nową ustawę o wzmocnieniu udziału mieszkańców w działaniach samorządu terytorialnego i wnoszą o śmielsze odniesienia rozszerzające możliwości sołectwa.

Na konferencji dyskutowano nad różnymi aspektami funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego na wsi. Głos zabrali eksperci, trenerzy i praktycy ruchu odnowy wsi, Lokalnych Grup Działania oraz sołtysi. Ryszard Wilczyński przedstawił dorobek 15 lat metody odnowy wsi i jej przyszłość w Polsce. Ryszard Kamiński prezes Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich omówił współpracę LGD ze społecznościami sołeckimi. Socjolog Wojciech Knieć z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu ocenił kondycję obywatelską na wsi. Witold Magryś wskazał, jakie możliwości tkwią w sieciach współpracy na podstawie działalności Śląskiego Związku Gmin i Powiatów. Andrzej Hałasiewicz przedstawił koncepcję rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność jako nowy element polityki spójności w okresie programowania 2014-2020.

Drugiego dnia konferencji podczas obchodów 20-lecia ruchu stowarzyszeniowego sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Dariusz Młotkiewicz odznaczył osoby najbardziej zasłużone  dla działalności stowarzyszeniowej sołtysów. Za wybitne zasługi dla rozwoju samorządu terytorialnego oraz działalność na rzecz społeczności lokalnych Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski otrzymała Joanna Iwanicka redaktor naczelna „Gazety Sołeckiej” oraz sołtysi: Stanisław Lawera, Ryszard Papierkowski i Franciszek Sztuka.

Autor: Grażyna Kaniewska/Gazeta Sołecka

Fot. Mirek Jurgielewicz/RAi Konin