Wizyta studyjna na Szlaku Kulinarnym Podkarpackie Smaki

W dniach 26-28 września 2018 odbyła się wizyta studyjna na Szlaku Kulinarnym Podkarpackie Smaki, która była okazją do zapoznania się z funkcjonującymi podmiotami, gdzie prowadzona jest produkcja oraz sprzedaż produktów tradycyjnych w województwie podkarpackim. Wizyta studyjna była organizowana przez Lokalną Grupę Działania Ziemi Kraśnickiej przy udziale partnerów projektu Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior-Lokalna Grupa Działania, Lokalnej Grupy Działania na Rzecz Rozwoju Gmin Powiatu Lubelskiego „Kraina wokół Lublina” oraz Lubelskim Stowarzyszeniem Miłośników Cydru w ramach operacji : „Turystyka kulinarna szansą na rozwój obszarów wiejskich”

Głównym  celem operacji   jest wzrost znaczenia  i upowszechnienie turystyki kulinarnej  jako narzędzia poprawy konkurencyjności na obszarach wiejskich ale również upowszechnienie aktualnej wiedzy i wymiana doświadczeń na temat funkcjonowania szlaków kulinarnych w Polsce, upowszechnienie aktualnej wiedzy na temat polskich produktów i artykułów spożywczych wysokiej jakości oraz wymiana doświadczeń i wzrost umiejętności praktycznych w zakresie nowych kierunków działalności pozarolniczej

Pierwszym punktem wizyty studyjnej była wizyta i obiad w Baszni Dolnej- to idealne miejsce dla miłośników historii, tradycyjnego jadła i aktywnej turystyki w otoczeniu przyrody. Składa się ona z kilku tematycznych obiektów. Na parterze odtworzonego dworku ziemiańskim znajduje się restauracja, w której można posmakować dawnych potraw kuchni kresowej. Z kolei na smakoszy galicyjskich tradycji kulinarnych czeka dawna drewniana karczma wiejska, w której odbywają się warsztaty pieczenia chleba, pierników czy proziaków nazywanych tu podpałkami. Następnie odbyło się spotkanie z p. Leszkiem i Danutą Jakimowicz, którzy w 2013 r. założyli rodzinną firmę LEDA SER. Obecnie skupiają się na produkcji serów podpuszczkowych, m.in. wędzonych, dojrzewających, białych z czarnuszką, czosnkiem i papryką, ziołowych oraz ziołowych panierowanych w papryce z burrito, w czosnku niedźwiedzim oraz pieprzu cytrynowym. W ich ofercie znajdziemy także makaron serowy, warkocze serowe, ricottę, bryndzę wólczańską, ser w panierce i ser sałatkowy. Trzy lata temu wzbogacili asortyment przygotowując inne wyroby mleczne: wartościowe jogurty i domowe masło, które ma niepowtarzalny smak i aromat. Sery wytwarzają z mleka od własnych krów oraz mleka pozyskiwanego od sprawdzonych dostawców w ramach tzw. działalności MOL (marginalnej, lokalnej i ograniczonej).

Kolejny punkt wizyty przewidywał spotkanie w Gospodarstwie Rybackim w  Starzawie. Posiada ono długoletnią tradycję sięgającą 1929 r. Położone jest ono na terenie gminy Stubno, tuż przy granicy z Ukrainą, w odległości 25 km od Przemyśla. Gospodarstwo obejmuje zespół stawów o powierzchni 800 ha. Wodę do nich doprowadza rzeka Wisznia. Prowadzi hodowlę karpia królewskiego oraz amura, tołpygę, suma europejskiego, szczupaka, lina, jazia oraz karasie złociste i srebrzyste. Jest tu także własna linia karpia, tzw. „linia starzawska”. Karp starzawski wyróżnia się wydłużonym kształtem ciała i jest pełnołuski. Działa tu wyjątkowa smażalnia ryb, można by powiedzieć wręcz nawet „królewska”, wspaniale zaprojektowana z jednym z największych grillów w Polsce. Następnie grupa udała się do Przemyśla na degustację najsłynniejszych lodów w tej części Polski. 

Kolejny dzień przyniósł kolejne dobre praktyki na szlaku kulinarnym: uczestnicy odwiedzili  Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach. Arboretum od lat przoduje w odkrywaniu tradycji  upraw, a także w pielęgnacji sadów dereniowych, które rosną na jego terenie. Od ośmiu lat organizuje także Międzynarodowy Festiwal Derenia w związku z tym uczestnicy mieli możliwość degustacji przetworów z derenia.  Następnie grupa udała się do Fabryki Ciast i Cukrów dr Stanisława Gurgula w Jarosławiu -członka Klastra Podkarpackie Smaki. Tradycja wypieku biszkoptów przywędrowała do Jarosławia z terenów Sabaudii, późniejszego Księstwa Sabaudii-Piemontu. Pierwsze biszkopty w tym mieście pieczono prawdopodobnie już od 1876 r. w „Parowej Fabryce Biszkoptów, Pierników i Cukrów L. Czyńskiego w Jarosławiu”. Kolejnym właścicielem tej firmy był Stanisław Gurgul z tytułem „cesarskiego i królewskiego dostawcy dworu”, a jej wyroby na początku XX wieku docierały do miast Austro-Węgier, Królestwa Wielkiej Brytanii, Francji, Prus i Rosji. Po II wojnie światowej w latach 50. XX w. fabryka została znacjonalizowana. Od roku 1952 do 1993 występowała pod inna nazwą. W 1993 r. wróciła do spadkobiercy prawowitych właścicieli i otrzymała nieco zmienioną nazwę. Biszkopty jarosławskie 17 grudnia 2009 r. zostały wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ciasto do produkcji biszkoptów przygotowywane jest z jajek, cukru, miodu i mąki. Wszystkie składniki miesza się i przygotowaną masę wlewa się do foremek. Po około 7-12 minutach pieczenia gotowe biszkopty wyjmuje się i schładza. Gotowe wyroby cenione są za swą lekkość i puszystość. Smakują zarówno same, jak i maczane na sposób włoski w puddingach. Warto było odwiedzić również  Sadowniczo-Szkółkarski Zakład Doświadczalny sp. z o.o. w Albigowej. Sadowniczy Zakład Doświadczalny w Albigowej powstał z dniem 1 lipca 1966 r. jako jeden z 13-tu terenowych zakładów doświadczalnych Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. Aktualnie gospodarzy on na 207 ha ziemi z czego sady jabłoniowe zajmują powierzchnię 30 ha, sady wiśniowe 40 ha, sady gruszowe 6 ha, szkółki i mateczniki 10 ha, plantacje: porzeczki czarnej 30 ha, aronii 45 ha, śliwy 1 ha, dereń jadalny 4 ha, łąki i pastwiska 11 ha, pozostałe grunty użytkowane są rolniczo.

 W ostatni dzień wyjazdu studyjnego zaprosiliśmy uczestników do odwiedzenia Zakładu Cukierniczo-Piekarniczego „IZA” w Rzeszowie, który również  jest członkiem Klastra Podkarpackie Smaki. Tradycja cukiernicza rodziny sięga roku 1979 r. W latach 1984-1988 zbudowano nową siedzibę przedsiębiorstwa przy ul. Pułaskiego, a już kilka lat później przeprowadzono jej znaczne powiększenie, związane z rosnącym popytem na produkowany tu chleb, wyroby piekarnicze, a także ciasta i ciasteczka. Przywiązanie do tradycji dobrego wypieku jest ważnym elementem prowadzenia zakładu i chętnie sięga się w nim po dawne przepisy na wypieki. Stąd też i decyzja prokurenta Henryka Szczęcha o rejestracji w kwietniu i maju 2007 r. cztery wyrobów własnych na Liście Produktów Tradycyjnych Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Są to: chleb sędziszowski żytni, makowiec sędziszowski, serowiec sędziszowski, sędziszowskie ciasto z jagodami. Zakład jest jedynym producentem takiej ilości produktów tradycyjnych w branży piekarniczo-cukierniczej w regionie. Od wielu lat wypiekany jest tu chleb na własnym zakwasie, np. chleb żytni czy wiejski.  Następnie udano się do siedziby Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego gdzie od maja 2015 r. działa sklepik z produktami tradycyjnymi z obszaru województwa podkarpackiego. W ofercie sklepiku jest ponad 50 podkarpackich produktów tradycyjnych z Listy Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Ostatnim wizytowanym punktem na mapie Podkarpackiego Szlaku było spotkanie w Masarni rodziny OSIP w Wierzawicach. Masarnia w Wierzawicach koło Leżajska - prowadzona od 2012 r. przez Zygmunta Osipa - to klasyczna firma rodzinna. Specjalnością masarni są klasyczne, naturalnie wędzone wyroby. Zakład przerabia miesięcznie ok. 12 ton mięsa, z których powstają szynki, schaby, kiełbasy szynkowe, kiełbasy wiejskie, balerony, kabanosy, polędwiczki, boczki, pieczenie rzymskie, pasztety i salcesony. Cztery z ich wyrobów, sygnowane określeniem geograficznym z Wierzeic, czyli dawnej nazwy wsi Wierzawice w powiecie leżajskim, wpisane zostały w 2015 r. na Listę Produktów Tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Są to baleron tradycyjny, polędwiczka wędzona, kiełbasa swojska i boczek wędzony.

Uczestnictwo w wizycie studyjnej wpłynęło bezpośrednio na zapoznanie się z dobrymi praktykami funkcjonującymi na terenie województwa podkarpackiego w zakresie działania szlaku kulinarnego oraz wizytację w podmiotach (organizacjach), gdzie prowadzona jest produkcja oraz sprzedaż produktów z sektora rolno – spożywczego na Szlaku Kulinarnym Podkarpackie Smaki. Uczestnicy wyjazdu tj. producenci produktów lokalnych i tradycyjnych, przedstawiciele obiektów gastronomicznych, przedstawicieli zagród tematycznych oraz obiektów kultury, przedstawiciele gospodarstw agroturystycznych, przedstawiciele LGD, ośrodków doradztwa rolniczego oraz organizacji branżowych zrzeszających producentów produktów lokalnych i tradycyjnych mieli możliwość uczestniczenia w wymianie doświadczeń i „przeniesienia” tzw. dobrych praktyk na teren województwa i regionu, w którym prowadzą swoją aktywność gospodarczą, społeczną i zawodową.     

W wizycie studyjnej wzięło udział 25 osób z różnych regionów Polski