Komercjalizacja działalności LGD formą budowy potencjału organizacyjnego - podsumowanie operacji

Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie zrealizowało operację „Komercjalizacja działalności LGD formą budowy potencjału organizacyjnego”, której istotą było zidentyfikowanie lokalnych grup działania (LGD), w tym rybackich lokalnych grup działania (RLGD), które podejmują i realizują zadania odpłatne w różnej formie. Prowadzą działalność gospodarczą (czyli są przedsiębiorcami), wykonują odpłatnie zlecenia innych podmiotów, tworzą powiązane ze stowarzyszeniami podmioty takie jak fundacje, spółdzielnie socjalne i organizacje turystyczne.

W wyniku zrealizowanej operacji nastąpił wzrost zainteresowania ze strony LGD/RLGD podejmowanym działalności gospodarczej, lub rozwijaniem usług świadczonych odpłatnie, czyli komercjalizacją działalności, co wpłynęło na wzmocnienie potencjału organizacyjnego tych podmiotów.

Ponadto osiągnięto następujące cele szczegółowe:

• Zostały zidentyfikowane LGD/LGR, które prowadzą działalność gospodarczą (komercyjną) oraz zidentyfikowano formy tej działalności;
• Dokonano wyboru 25 przykładów prowadzonej działalności gospodarczej (komercyjnej) do analizy techniką studium przypadku;
• Przeprowadzono krytyczną ocenę dokonano wyboru 20 najciekawszych przypadków do opracowania jak przykłady dobrych praktyk;
• Nastąpił wzrost kompetencji 20 osób w zakresie badań społecznych i metodyki opracowania dobrej praktyki;
• Poprzez druk i rozpowszechnienie 450 egz. publikacji oraz udostępnienie wersji elektronicznej na stronie internetowej CDR, nastąpiło upowszechnienie dobrych praktyk w zakresie komercjalizacji działalności LGD/LGR;
• W wyniku przeprowadzonych badań zdefiniowano warunki decydujące o podejmowaniu lub nie, działalności gospodarczej (komercyjnej) przez LGD/LGR.

Zrealizowana operacja wpłynęła na zwiększenie zainteresowania, ze strony władz i pracowników LGD/RLGD, wzmocnieniem potencjału organizacyjnego stowarzyszeń poprzez podejmowanie działalności gospodarczej (komercyjnej) lub świadczenie odpłatnych usług w ramach celów statutowych. Wzmocnienie potencjału organizacyjnego stowarzyszeń powinno przełożyć się na zwiększenie zdolności ich oddziaływania na środowisko lokalne lub określone w statucie grupy docelowe. Powinno także przełożyć się na wyższy poziom zarządzania procesem lokalnego rozwoju przez te podmioty, których zadaniem jest m.in. rozwój przedsiębiorczości na obszarze wdrażania LSR oraz działania na rzecz włączenia społecznego i ograniczenie ubóstwa.

W pierwszej fazie realizacji operacji zostało przeprowadzone badanie społeczne metodą ilościową z zastosowaniem techniki kwestionariuszowy wywiad telefoniczny wspierany komputerowo.  

Realizatorem badania było Biuro Badań Społecznych OBSERWATOR Budziło Socała Spółka Jawna. Skutecznie zrealizowano 200 wywiadów telefonicznych. 42 LGD/RLGD wyraziły zgodę na realizację studium przypadku, zespół ekspertów zweryfikował listę i dokonał wyboru 25 podmiotów do badania techniką studium przypadku.

Analizując wyniki badania sformułowano następujące rekomendacje, które mogą stać się inspiracją dla władz stowarzyszeń do rozważenia podjęcia działalności o charakterze komercyjnym.

Po pierwsze – stowarzyszenia prowadzące działalność komercyjną, w tym działalność gospodarczą wzmacniają swój potencjał organizacyjny. Mogą zatrudniać dodatkowe osoby, wyposażyć biuro oraz generować zysk, który docelowo może być przekazywany na działalność statutową LGD, to prowadzi do samofinansowania organizacji i tworzy podstawy do funkcjonowania w sytuacji braku wsparcia na funkcjonowanie ze środków zewnętrznych. Warto odnotować fakt, że zdecydowana większość respondentów jest zadowolonych
z podejmowania przez ich stowarzyszenie działań komercyjnych. Daje to podstawę do rekomendowania władzom LGD/RLGD przeanalizowania korzyści płynących z komercjalizacji działalności stowarzyszenia przy uwzględnieniu ryzyk jakie ten proces niesie ze sobą.

Po drugie – jak wynika ze zgromadzonego materiału badawczego najczęściej stosowaną formą komercjalizacji działalności LGD/RLGD jest inicjowanie przez stowarzyszenie powołania podmiotów gospodarczych oraz odpłatne świadczenie usług. Najmniejszym zainteresowaniem cieszy się prowadzenie działalność gospodarczej przez stowarzyszenie poprzez rejestrację
w KRS jako przedsiębiorca. Upoważnia to do rekomendowania władzom LGD/RLGD inicjowania procesu komercjalizacji poprzez inspirowanie tworzenia podmiotów powiązanych ze stowarzyszeniem formalnie lub osobowo, a także umowami cywilno-prawnymi, które będą rozwijać działalność gospodarczą zgodną z oczekiwaniami stowarzyszenia. Można uznać, że najtrudniejszą i najbardziej narażoną na ryzyko formą komercjalizacji działalności LGD/RLGD jest podejmowanie działalności gospodarczej. Warto rozpocząć proces komercjalizacji od form mniej obarczonych ryzykiem aby po uzyskaniu doświadczenia „stać” się przedsiębiorcą.

Po trzecie – podjęcie działalności o charakterze komercyjnym wymaga odpowiednich zasobów technicznych, kadrowych i finansowych. Wymaga też odpowiednich procedur i organizacji pracy. Stowarzyszenia nie są jeszcze w pełni przygotowane aby sprostać takim wyzwaniom. Te, które już prowadzą działalność o charakterze komercyjnym doprowadziły do tego dużym nakładem sił i dzięki zaangażowaniu wielu ludzi w samych stowarzyszeniach i w ich najbliższym otoczeniu. Powyższe konstatacje prowadzą do rekomendowania rozwiązań, które będą stanowić istotne wsparcie dla LGD/RLGD zainteresowanych procesem komercjalizacji działalności. Wsparcie potrzebne jest w zakresie szkoleń, doradztwa, rozwiązań prawnych,
a także systemu preferencyjnych pożyczek, czy nawet celowych dotacji.

Po czwarte – przedstawiciele stowarzyszeń, które nie prowadzą działalności komercyjnej, przyczyny nie podejmowaniach takich działań definiują głównie jako obawy, że działalność gospodarcza stowarzyszenia zdominuje zadania wynikające z realizacji LSR, że działalność gospodarcza nie będzie przynosić zysków, że działalność komercyjna może wpłynąć na zmniejszenie składek przez gminy, że może to wpłynąć na obniżenie prestiżu stowarzyszenia wśród mieszkańców i podmiotów obszaru. Nie bagatelizując tych obaw rekomenduje się członkom władz głębszą analizę słabych i mocnych stron działalności komercyjnej. Możliwe, że doprowadzi to uzyskania nowej perspektywy w ocenie obaw i pozwoli skorygować aktualne poglądy na rolę i znaczenie działalności komercyjnej w budowie potencjału organizacyjnego stowarzyszenia.

Po piąte – w badaniu, wśród różnych przyczyn nie podejmowania działalności komercyjnych przez stowarzyszenia zidentyfikowano pogląd, że członkowie władz nie mają pomysłu na działalność gospodarczą i obawiają się o zyski z tej działalności ze względu na brak stabilnego rynku. Analiza znacznej części zgromadzonego materiału badawczego wskazuje na dużą kreatywność w postawach członków władz i pracowników biur stowarzyszeń w podejmowaniu różnorodnych działań o charakterze zarobkowym. Rekomenduje się szerszą popularyzację znanych przykładów takiej działalności bowiem przykład może mieć inspirujące znaczenia w podjęciu decyzji o rozpoczęciu dzielności komercyjne. (Należy zaznaczyć, że realizacja operacji w ramach, której prowadzone były badania ma właśnie służyć osiąganiu tego celu).

Po szóste – jednym z powodów, podawanych przez respondentów, nie podejmowania działań komercyjnych przez stowarzyszenia jest obawa, że skoro LGD/RLGD ma zapewnione finansowanie kosztów bieżących, to może być „źle” widziane przez instytucję wdrażającą. Jest to istotny powód i nie można go bagatelizować. Należałoby uzyskać ze strony Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi stanowisko w tej sprawie, aby nie tworzyć sytuacji, które będą wywoływać obawy wśród członków władz i pracowników stowarzyszeń, które byłyby zainteresowane podjęciem działalności komercyjnej. Warto w tym miejscu zauważyć, że w przepisach prawnych regulujących funkcjonowanie LGD/RLGD nie ma zakazu takiej działalności.

Do realizacji badań metodą jakościową z zastosowaniem techniki studium przypadku zaproszono 17 osób, przedstawicieli środowiska naukowe, doradców, przedstawicieli LGD i innych organizacji pozarządowych.

W ramach przygotowania badaczy do realizacji badania został zorganizowany warsztat pod tytułem: „Metodologia badań społecznych z zastosowaniem techniki studium przypadku”.

Warsztaty zostały przeprowadzone w dniu 11 września 2017 roku w siedzibie Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Krakowie przy ul Meiselsa 1.

Głównym celem warsztatu było podniesienie kompetencji uczestników w zakresie badań społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem techniki studium przypadku, a także przekazanie ogólnej wiedzy o zasadach podejścia LEADER w aktualnym okresie programowania w Unii Europejskiej oraz przygotowanie uczestników do realizacji badania techniką studium przypadku we wskazanych LGD/RLGD.

Wykład na temat: Główne założenia podejścia LEADER oraz rola LGD/RLGD w rozwoju obszarów wiejskich w perspektywie programowej UE 2014-2020 wygłosiła dr Małgorzata Bogusz (Uniwersytet Rolniczy w Krakowie). Następnie dr hab. Piotr Nowak (Uniwersytet Jagielloński) wygłosił wykład na temat: Metodologia badań społecznych: metody i techniki badawcze, definiowanie celów, stawianie hipotezy, formułowanie pytań badawczych, identyfikacja grupy badawczej, zasady prowadzenia badań, opracowanie raportu. 

Zajęcia warsztatowe prowadzili dr Małgorzata Bogusz i dr hab. Piotr Nowak. W trakcie zajęć na temat zasad gromadzenia danych do opracowania studium przypadku wykładowcy wspólnie z uczestnikami poszukiwali odpowiedzi na pytanie – jak się przygotować do gromadzenia danych niezbędnych do sporządzenia opisu studium przypadku. Zwrócono uwagę na fakt, że badanie techniką studium przypadku, w pewnym sensie, w niewielkim wymiarze, korzysta z różnych metod i technik badań społecznych. Wartość badań typu studium przypadku stanowi ich pogłębiona analiza i „wydobycie” ze zgromadzonego materiału poznawczego tych informacji, które są istotne z punktu widzenia celu badawczego.

Ułatwieniem w gromadzeniu informacji jest konspekt do realizacji badania techniką studium przypadku. Uczestnicy otrzymali druk takiego konspektu i jego treść była przedmiotem kolejnych zajęć warsztatowych polegających na analizie zawartości konspektu, w celu zrozumienia jakie informacje są niezbędne do przygotowania raportu prezentującego studium przypadku.

Gromadząc informacje do raportu niezbędne jest pozyskanie zdjęć ilustrujących przebieg (realizację) działań komercyjnych lub wykonanie przez badacza takich zdjęć. Jak samemu wykonać „dobre” zdjęcia, jakie treści i w jakiej formie powinny te zdjęcia zawierać było przedmiotem kolejnych zajęć warsztatowych, poprzedzonych krótkim wykładem zatytułowanym: „Sztuka” fotografii ilustrującej studium przypadku. W trakcie zajęć warsztatowych uczestnicy mieli możliwość zapoznać się z procesem fotografowania przy użyciu różnych urządzeń, aparat fotograficzny, tablet, telefon komórkowy, a także wymienić poglądy na temat błędów w fotografowaniu dotyczących kadru, światła, ostrości itp. Omówiono również zasady uzyskiwania zgody na publikację wizerunku oraz zgody na wykorzystanie zdjęć z zasobów własnych LGD/RLGD.

Uzyskany materiał badawczy to zaledwie jeden z etapów, realizacji badania, prowadzący do efektu końcowego jakim jest raport. Materiał badawczy musi zostać poddany krytycznej analizie w celu wyselekcjonowania tych danych (informacji), które są przydatne do raportu z badania, czyli zgodne z założeniami konspektu.

Ostatnim etapem jest opracowanie wyselekcjonowanego materiału zgromadzonego do opisu studium przypadku. To było przedmiotem ostatniej części warsztatu, w trakcie której omówiono zasady wyboru właściwych danych, wyboru ikonografii, redakcyjnego opracowania merytorycznego, a także nadania tekstowi raportu ostatecznego kształtu edycyjnego.

Uczestnicy z zainteresowaniem wysłuchali wykładów i aktywnie uczestniczyli w zajęciach warsztatowych. Ocenili, że przebieg warsztatów, w tym uzyskana wiedza i nabyte umiejętności ułatwią im przeprowadzenie badania, a także będą przydatne w pracy zawodowej i aktywności pozazawodowej.

W wyniku przeprowadzonych badań techniką studium przypadku do organizatorów dostarczono 25 raportów z badania, spośród których w wyniku krytycznej analizy i oceny 20 zostało wybranych do dalszych prac redakcyjnych. Na podstawie raportów z badań techniką studium przypadku zostały napisane artykuły ilustrowane zdjęciami prezentujące dobre praktyki z zakresu komercjalizacji działalności LGD. Artykuły zostały poddane recenzji
i eksperci napisali do każdego przykładu zwięzłą rekomendację.

Opisane przykłady, uznane jako dobre praktyki wraz z rekomendacjami stanowią główne treści publikacji zatytułowanej „Komercjalizacja działalności LGD – studia przypadku”. Publikacja ma charakter książki drukowanej oraz została opublikowana w wersji elektronicznej na stronie CDR O/Kraków. Obok zaprezentowanych20 opisów przykładów komercjalizacji działalności LGD na jej treść składają się: artykuł wprowadzający do tematyki komercjalizacja działalności LGD, artykuł omawiający rolę dobrej praktyki w budowaniu potencjału organizacyjnego partnerstwa i zwięzłe wprowadzenie do przedstawionych opisów. Na zakończenie prezentacji opisów przykładów komercjalizacji działalności LGD zamieszczony został artykuł zatytułowany „Aneks” zwięźle omawiający, nie uwzględnione w indywidualnych prezentacjach, pięć przykładów przedstawionych w raportach z badań techniką studium przypadku.

Do pobrania prezentacje do wykładów na warsztacie:

• Dr inż. Małgorzata Bogusz- Główne założenia podejścia LEADER - pobierz
• Dr hab. Piotr Nowak - Metodologia badań społecznych - pobierz
• Dr inż. Małgorzata Bogusz - Sztuka fotografii - pobierz

Więcej informacji o projekcie - zobacz

„Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020”

Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi