4 posiedzenie Leader Subcommittee

W dniu 20 maja 2010 r. w Brukseli odbyło się czwarte posiedzenie Leader Subcommittee, w którym wzięli udział przedstawiciele Instytucji Zarządzających oraz Krajowych Sieci Obszarów Wiejskich krajów członkowskich Unii Europejskiej, a także przedstawiciele Komisji Europejskiej (DG-Agri) oraz Punktu Kontaktowego Europejskiej Sieci Obszarów Wiejskich (CP ENRD).

Pan H. Martinos z CP ENRD przedstawił w swojej prezentacji najnowsze informacje dotyczące aktywności Punktu Kontaktowego we wdrażaniu osi 4 Leader PROW 2007-2013. Jako główny cel wskazał zaangażowanie udziałowców w podniesienie efektywności wdrożenia polityki rozwoju obszarów wiejskich poprzez wzmożony dialog. Jako główne działania mające służące osiągnięciu tego celu wskazał: wymiana informacji i współpraca, rozwój/nabywanie wiedzy oraz dzielenie się informacjami i wiedzą. Zaprezentowano również stronę internetową CP ENRD www.enrd.eu w tym „Zintegrowany europejski przewodnik po projektach współpracy” oraz narzędzia pomocne w poszukiwaniu partnerów projektu. Podkreślono, iż Punkt Kontaktowy udzielił wsparcia Focus Grupom w przygotowaniu ich raportów
z wyników prac (redagowanie tekstu, zbieranie informacji, analiza). Spośród wszystkich krajów członkowskich UE tylko 7 (w tym Polska) uczestniczyło
w pracach wszystkich Focus Grup, kolejnych 7 w pracach tylko dwóch Grup, pozostałych 12 w pracach tylko jednej Grupy. Tylko jeden kraj (Cypr) nie uczestniczył w pracach żadnej z Grup. Przedstawiono także krótki przegląd wydarzeń skierowanych do lokalnych grup działania (LGD) w których CP ENRD brał udział na przestrzeni ostatniego półrocza, w tym: European Leader Expo, Budapeszt (Węgry), Rural Development Networking Conference, Belfast (Wlk. Brytania), Leader Inspired Network Community, Kirchberg (Austria), Szkolenie
z zakresu projektów współpracy dla przedstawicieli Urzędów Marszałkowskich, Falenty (Polska). Planowany jest udział m.in. w następujących wydarzeniach: Conference on TNC/ Leader Approach, Kłajpeda (Litwa), Leader cooperation Seminar for LAGs, Lons-le-Saunier (Francja). Przedstawiono również informację dotyczącą aktywności LGD z poszczególnych krajów członkowskich UE
w zakresie poszukiwania partnerów projektów współpracy (z uwzględnieniem obszaru tematycznego projektu). Z zaprezentowanych informacji wynika,
iż największą aktywność wykazują fińskie LGD, natomiast największym zainteresowaniem LGD cieszy się obszar tematyczny dotyczący turystyki oraz natury, środowiska oraz gospodarowania ziemią.

Następnie pani R. di Napoli z Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich oraz pan P. Partas z ELARD przedstawili wyniki prac Focus Grupy 1 ds. podejścia oddolnego. Przedstawiono trzy główne modele decentralizacji procesu decyzyjnego we wdrażaniu podejścia Leader w państwach członkowskich UE:

Model nr 1 polega na decentralizacji procesu wyboru projektów przez LGD. Stanowi on model podstawowy. LGD jest odpowiedzialna za ogłaszanie naborów, ocenę projektów, przygotowanie listy rankingowej, ewaluację i monitorowanie LSR. Podkreślano, że sprawą zasadniczą jest autonomia LGD w opracowaniu lokalnych kryteriów wyboru. Model ten wdrażany jest obok Polski także w Danii, Finlandii, Austrii, Holandii, Niemczech, Estonii, Litwie, Czechach, Słowacji.
Model nr 2 polega na decentralizacji procesu wyboru oraz dokonywaniu płatności na rzecz beneficjentów. Obok funkcji wskazanych w modelu nr 1 LGD otrzymuje wnioski o płatność i dokonuje płatności na rzecz beneficjenta. Zatwierdzenia projektu do realizacji oraz podpisanie umowy przyznanie pomocy leży jednak w kompetencji instytucji zarządzającej (IZ)lub instytucji, której IZ delegowała te zadania. Model ten stosowany jest w Luksemburgu, Słowenii i Belgii (Walonia)
Model nr 3 polega na decentralizacji procesu zatwierdzania projektów. Cechą wyróżniającą ten model jest to, że LGD podejmuje prawne zobowiązania w stosunku do beneficjenta poprzez podpisanie umowy przyznania pomocy lub wystawienie dokumentu przyrzekającego tę pomoc. Ponadto LGD wykonuje kontrole legalności tj. kontrolę administracyjną wniosku w tym kontrolę kwalifikowalności danego projektu. Model ten stosowany jest w Portugalii, Bułgarii, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Grecji, w większości regionów Hiszpanii, we Francji oraz na Malcie.

Grupa podczas prac doszła do wniosku, że podejście Leader, które miało wejść do głównego nurtu polityki rozwoju obszarów wiejskich tak aby jako metoda mogło zostać wykorzystane we wdrażaniu innych działań PROW, w rzeczywistości jednak pod wieloma względami musiało dostosować się do schematu wdrażania innych działań PROW. Podkreślono również trudność dokonywania wyboru projektów w jak największym stopniu przyczyniających się do realizacji celów LSR, ze względu na konieczność odpowiadani wszystkim warunkom określonym dla tych działań w PROW. Wskazano także, iż innowacyjność projektów również jest ograniczona w związku z zapisami art. 31 rozporządzenia nr 1975/2005 (redukcje kwoty pomocy w przypadku gdy różnica pomiędzy kwotą, którą należy beneficjentowi wypłacić na podstawie tylko wniosku o płatność a kwotą po sprawdzeniu kwalifikowalności wydatków wynosi więcej niż 3%).

Zaprezentowano następujące postulaty będące wynikiem prac grupy:

wzmocnienie zasobów ludzkich LGD poprzez szkolenia organizowane przez Instytucję Zarządzającą, Agencję Płatniczą czy KSOW,
uproszczenie i nadanie elastyczności procedurom dla osi 4 Leader,
bardziej szczegółowe opisanie zadań LGD (również na poziomie unijnym),
doprecyzowanie zakresu odpowiedzialności na poziomie LGD, IZ czy AP tak aby kompetencje nie nakładały się.

W przypadku Focus Grupy 2 ds. zachowania innowacyjnego/eksperymentalnego charakteru podejścia Leader, prezentacji zagadnienia dokonał pan F. Bartelt (Instytucja Zarządzająca, Niemcy). Prezentacja została uzupełniona przez dwa studia przypadku referowane przez M. Willisch (LGD, Niemcy) oraz N. Vanslembrouck (Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich, Belgia –Walonia).

Przedstawiono następujące wnioski w zakresie podstaw prawnych innowacyjności w Leaderze:

W rozprowadzeniu Rady (WE) nr 1698/2005 innowacyjność nie jest wskazana jako kryterium dostępu. Brak również określenia minimalnej wysokości środków finansowych, które powinny być wydatkowane na projekty innowacyjne. Również żaden przepis unijny nie przedstawia definicji innowacyjności, gdyż każda definicja stanowi zagrożenie ograniczającej, restrykcyjnej interpretacji w danej sprawie. Wytyczne Komisji Europejskiej wskazują, że oś Leader powinna stymulować powstawianie projektów innowacyjnych. Przykładem takiego podejścia są małe projekty w Polsce, których celem jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej.

Błędna interpretacja przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 i podejście, w ramach którego wszystkie projekty wybierane przez LGD muszą mieścić się w kryteriach kwalifikowalności jednego z działań osi 1-3, stanowi problem gdyż innowacyjność i sztywne zasady kwalifikowalności w zasadzie wykluczają się. Jednakże konieczność określenia w programie zakresu wsparcia powoduje zdefiniowanie potencjalnych projektów, co również ogranicza innowacyjność. Ponadto, każdy projekt podlega kontroli administracyjnej, w ramach której wykonuje się kontrole krzyżowe (nakładanie się pomocy z innymi funduszami) oraz badanie racjonalności zaproponowanych kosztów w oparciu o odpowiedni system oceny. Powoduje to znaczne utrudnienia w przygotowaniu i realizacji projektów innowacyjnych, które bardzo często celami i zakresem wykraczają poza ramy konkretnego działania.

W odniesieniu do innowacyjności na poziomie PROW 2007-2013 stwierdzono, że zawężanie wykorzystania metody Leader do jednej czy dwóch osi stanowi poważne ograniczenie. Kolejnym jest definiowanie innowacyjności na poziomie programu co w znacznym stopniu ogranicza elastyczność w ocenie. Wydaje się jednak, że lepszy jest brak definicji niż wprowadzenie jakiejkolwiek, która może ograniczyć innowacyjne pomysły. Ponadto bezwzględna zasada określania linii demarkacyjnych z innymi funduszami unijnymi również utrudnia realizację takich projektów, które często są wielowymiarowe. Skutkuje to często koniecznością rozczłonkowania projektu i aplikowania oddzielenie do różnych funduszy na realizację poszczególnych jego elementów.

Prezentowano również przemyślenia Grupy dotyczące wdrażanie innowacyjności na poziomie lokalnej strategii rozwoju. Stwierdzono, że poza ustaleniem w oparciu o analizę SWOT celów strategii, powinna ona również odzwierciedlać debatę na temat innowacyjności.

Jako przykład wskazano Polskę, gdzie jednym z obowiązkowych rozdziałów strategii jest opisanie innowacyjnego podejścia realizowanego w ramach strategii. W ten sposób określenie zakresu innowacyjności pozostało w rękach lokalnych społeczności co zgodne jest z oddolnym podejściem oraz z rozumieniem innowacyjności w podejściu Leader, postrzeganej w kontekście lokalnym. Również określenie linii demarkacyjnych czy też mechanizmów zapobiegania nakładaniu się pomocy zostało przekazane na poziom lokalny.

Stwierdzono także, iż na poziomie strategii powinny również zostać określone kryteria wyboru odnoszące się do innowacyjnego charakterów przedkładanych operacji.

Przedstawiono następujące rekomendacje do wdrożenia w kolejnym okresie programowania:

Lokalne strategie rozwoju z uwagi na swój zintegrowany charakter powinny wypełniać cele nie tylko EFRROW ale i te poza rozwojem obszarów wiejskich. Taki sam charakter mają projekty innowacyjne. Zasadnym jest zatem zezwolenie na finansowanie ze środków EFRROW całości projektu, pod warunkiem że jego większa cześć mieści się w celach PROW.
Należy również dostosować system kontroli i finansowania projektów do specyfiki Leadera i zapewnić na poziomie przepisów unijnych dopuszczalność pewnego stopnia wrodzonego ryzyka w przypadku projektów innowacyjnych, które nie powinny podlegać takim samym sankcjom jak te stosowane w I filarze.

Ponadto, państwa członkowskie w obecnym okresie programowania powinny skupić się na pozyskiwaniu przykładów dobrych praktyk, przy szczególnym udziale KSOW.

Focus Grupa 3 ds. wdrażania projektów współpracy podczas swoich prac zidentyfikowała 4 główne obszary problemowe:

Różny czas na zatwierdzenie projektu współpracy i różne procedury administracyjne w poszczególnych krajach UE.
Różne warunki (wskazane w PROW 2007-2013 poszczególnych krajów UE), które muszą spełnić LGD, aby otrzymać pomoc w ramach działania.
Potrzeba informacji na temat procedur stosowanych w poszczególnych krajach UE oraz zakresu pomocy i kwalifikowalności kosztów.
Kluczowe obszary tematyczne, w których projekty współpracy są najbardziej pożądane.

Zaprezentowano następujące propozycje rozwiązań w poszczególnych obszarach:

usprawnienie komunikacji pomiędzy osobami zatrudnionymi w poszczególnych instytucjach (IŻ, AP, KSOW) odpowiedzialnymi za wdrażanie międzynarodowych projektów współpracy;
wprowadzenie ciągłego naboru wniosków o przyznanie pomocy, a kraje, które zachowają system okresowy powinny zapewnić wystarczająco wysoką częstotliwość naborów (przynajmniej 3 razy do roku);
wprowadzenie maksymalnie 6 miesięcznego okresu na zatwierdzenie międzynarodowego projektu współpracy;
uznanie fazy przygotowawczej projektu współpracy jako integralnej części projektu. W przypadku, gdy faza przygotowawcza projektu współpracy nie jest wyodrębniona, przynajmniej koszty podróży i spotkań z partnerami powinny stanowić koszt kwalifikowalny projektu współpracy;
większa elastyczność w przypadku określania poziomu pomocy dla pojedynczego projektu współpracy międzynarodowej, np. zrezygnowanie z określenia minimalnego lub maksymalnego budżetu jaki może mieć projekt współpracy;
ujednolicenie wymagań dotyczących podstawowej dokumentacji, która będzie konieczna na etapie przyznania pomocy;
stworzenie bazy procedur administracyjnych dotyczących wdrażania działania 421 w poszczególnych krajach członkowskich UE;
kraje członkowskie powinny rozważyć czy list intencyjny lub wstępne porozumienie partnerskie nie byłyby wystarczającymi dokumentami na etapie aplikowania o pomoc w ramach działania;
szczegółowe wskazanie w „fiszce proceduralnej” dot. działania 421, przygotowywanej przez każdy kraj członkowski UE, zakresu „wspólnych działań” projektu współpracy;
w przyszłości wypracowanie przez kraje członkowskie UE jednolitej listy „wspólnych działań” w ramach międzynarodowego projektu współpracy;
szczegółowe wskazanie w „fiszce proceduralnej” dot. działania 421, przygotowywanej przez każdy kraj członkowski UE, zakresu i kategorii kosztów kwalifikowalnych projektu współpracy;
w przyszłości ograniczenie df wspólnych kosztów do ogólnych kategorii, które szczegółowo były dookreślone w umowie partnerskiej;
w przyszłości zniesienie przez niektóre kraje członkowskie UE ograniczeń w zakresie możliwości uznania za kwalifikowalny koszt, który jest ponoszony w ramach projektu, ale poza granicami danego kraju;
przygotowanie przez każdy kraj członkowski „fiszki proceduralnej” dot. procedur i zasad kwalifikowalności kosztów w działaniu 421;
rozważenie przez ENRD i Subkomitet Leader zorganizowania spotkania roboczego przedstawicieli instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie działania 421 (IZ, Instytucje Wdrażające, AP, KSOW);
dostarczenie przez każdy kraj członkowski UE listy osób, które są odpowiedzialne za obsługę systemu SFC 2007 oraz dostarczenie informacji o terminach naboru wniosków w ramach działania 421 w zakresie międzynarodowych projektów współpracy (o ile dany kraj członkowski nie stosuje naboru ciągłego) i umieszczenie ich na stronie internetowej ENRD;
tematy i zakres projektów współpracy międzynarodowej nie powinny być określane ani na poziomie PROW krajów członkowskich ani LSR realizowanych przez LGD;
potrzebne jest więcej przykładów międzynarodowych projektów współpracy;

Ponadto, zaobserwowano, że partnerzy mniej doświadczeni oczekują precyzyjnych wytycznych dotyczących zasad wdrażania projektów współpracy, podczas gdy partnerzy bardziej doświadczeni skłaniają się ku większej elastyczności i pozostawieniu partnerom marginesu swobody.

Następnie pan Pedro Brosei z DG-Agri przedstawił zasady przekazywania do KE informacji o zatwierdzonych projektach współpracy międzynarodowej za pomocą systemu SCF 2007. W swym wystąpieniu podkreślił, że notyfikacji wymagają jedynie faktyczne projekty współpracy (faza przygotowawcza projektu nie wymaga notyfikacji), w tym również z partnerami z krajów trzecich, ale pod warunkiem, że w projekcie bierze udział więcej niż jedna LGD z więcej niż jednego państwa członkowskiego. Wg. stanu na dzień 19 maja 2010 r. do KE notyfikowano 11 międzynarodowych projektów współpracy.

W dalszej kolejności krótko zaprezentowano założenia trzeciego rocznego planu działania ENRD (w okresie lipiec 2010 – czerwiec 2011), w tym indykatywny kalendarz planowanych wydarzeń. Podkreślono, iż termin na zgłaszanie wkładu i propozycji do planu działania upływa dnia 3 czerwca 2010 r.

W dyskusji, która miała miejsce po wysłuchaniu prezentacji, członkowie Subkomitetu podnosili m.in. kwestię nowo wprowadzonej zaliczki dotyczącej operacji inwestycyjnych. Podnoszono, iż celowe byłoby rozważenie wprowadzenia analogicznego mechanizmu w przypadku operacji nieinwestycyjnych (tzw. projektów miękkich) w projektach wdrażanych w ramach działania 413, np. w Polsce w małych projektach. Argumentowano, iż ze względu na specyfikę tego typu projektów (niewielkie kwoty pomocy na projekt, specyficzny beneficjent, projekt miękki skierowany do ludności objętej LSR) warto również w tym przypadku umożliwić beneficjentom korzystanie
z mechanizmu zaliczkowego.

Portale regionalne

Znajdź KSOW na:

4 posiedzenie Leader Subcommittee