Wizyta studyjna u węgierskich grup producenckich

W dniach 1-5 grudnia 2010 r. odbyła się wizyta studyjna na Węgrzech z udziałem pracownika Wydziału Pomocy Nieinwestycyjnej i Spółdzielczości Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich w MRiRW oraz producentów rolnych z terenu kraju - potencjalnych inicjatorów i członków grup producentów rolnych.

Celem wizyty było zapoznanie się ze specyfiką funkcjonowania grup producenckich na terenie Węgier, a także zaznajomienie się z praktycznymi przykładami współdziałania producentów zorganizowanych w grupy.

Podczas wyjazdu uczestnicy mieli możliwość odwiedzenia rodzinnej spółki kierowanej przez Zsolta Borbasa w miejscowości Jaszapati. Grunty uprawne należące do spółki to 4000 ha, na których uprawia się przede wszystkim żyto, owies, pszenicę, rzepak oraz słonecznik. Gospodarstwo to posiada własny młyn i piekarnię. Dzięki wyposażeniu spółki w nowoczesną powierzchnię magazynową w postaci specjalistycznych silosów, spółka prowadzi usługi odpłatnego magazynowania, a także zajmuje się skupem płodów rolnych od okolicznych producentów. Spółka jest pierwszą bazą w regionie, która skupowała zboże po unormowanych cenach. W 2006 r. spółka ta weszła w skład spółki piekarskiej, która była rozbudowywana i obecnie dysponuje 10 sklepami z własnymi produktami, dzięki czemu spółka nie ma problemu ze sprzedażą produktów oraz ich jakością.

Kolejnym punktem wizyty studyjnej było spotkanie z przedstawicielami spółdzielni Demeter działającej w pobliżu miejscowości Karcag. Spółdzielnia ta liczy 21 członków, którzy łącznie gospodarują na 4200 ha. Działalność spółdzielni dotyczy przede wszystkim hodowli bydła rasy szarej, a dodatkowo uprawy zbóż i ogrodnictwa. Spółdzielnia we własnym zakresie przetwarza produkty i sprzedaje je we własnych sklepach, a nadwyżkę eksportuje do Bawarii. Produkcja odbywa się metodami ekologicznymi, z wykorzystaniem przetwarzania odpadów z gospodarstw.

W dniu 3 grudnia 2010 r. uczestnicy wyjazdu spotkali się z Attilą Simonem, dyrektorem jednego z 19 oddziałów regionalnych agencji płatniczej. Podczas tego spotkania dowiedzieli się o możliwościach uzyskania wsparcia ze środków pochodzących z Unii Europejskiej przez grupy producentów rolnych. Węgierskie grupy producentów rolnych w ramach pomocy uzyskanej ze środków unijnych mogą liczyć na pokrycie 20% wartości inwestycji prowadzonych w gospodarstwach ich członków. Ponadto producenci otrzymują płatności bezpośrednie w postaci płatności obszarowych w wysokości 180 € za ha. Grupy producentów rolnych nie mogą ubiegać się o wsparcie w ciągu pierwszych 5 lat funkcjonowania na cele związane z pokryciem kosztów administracyjnych, co odróżnia ten system od wsparcia dla grup producentów rolnych stosowanego w Polsce.

Następnie uczestnicy wizyty udali się do gospodarstwa położonego ok. 10 km od miejscowości Eger, które utrzymuje rodzimą węgierską rasę bydła – tzw. bydło szare. Właściciele gospodarstwa utrzymują około 60 krów, a produkcja ma charakter ekologiczny. Zwierzęta utrzymywane są na pastwiskach, nie wymagają budynków gospodarczych. Podstawą ich żywienia jest trawa na pastwisku, są jedynie dokarmiane np. w okresie zimy. Na Węgrzech właściciele zwierząt ras rodzimych nie mają możliwości otrzymania płatności z tego tytułu. Jedyne płatności, jakie są związane z posiadaniem zwierząt to tzw. płatności zwierzęce, których podstawą obliczania jest powierzchnia trwałych użytków zielonych. Rząd węgierski ma w planie wprowadzenie płatności z tytułu posiadania zwierząt ras rodzimych, jednak na razie nie wiadomo, jaki będą miały one kształt i kiedy uda się to zrobić.

W dniu 4 grudnia 2010 r., uczestnicy wizyty udali się do miejscowości Kisigmand, w której odwiedzili gospodarstwo prowadzone przez Attilę Kozicza wraz z synem. Gospodarstwo to obejmuje teren 1200 ha i utrzymuje jednocześnie 1500 sztuk tuczników. Jest ono zrzeszone w grupie 16 producentów rolnych, która łącznie produkuje 30 000 sztuk tuczników. Grupie producentów łatwiej jest zawrzeć umowę z rzeźnią, dostawy mają zapewnioną sprzedaż, a producenci unikają zaniżenia cen przez rzeźnię. Dzięki takiemu rozwiązaniu rzeźnia ma zapewnioną stałą dostawę surowca. Grupa zawarła umowy z kilkoma rzeźniami, a jej członkowie prowadzą zróżnicowaną produkcję zwierzęcą, w tym pięciu z nich produkuje tuczniki. Ocena jakości surowca jest prowadzona oddzielnie dla każdego gospodarstwa. Grupa nie zajmuje się np. wspólnym zakupem środków do produkcji, a przede wszystkim negocjowaniem cen z rzeźniami. Ceny nie są zagwarantowane w umowach, są uzależnione od kursu euro. Wypracowany zysk jest dzielony między członków, nie może być wypłacony bezpośrednio, a jedynie w formie zakupów środków do produkcji lub też wyposażenia.

W dalszej kolejności uczestnicy wyjazdu odwiedzili gospodarstwo Akosa Polgara, w miejscowości Kony. To około 400 - hektarowe gospodarstwo rodzinne, wyspecjalizowane w produkcji roślinnej.

Ostatnim punktem programu był udział w spotkaniu z Tamasem Szedlaki, prezesem spółki założonej w 1993 r. i będącej własnością 4 udziałowców. Spółka ta rozpoczynała swoją działalność na powierzchni 100 ha, obecnie jest w posiadaniu 5000 ha. Zajmuje się ona produkcją roślinną i handlem. W skład spółki wchodzi jeszcze 9 firm prowadzących działalność w tym samym zakresie. Około 1500 ha ziemi to ziemia własna, pozostałe to dzierżawa. Tereny uprawne są rozproszone na terenie trzech województw: Sopron, Vaszt, Vesprem.

Na zakończenie wyjazdu studyjnego strona polska wyraziła uznanie wobec stanu zorganizowania grup producentów rolnych na terenie Węgier. Przykłady w zakresie funkcjonowania dobrych praktyk wzbudziły wiele pozytywnych opinii. Strony wymieniły się swoimi spostrzeżeniami odnośnie przebiegu wizyty i zadeklarowały chęć dalszej współpracy.