Gleba jako źródło życia - konferencja w Białymstoku

W dniu 27.09.2018 roku w Białymstoku, odbyła się konferencja pt. „Gleba jako źródło życia – ochrona oraz jej racjonalne wykorzystanie”. Konferencja została zorganizowana w ramach zawartego konsorcjum Lubelskiej Izby Rolniczej z Mazowiecką Izbą Rolniczą, Podkarpacką Izbą Rolniczą, Podlaską Izbą Rolniczą, Łódzką Izbą Rolniczą oraz Krajową Radą Izb Rolniczych i Instytutem Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach.

Celem konferencji było podniesienie wiedzy grupy docelowej oraz zrozumienie problemu w zakresie szeroko rozumianej ochrony gleb i wód poprzez racjonalne nawożenie oraz stosowanie naturalnych zasobów, która ma bezpośredni wpływ na ochronę środowiska i przeciwdziałanie zmianom klimatu.

Uczestnikom konferencji zaraz po zarejestrowaniu się zostały wręczone materiały konferencyjne, które zostały specjalnie na ten cel przygotowane. Materiały konferencyjne zwierały teczkę, notatnik, długopis oraz skrypt konferencyjny zawierający streszczenie prezentacji, które były prezentowane przez wykładowców podczas omawiania poszczególnych tematów.

Otwarcia konferencji uczynił Prezes Podlaskiej Izby Rolniczej Pan Grzegorz Leszczyński, który jednocześnie przywitał zaproszonych gości i poinformował wszystkich o celu konferencji, przedstawił jej zarys oraz pokrótce omówił problem związany z zakwaszeniem gleb w Polsce i możliwością jej wapnowania.

Na temat roli i znaczenia Izb Rolniczych w zakresie ułatwiania wymiany wiedzy pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w rozwoju obszarów wiejskich opowiedziała Pani Dyrektor Podlaskiej Izby Rolniczej Agnieszka Artemiuk. Szeroko omówiła ona historię Izb Rolniczych oraz dokumenty na podstawie których funkcjonują Izby Rolnicze w Polsce. Pani Dyrektor przedstawiła informacje na temat działania Podlaskiej Izby Rolniczej oraz roli jaką Izby Rolnicze odgrywają w przekazywaniu wiedzy rolnikom. Przedstawione zostały również działania jakie Izba Rolnicza podejmuje na rzecz rozwoju obszarów wiejskich - pobierz prezentację.

Wykładowcami prezentującymi poszczególne tematy konferencji byli przedstawiciele Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach (Pani dr Tamara Jadczyszyn, Pani dr Alicja Sułek, Pani prof. dr hab. Alicja Pecio oraz Pan dr Rafał Wawer i dr Jacek Niedźwiecki) oraz OSChR w Białymstoku Pani Urszula Zimnoch.    

Pan dr Rafał Wawer reprezentujący Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach w swoim wykładzie omówił zasady tworzenia i wykorzystania krajowych baz danych o glebach oraz omówił zastosowanie nowych technologii do ich tworzenia. Podczas wykładu zostały scharakteryzowane gatunki gleb jakie występują w Polsce oraz ich kompleksy przydatności rolniczej. Pan dr Rafał Wawer wyjaśnił jakie maja zastosowanie bazy danych o glebach oraz jak one mogą być bezpośrednio przydatne w rolnictwie a co za tym idzie jak korzystanie z map glebowych może wpływać pośrednio na ochronę środowiska. Bardzo interesująco przekazana była informacja ma temat wykorzystania map glebowo – rolniczych podczas zabiegów nawożenia oraz do określenia zapotrzebowania gleby na poszczególne mikroelementy. Podczas wykładu została omówiona także Dyrektywa INSPIRE INfrastructure for SPatial InfoRmation in Europe (Infrastruktura Informacji Przestrzennej w Europie). Innymi słowy jest to zespół środków prawnych, organizacyjnych i technicznych wraz z powiązanymi z nimi usługami oferujący powszechny dostęp do danych przestrzennych na terenie Unii Europejskiej. Ma on wspomagać ustawodawców w podejmowaniu decyzji i działań mogących mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na środowisko. W ramach INSPIRE w każdym z państw UE ma być stworzony geoportal umożliwiający dostęp do odpowiednio zharmonizowanych zasobów danych przestrzennych w formie usług sieciowych, serwisów katalogowych oraz przede wszystkim poprzez metadane. W Polsce portal ten funkcjonuje pod adresem www.geoportal.gov.pl. Na zakończenie wykładu zostały omówione niektóre wyniki badań, które były prowadzone przez IUNG Puławy dotyczące zawartości wody w glebie oraz jej racjonalnego nawadniania. Przedstawiono również praktyczne przykłady użycia danych glebowych w rolnictwie.

Bioróżnorodność środowiska glebowego oraz praktyczne znaczenie badań nad bioróżnorodnością omówił dr Jacek Niedźwiecki, który jest pracownikiem naukowym IUNG Puławy. Podczas wykładu została scharakteryzowana bioróżnorodność środowiska glebowego, która została określona jako zmienność żywych organizmów zamieszkujących wszystkie środowiska oraz zmienność     systemów ekologicznych, których częścią są te organizmy, przy czym tak ujęta zmienność obejmuje różnorodność wewnątrzgatunkową, międzygatunkową i różnorodność ekosystemów. Pan dr Jacek Niedźwiecki opowiedział o Programie Wieloletnim IUNG – PIB na lata 2016 – 2020 obejmującym wykorzystanie i ochronę rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski z uwzględnieniem zasad WPR. Podczas wykładu została także omówiona Unijna Strategia Ochrony Różnorodności Biologicznej na okres do 2020 roku. Uczestnicy konferencji szczegółowo poznali nie tylko definicje gleby ale także poznali czynności fizykochemiczne w niej zachodzące, w których biorą udział w szczególności mikroorganizmy oraz mikroelementy. Wykład Pana doktora Jacka Niedźwieckiego ułatwił zrozumieć dlaczego współczesne rolnictwo powinno sprzyjać zachowaniu bioróżnorodności środowiska glebowego. Bioróżnorodność w rolnictwie zapewnia utrzymanie prawidłowej struktury i żyzności gleby, zapylanie upraw, biologiczną ochronę, zapobieganie erozji gleby, obieg składników pokarmowych oraz lepszą gospodarkę wodną w agrocenozach.

Na temat roli i znaczeniu Okręgowych Stacji Chemiczno Rolniczych opowiedziała Pani Urszula Zimnoch długoletni pracownik Stacji. Przedstawiła ona szczegółowe informacje na temat struktury organizacyjnej Stacji Chemiczno Rolniczej w Białymstoku. W swoim wykładzie Pani Urszula Zimnoch stwierdziła, że współpraca OSChR z Ośrodkami Doradztwa Rolniczego i Izbami Rolniczymi opiera się głównie na wymianie informacji, doświadczeń, doradztwie i szkoleniach. Podczas wykładu zostały omówione przykładowe wyniki badań na zawartość mikroelementów oraz zostały one szczegółowo opisane (fosfor, magnez, potas). Jednym z głównych tematów wykładu było udowodnienie, że analiza gleby prowadzona przez rolników jest podstawą racjonalnego nawożenia. Podczas wykładu został omówiony oraz zaprezentowany sposób pobierania próbek glebowych. Powszechnie uważa się, że za poprawność wyników analizy odpowiada laboratorium. Okazuje się jednak, że niewłaściwe pobranie próbek może aż w 75–80% wpłynąć na wynik analizy. Szczegółowo został omówiony odczyn gleby oraz jego wpływ na dostępność składników mineralnych oraz potrzeby wapnowania - pobierz prezentację.

Pani prof. dr hab. Alicja Pecio omówiła racjonalną gospodarkę nawozową i możliwość wykorzystania zasobów naturalnych oraz ich wpływ na ochronę środowiska a także na zmiany klimatu. Wykład opierał się na pokazaniu problemu zakwaszenia gleb w Polsce oraz potrzeby ich wapnowania. Szczegółowo pokazano przyczyny zakwaszenia gleb w Polsce. Zakwaszenie gleb ma charakter przede wszystkim naturalny i wynika ze specyfiki procesu glebotwórczego i rodzaju skał macierzystych. Zostały przedstawione szczegółowe dane dotyczące zakwaszenia gleb takie jak powierzchnie zakwaszenia użytków rolnych, odczyn pH sprzyjający zakwaszeniu oraz dane dotyczące zapotrzebowania gleb na wapno. Na podstawie wyników badań podczas wykładu został omówiony również współczynnik utraty plonu w zależności od pH gleby. W podsumowaniu stwierdzono że zakwaszenie stanowi jeden z ważniejszych elementów chemicznej degradacji gleb pomimo zmniejszonej ostatnio presji antropogenicznych przyczyn zakwaszenia oraz jest dużą barierą w produkcji roślinnej i stanowi zagrożenie dla środowiska. W podsumowaniu stwierdzono, że:

• Koszty zabiegu wapnowania gleb nie mogą być w całości przerzucone na rolników, tak jak to dzieje się obecnie, szczególnie dotyczy to małych gospodarstw na glebach lekkich i bardzo lekkich;
• W obecnych warunkach ekonomicznych rolnicy użytkujący te gleby nie są w stanie podołać wysokim nakładom na zabieg, którego koszt na 1 ha oszacowano na 450 zł·rok-1
• Powinno umożliwić się dofinansowanie zabiegów wapnowania gleb o odczynie poniżej pH 5,5
• Bez uregulowania odczynu trudno spodziewać się wzrostu konkurencyjności uzyskiwanych produktów rolnych i zapewnienie odpowiedniej jakości
• Programem wapnowania powinny być objęte wszystkie gleby użytkowane rolniczo  w naszym kraju, przede wszystkim gleby wykazujące odczyn bardzo kwaśny i kwaśny, niezależnie od położenia administracyjnego

Zasoby wody na świecie, zasoby wody w Polsce, wykorzystanie wody w polskim rolnictwie ten temat podczas konferencji przedstawiła Pani dr Tamara Jadczyszyn. Podczas wykładu został omówiony temat suszy rolniczej w Polsce, który tak bardzo zelektryzował wszystkich rolników w bieżącym roku. Przedstawione zostało racjonalne gospodarowanie wodą w rolnictwie oraz optymalizacja zużycia wody w produkcji roślinnej.  Podczas swojego wykładu Pani dr Tamara Jadczyszyn wytłumaczyła uczestnikom konferencji na czym polegają działania ograniczające straty wody w rolnictwie oraz przedstawiła przykłady, które można bezpośrednio wykorzystać w gospodarstwach rolniczych. Szczególna uwaga została zwrócona na zróżnicowanie terminów stosowania nawozów, Ustawę Prawo Wodne oraz na zasady zarówno przechowywania jak i szczegółowego stosowania nawozów w rolnictwie.

Na zakończenie konferencji Pani dr Alicja Sułek przedstawiła i omówiła innowacyjne, przyjazne dla środowiska technologie produkcji roślinnej. Technologie produkcji rolniczej przedstawione zostały jako całokształt zagadnień związanych z pozyskiwaniem produktu. Technologia produkcji roślinnej jako proces odbywający się w określonych warunkach, składający się z działań i zabiegów, wykonywanych w określonej kolejności, prowadzący do uzyskania efektów w postaci plonu, o pożądanych parametrach jakościowych. W technologii produkcji roślinnej wielkość i jakość produktu zależy od genotypu rośliny i układu czynników zewnętrznych kształtujących warunki jej życia. Podstawą skuteczności tych działań jest doskonała znajomość roślin uprawnych. Omówione zostały czynniki agrotechniczne wpływające na efektywność produkcji a zarazem szczegółowo omówiono szerokorozumiany postęp biologiczny. Zostały przedstawione i omówione wyniki badań, które mają bezpośredni wpływ na szeroko zdefiniowaną innowacyjną technologię produkcji roślinnej.

W konferencji udział wzięli przedstawiciele rolników, doradców rolniczych, Lokalnych Grup Działania oraz przedstawiciele Jednostek Samorządu Lokalnego. Uczestnicy konferencji uświadomili sobie czym tak naprawdę jest gleba oraz jak jej poznanie oraz racjonalne wykorzystywanie z jednej strony wpływa na wysokość plonów, które są tak ważne dla każdego z nas a z drugiej strony może wpływać na ochronę środowiska.

Pozostałe prezentacje do pobrania

Więcej informacji o projekcie - zobacz

„Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi”

„Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020”