Future of Leader Approach 2020+ - relacja z konferencji nt. przyszłości podejścia LEADER w Bułgarii

W dniach 4 - 7 czerwca 2018 r. w Albenie (Bułgaria) odbyła się międzynarodowa konferencja nt. Przyszłości podejścia LEADER po 2020 roku (Future of Leader Approach 2020+). Organizatorem było Ministerstwo Rolnictwa Bułgarii przy współpracy z Europejskim Stowarzyszeniem LEADER na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (ELARD) i Bułgarską Siecią Leader. Otwarcia konferencji dokonali przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa Bułgarii, Komisji Europejskiej (DG AGRI), ELARD, Bułgarskiej Sieci Leader oraz mer miasta Baltchik. Lokalizacja w Bułgarii jest związana z tym, że obecnie Bułgaria sprawuje rolę prezydencji w Unii Europejskiej.

Pan Roman Haken sprawozdawca opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES) nt. rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność (RLKS) apelował o poprawę funkcjonowania RLKS-u. Pan Haken zakwestionował, dlaczego podejście RLKS opiera się jedynie na budżecie UE; co z krajowym, regionalnym czy też finansowaniem ze strony przedsiębiorców? Powinniśmy szukać wsparcia w każdym sektorze. Budowanie podejścia powinno polegać na wzajemnym zaufaniu, (”nie szukajmy sobie wrogów”). RLKS także dotyczy miasta, wprowadzenie wielofunduszowości otworzyło drzwi dla obszarów miejskich. Obecnie trwają dyskusje nad tym co chcemy zmienić w przyszłym funkcjonowaniu LEADERa. Przedstawił schemat pokazujący źródła finansowania podejścia RLKS z czterech funduszy, beneficjentów na poziomie krajowym tj. obszary wiejskie, miejskie i zależne od rybactwa, jeden program operacyjny na poziomie krajowym i strategie ze wskaźnikami opracowanymi przez LGD na poziomie lokalnym.

Następnie głos zabrała przedstawicielka DG AGRI p. Christiane Kirketerp i krótko omówiła trwające obecnie prace nad Wspólną Polityką Rolną po 2020. Przedstawiła trzy główne cele polityki, tj. ekonomia rolnictwa, zrównoważony klimat oraz cel społeczno-ekonomiczny. Potwierdziła, że 5% środków WPR będzie przeznaczonych na podejście RLKS. Zapowiedziała wsparcie obszarów Natura 2000, wsparcie inwestycji do 75%, a w RLKS wsparcie krótkiego łańcucha żywnościowego, organizacji producentów, rozwój mobilności i tworzenie inteligentnych wiosek. Wydaje się, że tworzenie inteligentnych wiosek będzie jednym z kluczowych tematów w przyszłości jako produkt, który łączy wszystkie zasady Leadera. Spodziewane jest znaczne uproszczenie i skrócenie procedur.

Co istotne, podejście LEADER zostało włączone do szeroko rozumianego „nowego” obszaru określanego na powyższym schemacie jako „Współpraca”, który jak wynika z obecnego etapu  prac będzie zawierał szereg rodzajów interwencji związanych z komponentem współpracy – w nowym podejściu. Nowy obszar „Współpraca” będzie zawierał następujące elementy: 

• LEADER (RLKS)
• Grupy Operacyjne w ramach EPI
• Krótkie łańcuchy dostaw
• Organizacje producentów
• Systemy jakości
• Programy mobilności gruntów
• Inteligentne wioski (Smart Villages)

Drugi dzień rozpoczął się od wystąpienia Ryszarda Kamińskiego, przedstawiciela Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich oraz LGD Partnerstwo dla Krajny i Pałuk, który omówił funkcjonowanie podejścia w Polsce, przedstawił statystyki dot. liczby LGD i naborów. Podkreślił kluczową rolę samorządów wojewódzkich w kształcie RLKS w Polsce (pobierz prezentację). 

Radim Sršeň wystąpił jako przedstawiciel Komitetu Regionów, podkreślając dużą rolę podejścia oddolnego po 2020. Wskazał pomysł inteligentnych wiosek lokujących LGD jako lokalnego brokera innowacji. Dominujące ma być podejście terytorialne i koncentracja na rozwiązywanie problemów na poziomie lokalnym. Podkreślił potrzebę lepszej integracji funduszy.

Wystąpienie kolejnego przedstawiciela DG AGRI p. Elitsa Zhivkova było poświęcone funkcjonowaniu LEADERa po 2020. Tezy jej wystąpienia można podsumować w następujący sposób:

• potrzebne są jaśniejsze wymagania od Instytucji Zarządzającej co do koordynacji, jeśli strategie są wspierane z więcej niż jednego funduszu;
• wybór projektów współpracy będzie dokonywany przez LGD a nie Instytucję Zarządzającą;
• wybór strategii zostanie dokonany w 12 miesięcy po ostatecznym zatwierdzeniu programu;
• wprowadzone zostaną prostsze zasady rozliczania kosztów zarządzania i animacji;
• maksymalny wkład EFRROW na rozwój lokalny – 80% tj. mniej niż w przeszłości
• co najmniej 5% wkładu z EFRROW przekazane do strategicznego planu WPR będzie zarezerwowane dla podejścia RLKS.

Szczegółowe informacje można znaleźć tu.

W dalszej części konferencji prezentowały się krajowe sieci LGD:

Francja – brak wielofunduszowości, 330 LGD , 26 800 wsi zamieszkałych przez ok. 28 mln ludzi, z budżetem pomiędzy 1 a 2 mln euro na LGD. Środki dysponowane są na: rozwój ekonomii na obszarach wiejskich, dziedzictwo kulturowe i historyczne oraz wsparcie dla osób wykluczonych. Propozycje co do przyszłości:

• powrót do źródeł podejścia LEADER (7 zasad);
• zapewnienie tego samego finansowania w przyszłym okresie programowania (przewidują zmniejszenie finansowania ze względu na zmniejszenie budżetu WPR - jeśli budżet WPR zmniejszy się o 20% to zastosowanie zasady 5% na podejście LEADER proporcjonalnie zmniejszy finansowanie);
• uproszczenie procedur;
• bonus za zastosowanie wielofunduszowości.

Węgry – 103 LGD, w dużych miastach wielofunduszowość. Z powodów formalnych program został cofnięty do ministerstwa, mają nadzieję, że przerwa we wdrażaniu nie potrwa długo.

Czechy – Radim Sršeň pokazał slajd z wielofunduszowymi LGD i tak finansowane rozkłada się na:

• z EFRR - 475 000 EUR - 175 LGD
• z EFRROW - 205 000 EUR – 175 LGD
• z EFS – 85 000 EUR – 150 LGD

LGD mogą być zaangażowane w 5 PO tj. Regionalny PO, Rozwój Obszarów Wiejskich, PO Zatrudnienie, PO Przedsiębiorczość, PO Nauka, Innowacja, Edukacja.

Główne propozycje poprawy wdrażania to:

• poprawa komunikacji i koordynacji pomiędzy Instytucją Zarządzającą a LGD;
• zbyt obszerne strategie (350 stron)
• zbyt skomplikowane zasady wdrażania

Kraje bałkańskie zaproponowały przystąpienie do międzynarodowego projektu współpracy promującego sery w każdej postaci.

Wnioski z prezentacji krajowych sieci LGD powtarzały się - dotyczyły uproszczeń, zmniejszenia biurokracji, większego zaufania we wspólnych relacjach. Kristiina Tammets z Estonii zwracała uwagę na problem wyludnienia w jej kraju (przecież niewielkim); szacuje się w ciągu 10 lat spadek populacji nawet o 20%, co wiąże się ze starzeniem społeczeństwa i koniecznością tworzenia centrów usług przyszłości. Na koniec Kriistina Tammets jako wice-przewodnicząca ELARD przedstawiła założenia deklaracji z Tartu.Konferencję zamknęła Prezydent ELARD Maria Botelho, zapraszając na podobną konferencję do Evory w Portugalii; będzie ona w większości poświęcona międzynarodowym projektom współpracy i odbędzie się w dniach 26 - 28 września 2018 r. Polska Sieć LGD przy wsparciu KSOW przygotowuje wyjazd studyjny w tym terminie do Portugalii, połączony z udziałem w  konferencji.

Opracowali: Janusz Bartczak - Prezes Polskiej Sieci LGD oraz Ryszard Kamiński, członek Grupy Tematycznej ds. podejścia LEADER, Prezes Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich, LGD Partnerstwo dla Krajny i Pałuk

Dokumenty do pobrania:

Przeczytaj notatkę z międzynarodowej konferencji nt. Przyszłości podejścia LEADER po 2020 roku (Future of Leader Approach 2020+) w Albenie sporządzoną przez Janusza Bartczaka - pobierz

Przeczytaj notatkę z międzynarodowej konferencji nt. Przyszłości podejścia LEADER po 2020 roku (Future of Leader Approach 2020+) w Albenie sporządzoną przez Ryszarda Kamińskiego - pobierz

Prezentacja Ryszarda Kamińskiego, członka Grupy Tematycznej ds. podejścia LEADER, Prezesa Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich, LGD Partnerstwo dla Krajny i Pałuk -pobierz prezentację